Η μετανάστευση. Ένα οικουμενικό ζήτημα, εξαιρετικά σημαντικό τόσο για την παγκόσμια γεωπολιτική διαμόρφωση όσο και για τη διαμόρφωση της ηθικής, της κοινωνίας και φυσικά της αξίας της ανθρώπινης ζωής. Η μετανάστευση, είτε γίνεται για πολιτικό άσυλο είτε για οικονομικούς λόγους, σημαίνει αυτόματα και την ανάγκη του μετανάστη για προοπτικές, προϋποθέσεις για τη μελλοντική ζωή του και ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης.
Παρεμπιπτόντως, η ανθρώπινη ζωή δεν είναι κάτι δεδομένο ούτε κάτι που οι άνθρωποι παντού αντιλαμβάνονται με γνώμονα την ισότητα. Παρότι ο νόμος καθορίζει πως μια ανθρώπινη ζωή είναι ίση με τις άλλες, οπότε ενέργειες όπως η ευθανασία κάποιου υπερήλικα με νοητικές και σωματικές δυσλειτουργίες, ενός ασθενούς σε κώμα ή ενός θανατοποινίτη ακόμα και μια μέρα πριν την εκτέλεση ισούνται με φόνο, η ηθική κάθε κοινωνίας και εποχής έχει άλλη άποψη. Παραδείγματος χάρη, στην προχριστιανική ρωμαϊκή κοινωνία, οι χριστιανοί ήταν κατώτεροι: η ζωή τους δινόταν για την διασκέδαση του πλήθους. Στην Αμερική παλαιότερων εποχών η ζωή των μαύρων ήταν κατώτερη: υπήρχαν για να υπηρετούν. Σε όχι και πολύ παλαιότερες εποχές οι ζωές των γυναικών θεωρούνταν κατώτερες: υπήρχαν για να υπηρετούν και να τεκνοποιούν. Ακόμα και στη σημερινή εποχή οι ζωές των ζώων θεωρούνται κατώτερες από αυτές των ανθρώπων. Φυσικά η υποτίμηση της ζωής κάποιου ατόμου έχει κι άλλα αποτελέσματα: υποτιμούμε την νοημοσύνη του, την ανάγκη του για επιβίωση, τα συναισθήματά του, τον πόνο του και πολλά ακόμα. Αυτό στην καλύτερη περίπτωση, διότι στη χειρότερη απλά αδιαφορούμε. Κάτι παρόμοιο πιστεύεται και για τις ζωές των (λαθρο)μεταναστών από μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων.
Σημαντικό είναι να καταλάβουμε πως η συμπόνοια και η προσπάθεια στήριξής τους είναι μια συνειδητή επιλογή, όχι μια ενστικτώδης διεργασία. Οπότε καλό θα ήταν να κάνουμε λίγα βήματα πίσω, να κοιτάξουμε εξαρχής το ζήτημα της μετανάστευσης αφήνοντας πίσω ό,τι μας έχει ταΐσει η κοινωνία μας σαν δεδομένο και το κατάπιαμε αμάσητο. Θα τοποθετηθώ σε αρκετά δεδομένα που η κοινωνία μας έχει εμφυτεύσει από παιδιά κι έχουν ριζώσει μέσα μας, κάνοντάς μας δεκτικούς σε θέματα βίας και ρατσισμού χωρίς τύψεις.
Πρώτον, η ιδέα πως η μετανάστευση είναι μια επιλογή και οι συνέπειες δικαίως βαραίνουν τον μετανάστη. Μια ιδέα αρκετά διαδεδομένη, η οποία προέρχεται από την αδιαφορία μας, μιας και ΠΟΤΕ δεν μπαίνουμε στη θέση του μετανάστη. Ας το δούμε λογικά: ποιος άνθρωπος θα παραιτούνταν από την ήρεμη και ειρηνική ζωή του για να ταξιδέψει σε μια άλλη χώρα ή ήπειρο στοιβαγμένος σε ένα φουσκωτό σκάφος, θέτοντας την οικογένειά του σε κίνδυνο; Ποιος θα πήγαινε σε ένα άγνωστο μέρος για να μείνει, ενώ στη χώρα του είναι μια χαρά; Κανείς. Ο λόγος που οι άνθρωποι κάνουν αυτή την απελπισμένη κίνηση είναι επειδή προφανώς δεν υπάρχει ειρήνη, ελπίδα και γενικότερα πιθανότητες επιβίωσης στη χώρα τους. Σε περίπτωση πολέμου πολλοί άνθρωποι, έχοντας χάσει σπίτια, περιουσίες, συγγενείς και κινδυνεύοντας να χάσουν τη ζωή τους, αναγκάζονται να μεταναστεύσουν αλλού. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Σε περίπτωση απόλυτης φτώχειας επίσης αναγκάζονται να γίνουν οικονομικοί μετανάστες, μιας και θέλουν να παρέχουν στα παιδιά τους την ευκαιρία για μια αξιοπρεπή ζωή. Διότι εάν το κράτος τους είναι αδιάφορο απέναντι στη ζωή τους, τότε δεν υπάρχει ειρήνη. Υπάρχει ένας διαρκής πόλεμος για επιβίωση και η έξοδος από αυτόν βαραίνει τους δικούς τους ώμους. Οπότε αυτοί οι άνθρωποι δεν ψάχνουν κάτι άλλο παρά επιβίωση, μέλλον και ανθρώπινες, αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής. Αγαθά δηλαδή τα οποία παραλάβαμε με τη γέννησή μας και εκλάβαμε σαν δεδομένα. Πού είναι το παράλογο; Γιατί να τιμωρηθούν;
Αυτό με οδηγεί στο δεύτερο δεδομένο που μας πλασάρει η κοινωνία: "οι μετανάστες έρχονται για να μας βλάψουν". Έχοντας εξηγήσει παραπάνω ποιοι είναι οι λόγοι που κάποιος μεταναστεύει, αρνούμαι να δεχτώ πως κάποιος διασχίζει τον μισό πλανήτη, πολλές φορές με τα ανήλικα παιδιά του, για να βλάψει τη χώρα μας. Αυτή η θεωρία συνωμοσίας θα είχε νόημα μόνο αν οι άνθρωποι αυτοί είχαν άμεσο κέρδος από το κράτος τους για αυτή τους τη θυσία. Και όποιος παρατηρήσει ένα μεταναστευτικό κύμα καταλαβαίνει εύκολα πως τέτοιο κέρδος δεν υπάρχει. Εξάλλου η θυσία που γίνεται, η απομάκρυνση από την πατρίδα, δεν έχει ισότιμο αντάλλαγμα. Ποιος θα μετανάστευε, αφήνοντας τα πάντα πίσω του, για να βοηθήσει στην υλοποίηση μακροπρόθεσμων ιμπεριαλιστικών σχεδίων που θα ολοκληρώνονταν χρόνια μετά το θάνατό του; Είναι γελοίο. Ακόμα κι αν υποθέσουμε πως υπάρχουν λίγοι που σκέφτονται έτσι, σίγουρα δεν δικαιολογούνται τα εκατομμύρια των μεταναστών.
Τρίτο επιχείρημα της σημερινής κοινωνίας μας, άκρως αβάσιμο: "οι ξένοι προωθούν μετανάστες στη χώρα μας για να βλάψουν την οικονομία μας". Μα πώς βλάπτεται η οικονομία μας έτσι; Ζούμε σε ένα παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα όπου η βασική αρχή είναι το εύκολο κέρδος με όσο το δυνατόν λιγότερα έξοδα. Η "καλύτερη" λύση για το εύκολο κέρδος είναι τα φτηνά εργατικά χέρια. Αυτά είναι τα χέρια των μεταναστών, που μέσα στην απελπισία τους δε ζητάνε ένσημα, αύξηση μισθού, παροχή κατοικίας, αδειών, ρεπό ή 8ωρη εργασία. Αν το καλοσκεφτείτε, αυτοί οι άνθρωποι δέχονται τη μεγαλύτερη εκμετάλλευση από οποιονδήποτε. Όσο άσχημο κι αν είναι, ο καπιταλισμός απαιτεί τέτοια μέτρα για να επιβιώσει. Ζητά διακαώς την πάταξη των δικαιωμάτων των εργατών με γνώμονα το κέρδος! Κι όσο ζούμε σε έναν καπιταλιστικό κόσμο, υπάρχουν κέρδος και συμφέροντα πίσω από τη μετανάστευση. Δεν θα υπήρχαν οι φτηνές φράουλες αν δεν δούλευαν υπό άθλιες συνθήκες οι μετανάστες στην Πελοπόννησο! Ξεχνάει κανείς την απάνθρωπη εκμετάλλευση στη Νέα Μανωλάδα; Πόσοι "πατριώτες" Έλληνες βασίζονται σε μετανάστες για να βγάλουν εύκολο χρήμα, ενώ δημόσια διακηρύττουν πως είναι κατά της μετανάστευσης; Πάρτε το χαμπάρι. Η οικονομία προτιμά εργάτες φτηνούς κι άβουλους, όχι απαιτητικούς και με δικαιώματα. Ο μέσος Έλληνας επιχειρηματίας πιθανότατα θα προτιμήσει έναν (λαθρο)μετανάστη στη δουλειά του παρά έναν Έλληνα. Κρίμα σε όσους πιστεύουν στα πατριωτικά τους αισθήματα.
Αφήνοντας το οικονομικό ζήτημα πίσω, ας ταξιδέψουμε στην πλύση εγκεφάλου που δεχόμαστε καθημερινά από τη ρατσιστική προπαγάνδα. "Οι μετανάστες είναι κατώτεροι από τους Έλληνες και δικαίως υποφέρουν". Ερώτηση: σε τι είναι κατώτεροι; Έπειτα, ακόμα κι αν ήταν κατώτεροι, γιατί να υποφέρουν; Με την ίδια λογική, άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, ηλικιωμένοι, άποροι, άτομα δηλαδή που ο καθένας μας έχει στην οικογένειά του και θεωρούνται (ηλιθίως) κατώτερα από πολλούς, θα έπρεπε να υποφέρουν κι αυτά! Δε βλέπω όμως να ενστερνίζεται κανείς αυτή την ιδέα! Ας γίνει στο μυαλό μας μια σύγκριση ενός άπορου Έλληνα, ενός συνταξιούχου, που πλέον δεν έχει τη δύναμη να δουλέψει και βασίζεται σε άλλους για τα προς το ζην, με έναν μετανάστη, που ανήκει σε μια αδύναμη κοινωνικά ομάδα. Αν κατανοήσουμε βαθιά πόσο λάθος είναι να αδιαφορούμε για τη δυστυχία ενός άπορου ή αδύναμου, ίσως γίνουν κάποια βήματα υπέρ των μεταναστών.
Ας περάσουμε σε μια άλλη εσφαλμένη αντίληψη: "εμείς γιατί να ταΐζουμε τους μετανάστες; Εδώ οι Έλληνες δεν έχουν να φάνε!". Όντως υπάρχουν και Έλληνες που είναι άποροι. Πάντα υπήρχαν. Δεν προτείνω να τους αγνοήσουμε για χάρη των μεταναστών. Υποστηρίζω όμως την ισότητα: ένας άπορος άνθρωπος δεν έχει διαφορά από άλλον, από όπου κι αν προέρχεται. Έχει τις ίδιες ανάγκες. Εξάλλου όσοι έχουν την ανωτέρω αντίληψη, πολύ βολικά ξεχνάνε ότι οι Έλληνες είναι ένας λαός με μια ιστορία γεμάτη μετανάστευση! Έλληνες υπάρχουν σε κάθε γωνιά της γης. Είναι ηθικά σωστό εκείνοι οι άνθρωποι να αφεθούν στην τύχη τους από τα κράτη που τους φιλοξενούν; Ή πρέπει να έχουν ειδική μεταχείριση επειδή είναι Έλληνες; Εδώ δεν υπάρχει ηθικό δίλημμα: εφόσον απαιτείς από άλλες χώρες να παρέχουν ευκαιρίες στους συγγενείς σου που μεταναστεύουν εκεί, φρόντισε να παρέχονται οι ίδιες ευκαιρίες σε όσους έρχονται στη δική σου χώρα για να χτίσουν τη ζωή τους. Η βολική εχθρική στάση που δείχνει ο καθένας στον ξένο που έρχεται σπίτι του είναι ίδια παντού. Μην πιστεύεις πως οι Έλληνες της Γερμανίας, της Αμερικής ή της Αυστραλίας έγιναν δεκτοί με ενθουσιασμό. Ρώτα τον θείο/θεία σου όταν έρθει το καλοκαίρι στην Ελλάδα τι ρατσισμό δέχεται εκεί. Κι όταν θυμώσεις με την απαράδεκτη μεταχείριση που δέχεται εκείνος, δέξου μια σφαλιάρα κι εσύ διότι κάνεις ακριβώς το ίδιο. Υιοθετείς δηλαδή μια ρητορική μίσους από την αναπαυτική πολυθρόνα σου απέναντι σε ανθρώπους που δεν έχουν πού να μείνουν, τι να φάνε και πού να κοιμηθούν. Όχι και τόσο γενναίο, Ελληναρά που καυχιέσαι για τους αρχαίους σου προγόνους.
Τώρα, μιας και έθιξα το θέμα των προγόνων, καλό είναι να συνειδητοποιήσει κανείς πως το λεγόμενο "ελληνικό DNA" ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ. Η Ελλάδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων κι αυτό την έκανε εμπορικό μονοπάτι από αρχαιοτάτων χρόνων. Γι' αυτό οι λεγόμενοι πρόγονοί μας είναι μια ετερόκλητη ομάδα ανθρώπων, που φυσικά έχει διαφορετική καταγωγή, χαρακτηριστικά κι αρκετά διαφορετικό DNA, το οποίο διαφοροποιείται όσο πάει από γενιά σε γενιά. Ας υποθέσουμε λοιπόν πως οι πρώτοι Έλληνες που γνωρίζουμε είναι αυτοί που πρωτοαποίκησαν τον ελλαδικό χώρο, υποτάσσοντας τους Πελασγούς. Αν θεωρείς αυτούς τους "καθαρούς" προγόνους σου, κάνεις λάθος. Έγιναν αρκετές προσμίξεις από τότε. Ήρθαν οι Ίωνες, οι Αιολείς, οι Δωριείς, οι Αχαιοί κι άλλοι. Ποιο DNA ανάμεσά τους είναι το "ελληνικό DNA"; Αργότερα, λόγω της εμπορικής της αξίας, η Ελλάδα δέχτηκε επιρροές από τους Αιγύπτιους, τους Εβραίους, τους Φοίνικες, τους Καρχηδόνιους κι άλλες φυλές της Μεσογείου. Να είσαι σίγουρος πως υπήρξαν προσμίξεις "ξενικού DNA" που αλλοίωσαν το πολύτιμο "καθαρόαιμο ελληνικό". Αργότερα οι Πέρσες εισέβαλαν στην Ελλάδα, με ιμπεριαλιστικές τάσεις που άφησαν το στίγμα τους. Το ίδιο αργότερα και οι Ρωμαίοι. Και αν θεωρούμε το Βυζάντιο σαν "την τότε Ελλάδα", ας μην ξεχνάμε πως οι Βυζαντινοί ήθελαν να ονομάζονται Ρωμαίοι, απ' όπου, σύμφωνα με αρκετές εκδοχές, προήλθαν οι ονομασίες "Ρωμιοί" και "Ρωμιοσύνη". Έπειτα, στην μακρόχρονη κυριαρχία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έγιναν πολλές επιδρομές. Λαοί όπως οι Άβαροι, οι Ούννοι, οι Βάνδαλοι, οι Βέρβεροι, οι Σλάβοι, οι Ενετοί, οι Σελτζούκοι και οι Οθωμανοί Τούρκοι άφησαν το στίγμα και το DNA τους, λίγο ή πολύ, στον ελλαδικό χώρο. Τέλος, αν αναφέρουμε και τις μετακινήσεις λαών στην σύγχρονη Ελλάδα, υπήρξαν μεγάλες ομάδες Κινέζων (που, βάσει αρχαίων επιγραφών, γνωρίζουμε πως μας επισκέπτονταν από την αρχαιότητα), Ευρωπαίων, Ρομά, Αιγύπτιων, Βούλγαρων, Αλβανών, Σκοπιανών και Τούρκων που μετανάστευσαν στην Ελλάδα κι έκαναν απογόνους. Τέλος, το μόνο σίγουρο είναι ότι το "ξενικό DNA" δεν ξεχωρίζει από το ελληνικό μετά από το πέρασμα 3-4 γενεών και η ξενική καταγωγή ξεχνιέται με το πέρασμα των αιώνων. Όλη αυτή η μετακίνηση λαών δεν είναι καθόλου περίεργη. Αντίθετα, είναι απολύτως φυσιολογικό και επόμενο να γίνονται μετακινήσεις λαών και προσμίξεις ξένων χαρακτηριστικών, συνηθειών και νοοτροπιών σε μία χώρα. Οπότε ας σταματήσει αυτή η καραμέλα πως "σήμερα η Ελλάδα πλήττεται από μετανάστες, ενώ παλιότερα η Ελλάδα ήταν καθαρή". Ας σταματήσει η διάκριση ανάμεσα σε Έλληνες και μη Έλληνες, διότι ακόμα και μέσα στην Ελλάδα οι άνθρωποι διαφέρουν αρκετά. Δεν είμαστε ένα ενιαίο σύνολο απέναντι στο σύνολο των "ξένων".
Ελπίζω να έχει γίνει ξεκάθαρο πως ούτε διαφέρουμε ως λαός με τους υπόλοιπους ούτε μείναμε απρόσβλητοι από αλλαγές και προσμίξεις με την πάροδο των αιώνων. Είναι αδύνατον να γίνει αυτό. Το ίδιο συμβαίνει και σε επίπεδο γλώσσας. Μπορεί να είμαστε περήφανοι επειδή αναγνωρίζουμε το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο αλλά κι εδώ υπάρχουν πολλά που δεν ξέρουμε: πρώτον, η προφορά της νεοελληνικής γλώσσας διαφέρει παρασάγγας από της αρχαίας. Πολλές λέξεις έχουν αλλάξει σημασία. Έχουν γίνει δάνεια κι αντιδάνεια από και προς ξένες γλώσσες. Έπειτα, δύσκολα μπορεί κάποιος να ισχυριστεί πως ξέρει σε ικανοποιητικό βαθμό τα αρχαία ελληνικά. Οι περισσότεροι έχουμε ακροθιγώς αγγίξει μόνο την αττική διάλεκτο και μόνο του 5ου-4ου αιώνα π.Χ. Τίποτε περισσότερο. Για τα υπόλοιπα έχουμε δυστυχώς μαύρα μεσάνυχτα, ως επί το πλείστον. Το ίδιο και για πολλές συνήθειες και νοοτροπίες των αρχαίων Ελλήνων. Οπότε ας στραφούμε στο παρόν μας αφήνοντας το αβέβαιο παρελθόν ως έχει, δείχνοντας του βέβαια αγάπη και προσοχή, όση χρειάζεται.
Εφόσον έγινε αντιληπτή η χαοτική απόσταση που έχουμε με τους αρχαίους Έλληνες και η ανάγκη μας να στραφούμε στα προβλήματα του παρόντος αντί να βαυκαλιζόμαστε για το παρελθόν μας, ας σκεφτούμε κάτι άλλο. Η Ελλάδα, μια χώρα με βαθιά σχέση με τη μετανάστευση, δέχτηκε ένα τεράστιο κύμα μεταναστών τον 19ο και 20ό αιώνα, κυρίως το 1922. Η αντιμετώπιση των προσφύγων, οι οποίοι είχαν ήδη εκδιωχθεί δια της βίας από τα μέρη που ζούσαν, ήταν ιδιαίτερα άσχημη. Κάθε ντόπια, ξενοφοβική κοινωνία λειτουργεί έτσι, οπότε δε δικαιούμαστε τα εύσημα για την άθλια συμπεριφορά μας. Εξάλλου και η ποντιακή φυλή, μεταξύ άλλων, δεν έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους ντόπιους Έλληνες. Υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες σχετικές με την περιφρόνηση και την κακή μεταχείριση από πολλούς ντόπιους τότε. Η ομοιότητα της τότε κατάστασης με τη σημερινή είναι εκπληκτική.
Επίσης, η ποντιακή φυλή είναι το θύμα μιας γενοκτονίας τεραστίων διαστάσεων. Όντας, θέλω να πιστεύω, ευαισθητοποιημένοι σε ζητήματα σφαγών και διωγμών ολόκληρων λαών, δε θα γυρίσουμε την πλάτη μας σε άλλους λαούς που είναι εξίσου θύματα βίας, πολέμων και συμφερόντων. Αν τους αγνοήσουμε γινόμαστε το ίδιο σκληροί με αυτούς που κακομεταχειρίστηκαν τους κατατρεγμένους Πόντιους, οι οποίοι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Έχω την πεποίθηση πως η βία δεν πρέπει να γίνεται αποδεκτή, απ' όπου κι αν προέρχεται. Δε γίνεται να είμαστε επιλεκτικά ευαίσθητοι. Ή συμπονούμε τους άπορους και κατατρεγμένους αυτού του κόσμου είτε όχι. Ένα μεγάλο δυστυχώς μέρος της ελληνικής κοινωνίας ξεχνάει τον πόνο των Ελλήνων μεταναστών και των διωγμών που υπέστησαν κάνοντας το ίδιο σε άλλους λαούς. Πέφτει στο χειρότερο επίπεδο απάνθρωπης συμπεριφοράς: τον ρατσισμό. Τις διακρίσεις με βάση την φυλή, την αναισθησία απέναντι στον πόνο, το μίσος και τον διωγμό. Δηλαδή την απαράδεκτη συμπεριφορά που τυράννησε και τους ίδιους τους Έλληνες, όπως και πολλούς άλλους λαούς, από τον Χίτλερ. Ας μη γίνουμε όμοιοι με τους τυράννους και βασανιστές μας.
Φυσικά υπάρχει και η πεποίθηση πως οι Έλληνες ήταν πάντοτε νόμιμοι μετανάστες ενώ οι ξένοι λαθρομετανάστες, κάτι που απέχει από την αλήθεια. Πρώτον, υπήρχαν και υπάρχουν Έλληνες λαθρομετανάστες, Έλληνες που δε σέβονται τους νόμους των χωρών που τους φιλοξενούν και Έλληνες που χρησιμοποίησαν την ανοχή κάποιων νομικών πλαισίων για να εδραιωθούν. Άνθρωποι που μετανάστευσαν χωρίς χαρτιά και νομιμοποιήθηκαν μετά από χρόνια μαύρης εργασίας. Εφόσον δεχόμαστε αυτά, ας δεχτούμε πως η αντίστοιχη συμπεριφορά, κι όχι διαφορετική, γίνεται από ξένους που έρχονται εδώ. Έπειτα, μη φανταστείτε πως ο ξένος έρχεται εδώ θέλοντας να είναι λαθρομετανάστης. Δυστυχώς το δουλεμπόριο καλά κρατεί. Οι άνθρωποι στις υποανάπτυκτες χώρες δέχονται παραπληροφόρηση, τους υπόσχονται ένα λαμπρό μέλλον στην Ελλάδα και τα επίσημα χαρτιά και στοιχεία τους εξαφανίζονται από τους δουλεμπόρους τους. Αν νομίζουμε πως ο ξένος μετανάστης επιθυμεί να εισέρχεται λαθραία, είμαστε γελασμένοι. Εκείνος είναι το θύμα, όχι ο θύτης. Απλά δεν έχει τη δύναμη να ζητήσει τα χαρτιά του και, όταν το κάνει, έρχεται αντιμέτωπος με την αδιαφορία, τη γραφειοκρατία και τον ρατσισμό. Παγιδεύεται στο κράτος μας χωρίς χαρτιά, χωρίς δυνατότητα απόδρασης ούτε πίσω στη χώρα του ούτε σε άλλες. Οι περισσότεροι ούτε καν ήθελαν να παραμείνουν στην Ελλάδα: κατέληξαν εδώ. Και γίνονται πολλές πορείες και συλλαλητήρια για να πάρουν πίσω τα επίσημα έγγραφά τους ή για να δεχτούν βοήθεια για να μεταναστεύσουν σε άλλα κράτη, όμως οι δουλέμποροί τους έχουν φροντίσει να εξαφανιστούν αφού τους καταληστέψουν βασισμένοι στην ανάγκη τους και τους παρατήσουν στην Ελλάδα και το ελληνικό δημόσιο έχει πολύ δύσκολο έργο στη διερεύνηση των στοιχείων των ανθρώπων αυτών.
Ας σκεφτούμε τώρα την κατάστασή τους: αιχμάλωτοι σε μια ξένη χώρα, συνήθως με μια οικογένεια που έχει ανάγκες, χωρίς να ξέρουν τη γλώσσα, με κλειστές τις πόρτες από παντού και με ένα μεγάλο κύμα μίσους να τους πνίγει. Είναι σίγουρα τα θύματα, όχι οι θύτες. Κι εμείς τους κάνουμε τη ζωή δυσκολότερη, αγνοώντας ό,τι προβλήματα έχουν. Δηλαδή, ενώ βρισκόμαστε μπροστά στο τεράστιο μίασμα του δουλεμπορίου, προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε το σύμπτωμα κι όχι το αίτιο. Τα βάζουμε με τους δούλους κι όχι με τους δουλεμπόρους. Λες και οι δούλοι επιλέγουν αυτή την ζωή. Λες και κυνηγώντας τους δούλους θα λυθεί οριστικά το μεταναστευτικό ζήτημα. Αλλά ας το βάλουμε καλά στο μυαλό μας: τα αίτια του μεταναστευτικού ζητήματος δεν είναι ούτε η υστεροβουλία των μεταναστών ούτε η επιθυμία τους να μας καταστρέψουν. Αντίθετα, βρίσκονται πιασμένοι στην αρπάγη ενός καλοστημένου, απάνθρωπου συστήματος κι εμείς καλά θα κάνουμε κάποτε να αντικρίσουμε αυτή την αρπάγη, αντί να την προσπερνάμε.
Υ.Γ.: Στο παραπάνω άρθρο δεν διαχωρίζω με σαφήνεια τους όρους "μετανάστης" και "πρόσφυγας". Χρησιμοποιώ, αυθαίρετα ίσως, τον όρο "πρόσφυγας" σαν υποσύνολο του όρου "μετανάστης", δηλαδή κάποιου που φεύγει από την πατρίδα του για λόγους επιβίωσης. Ο όρος "πρόσφυγας", δηλαδή ο άνθρωπος που έχει εκδιωχθεί με τη βία από την πατρίδα του, είναι κατά τη γνώμη μου μια πολύ ιδιαίτερη κατηγορία μετανάστη.
Παρεμπιπτόντως, η ανθρώπινη ζωή δεν είναι κάτι δεδομένο ούτε κάτι που οι άνθρωποι παντού αντιλαμβάνονται με γνώμονα την ισότητα. Παρότι ο νόμος καθορίζει πως μια ανθρώπινη ζωή είναι ίση με τις άλλες, οπότε ενέργειες όπως η ευθανασία κάποιου υπερήλικα με νοητικές και σωματικές δυσλειτουργίες, ενός ασθενούς σε κώμα ή ενός θανατοποινίτη ακόμα και μια μέρα πριν την εκτέλεση ισούνται με φόνο, η ηθική κάθε κοινωνίας και εποχής έχει άλλη άποψη. Παραδείγματος χάρη, στην προχριστιανική ρωμαϊκή κοινωνία, οι χριστιανοί ήταν κατώτεροι: η ζωή τους δινόταν για την διασκέδαση του πλήθους. Στην Αμερική παλαιότερων εποχών η ζωή των μαύρων ήταν κατώτερη: υπήρχαν για να υπηρετούν. Σε όχι και πολύ παλαιότερες εποχές οι ζωές των γυναικών θεωρούνταν κατώτερες: υπήρχαν για να υπηρετούν και να τεκνοποιούν. Ακόμα και στη σημερινή εποχή οι ζωές των ζώων θεωρούνται κατώτερες από αυτές των ανθρώπων. Φυσικά η υποτίμηση της ζωής κάποιου ατόμου έχει κι άλλα αποτελέσματα: υποτιμούμε την νοημοσύνη του, την ανάγκη του για επιβίωση, τα συναισθήματά του, τον πόνο του και πολλά ακόμα. Αυτό στην καλύτερη περίπτωση, διότι στη χειρότερη απλά αδιαφορούμε. Κάτι παρόμοιο πιστεύεται και για τις ζωές των (λαθρο)μεταναστών από μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων.
Σημαντικό είναι να καταλάβουμε πως η συμπόνοια και η προσπάθεια στήριξής τους είναι μια συνειδητή επιλογή, όχι μια ενστικτώδης διεργασία. Οπότε καλό θα ήταν να κάνουμε λίγα βήματα πίσω, να κοιτάξουμε εξαρχής το ζήτημα της μετανάστευσης αφήνοντας πίσω ό,τι μας έχει ταΐσει η κοινωνία μας σαν δεδομένο και το κατάπιαμε αμάσητο. Θα τοποθετηθώ σε αρκετά δεδομένα που η κοινωνία μας έχει εμφυτεύσει από παιδιά κι έχουν ριζώσει μέσα μας, κάνοντάς μας δεκτικούς σε θέματα βίας και ρατσισμού χωρίς τύψεις.
Πρώτον, η ιδέα πως η μετανάστευση είναι μια επιλογή και οι συνέπειες δικαίως βαραίνουν τον μετανάστη. Μια ιδέα αρκετά διαδεδομένη, η οποία προέρχεται από την αδιαφορία μας, μιας και ΠΟΤΕ δεν μπαίνουμε στη θέση του μετανάστη. Ας το δούμε λογικά: ποιος άνθρωπος θα παραιτούνταν από την ήρεμη και ειρηνική ζωή του για να ταξιδέψει σε μια άλλη χώρα ή ήπειρο στοιβαγμένος σε ένα φουσκωτό σκάφος, θέτοντας την οικογένειά του σε κίνδυνο; Ποιος θα πήγαινε σε ένα άγνωστο μέρος για να μείνει, ενώ στη χώρα του είναι μια χαρά; Κανείς. Ο λόγος που οι άνθρωποι κάνουν αυτή την απελπισμένη κίνηση είναι επειδή προφανώς δεν υπάρχει ειρήνη, ελπίδα και γενικότερα πιθανότητες επιβίωσης στη χώρα τους. Σε περίπτωση πολέμου πολλοί άνθρωποι, έχοντας χάσει σπίτια, περιουσίες, συγγενείς και κινδυνεύοντας να χάσουν τη ζωή τους, αναγκάζονται να μεταναστεύσουν αλλού. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Σε περίπτωση απόλυτης φτώχειας επίσης αναγκάζονται να γίνουν οικονομικοί μετανάστες, μιας και θέλουν να παρέχουν στα παιδιά τους την ευκαιρία για μια αξιοπρεπή ζωή. Διότι εάν το κράτος τους είναι αδιάφορο απέναντι στη ζωή τους, τότε δεν υπάρχει ειρήνη. Υπάρχει ένας διαρκής πόλεμος για επιβίωση και η έξοδος από αυτόν βαραίνει τους δικούς τους ώμους. Οπότε αυτοί οι άνθρωποι δεν ψάχνουν κάτι άλλο παρά επιβίωση, μέλλον και ανθρώπινες, αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής. Αγαθά δηλαδή τα οποία παραλάβαμε με τη γέννησή μας και εκλάβαμε σαν δεδομένα. Πού είναι το παράλογο; Γιατί να τιμωρηθούν;
Αυτό με οδηγεί στο δεύτερο δεδομένο που μας πλασάρει η κοινωνία: "οι μετανάστες έρχονται για να μας βλάψουν". Έχοντας εξηγήσει παραπάνω ποιοι είναι οι λόγοι που κάποιος μεταναστεύει, αρνούμαι να δεχτώ πως κάποιος διασχίζει τον μισό πλανήτη, πολλές φορές με τα ανήλικα παιδιά του, για να βλάψει τη χώρα μας. Αυτή η θεωρία συνωμοσίας θα είχε νόημα μόνο αν οι άνθρωποι αυτοί είχαν άμεσο κέρδος από το κράτος τους για αυτή τους τη θυσία. Και όποιος παρατηρήσει ένα μεταναστευτικό κύμα καταλαβαίνει εύκολα πως τέτοιο κέρδος δεν υπάρχει. Εξάλλου η θυσία που γίνεται, η απομάκρυνση από την πατρίδα, δεν έχει ισότιμο αντάλλαγμα. Ποιος θα μετανάστευε, αφήνοντας τα πάντα πίσω του, για να βοηθήσει στην υλοποίηση μακροπρόθεσμων ιμπεριαλιστικών σχεδίων που θα ολοκληρώνονταν χρόνια μετά το θάνατό του; Είναι γελοίο. Ακόμα κι αν υποθέσουμε πως υπάρχουν λίγοι που σκέφτονται έτσι, σίγουρα δεν δικαιολογούνται τα εκατομμύρια των μεταναστών.
Τρίτο επιχείρημα της σημερινής κοινωνίας μας, άκρως αβάσιμο: "οι ξένοι προωθούν μετανάστες στη χώρα μας για να βλάψουν την οικονομία μας". Μα πώς βλάπτεται η οικονομία μας έτσι; Ζούμε σε ένα παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα όπου η βασική αρχή είναι το εύκολο κέρδος με όσο το δυνατόν λιγότερα έξοδα. Η "καλύτερη" λύση για το εύκολο κέρδος είναι τα φτηνά εργατικά χέρια. Αυτά είναι τα χέρια των μεταναστών, που μέσα στην απελπισία τους δε ζητάνε ένσημα, αύξηση μισθού, παροχή κατοικίας, αδειών, ρεπό ή 8ωρη εργασία. Αν το καλοσκεφτείτε, αυτοί οι άνθρωποι δέχονται τη μεγαλύτερη εκμετάλλευση από οποιονδήποτε. Όσο άσχημο κι αν είναι, ο καπιταλισμός απαιτεί τέτοια μέτρα για να επιβιώσει. Ζητά διακαώς την πάταξη των δικαιωμάτων των εργατών με γνώμονα το κέρδος! Κι όσο ζούμε σε έναν καπιταλιστικό κόσμο, υπάρχουν κέρδος και συμφέροντα πίσω από τη μετανάστευση. Δεν θα υπήρχαν οι φτηνές φράουλες αν δεν δούλευαν υπό άθλιες συνθήκες οι μετανάστες στην Πελοπόννησο! Ξεχνάει κανείς την απάνθρωπη εκμετάλλευση στη Νέα Μανωλάδα; Πόσοι "πατριώτες" Έλληνες βασίζονται σε μετανάστες για να βγάλουν εύκολο χρήμα, ενώ δημόσια διακηρύττουν πως είναι κατά της μετανάστευσης; Πάρτε το χαμπάρι. Η οικονομία προτιμά εργάτες φτηνούς κι άβουλους, όχι απαιτητικούς και με δικαιώματα. Ο μέσος Έλληνας επιχειρηματίας πιθανότατα θα προτιμήσει έναν (λαθρο)μετανάστη στη δουλειά του παρά έναν Έλληνα. Κρίμα σε όσους πιστεύουν στα πατριωτικά τους αισθήματα.
Αφήνοντας το οικονομικό ζήτημα πίσω, ας ταξιδέψουμε στην πλύση εγκεφάλου που δεχόμαστε καθημερινά από τη ρατσιστική προπαγάνδα. "Οι μετανάστες είναι κατώτεροι από τους Έλληνες και δικαίως υποφέρουν". Ερώτηση: σε τι είναι κατώτεροι; Έπειτα, ακόμα κι αν ήταν κατώτεροι, γιατί να υποφέρουν; Με την ίδια λογική, άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, ηλικιωμένοι, άποροι, άτομα δηλαδή που ο καθένας μας έχει στην οικογένειά του και θεωρούνται (ηλιθίως) κατώτερα από πολλούς, θα έπρεπε να υποφέρουν κι αυτά! Δε βλέπω όμως να ενστερνίζεται κανείς αυτή την ιδέα! Ας γίνει στο μυαλό μας μια σύγκριση ενός άπορου Έλληνα, ενός συνταξιούχου, που πλέον δεν έχει τη δύναμη να δουλέψει και βασίζεται σε άλλους για τα προς το ζην, με έναν μετανάστη, που ανήκει σε μια αδύναμη κοινωνικά ομάδα. Αν κατανοήσουμε βαθιά πόσο λάθος είναι να αδιαφορούμε για τη δυστυχία ενός άπορου ή αδύναμου, ίσως γίνουν κάποια βήματα υπέρ των μεταναστών.
Ας περάσουμε σε μια άλλη εσφαλμένη αντίληψη: "εμείς γιατί να ταΐζουμε τους μετανάστες; Εδώ οι Έλληνες δεν έχουν να φάνε!". Όντως υπάρχουν και Έλληνες που είναι άποροι. Πάντα υπήρχαν. Δεν προτείνω να τους αγνοήσουμε για χάρη των μεταναστών. Υποστηρίζω όμως την ισότητα: ένας άπορος άνθρωπος δεν έχει διαφορά από άλλον, από όπου κι αν προέρχεται. Έχει τις ίδιες ανάγκες. Εξάλλου όσοι έχουν την ανωτέρω αντίληψη, πολύ βολικά ξεχνάνε ότι οι Έλληνες είναι ένας λαός με μια ιστορία γεμάτη μετανάστευση! Έλληνες υπάρχουν σε κάθε γωνιά της γης. Είναι ηθικά σωστό εκείνοι οι άνθρωποι να αφεθούν στην τύχη τους από τα κράτη που τους φιλοξενούν; Ή πρέπει να έχουν ειδική μεταχείριση επειδή είναι Έλληνες; Εδώ δεν υπάρχει ηθικό δίλημμα: εφόσον απαιτείς από άλλες χώρες να παρέχουν ευκαιρίες στους συγγενείς σου που μεταναστεύουν εκεί, φρόντισε να παρέχονται οι ίδιες ευκαιρίες σε όσους έρχονται στη δική σου χώρα για να χτίσουν τη ζωή τους. Η βολική εχθρική στάση που δείχνει ο καθένας στον ξένο που έρχεται σπίτι του είναι ίδια παντού. Μην πιστεύεις πως οι Έλληνες της Γερμανίας, της Αμερικής ή της Αυστραλίας έγιναν δεκτοί με ενθουσιασμό. Ρώτα τον θείο/θεία σου όταν έρθει το καλοκαίρι στην Ελλάδα τι ρατσισμό δέχεται εκεί. Κι όταν θυμώσεις με την απαράδεκτη μεταχείριση που δέχεται εκείνος, δέξου μια σφαλιάρα κι εσύ διότι κάνεις ακριβώς το ίδιο. Υιοθετείς δηλαδή μια ρητορική μίσους από την αναπαυτική πολυθρόνα σου απέναντι σε ανθρώπους που δεν έχουν πού να μείνουν, τι να φάνε και πού να κοιμηθούν. Όχι και τόσο γενναίο, Ελληναρά που καυχιέσαι για τους αρχαίους σου προγόνους.
Τώρα, μιας και έθιξα το θέμα των προγόνων, καλό είναι να συνειδητοποιήσει κανείς πως το λεγόμενο "ελληνικό DNA" ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ. Η Ελλάδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων κι αυτό την έκανε εμπορικό μονοπάτι από αρχαιοτάτων χρόνων. Γι' αυτό οι λεγόμενοι πρόγονοί μας είναι μια ετερόκλητη ομάδα ανθρώπων, που φυσικά έχει διαφορετική καταγωγή, χαρακτηριστικά κι αρκετά διαφορετικό DNA, το οποίο διαφοροποιείται όσο πάει από γενιά σε γενιά. Ας υποθέσουμε λοιπόν πως οι πρώτοι Έλληνες που γνωρίζουμε είναι αυτοί που πρωτοαποίκησαν τον ελλαδικό χώρο, υποτάσσοντας τους Πελασγούς. Αν θεωρείς αυτούς τους "καθαρούς" προγόνους σου, κάνεις λάθος. Έγιναν αρκετές προσμίξεις από τότε. Ήρθαν οι Ίωνες, οι Αιολείς, οι Δωριείς, οι Αχαιοί κι άλλοι. Ποιο DNA ανάμεσά τους είναι το "ελληνικό DNA"; Αργότερα, λόγω της εμπορικής της αξίας, η Ελλάδα δέχτηκε επιρροές από τους Αιγύπτιους, τους Εβραίους, τους Φοίνικες, τους Καρχηδόνιους κι άλλες φυλές της Μεσογείου. Να είσαι σίγουρος πως υπήρξαν προσμίξεις "ξενικού DNA" που αλλοίωσαν το πολύτιμο "καθαρόαιμο ελληνικό". Αργότερα οι Πέρσες εισέβαλαν στην Ελλάδα, με ιμπεριαλιστικές τάσεις που άφησαν το στίγμα τους. Το ίδιο αργότερα και οι Ρωμαίοι. Και αν θεωρούμε το Βυζάντιο σαν "την τότε Ελλάδα", ας μην ξεχνάμε πως οι Βυζαντινοί ήθελαν να ονομάζονται Ρωμαίοι, απ' όπου, σύμφωνα με αρκετές εκδοχές, προήλθαν οι ονομασίες "Ρωμιοί" και "Ρωμιοσύνη". Έπειτα, στην μακρόχρονη κυριαρχία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έγιναν πολλές επιδρομές. Λαοί όπως οι Άβαροι, οι Ούννοι, οι Βάνδαλοι, οι Βέρβεροι, οι Σλάβοι, οι Ενετοί, οι Σελτζούκοι και οι Οθωμανοί Τούρκοι άφησαν το στίγμα και το DNA τους, λίγο ή πολύ, στον ελλαδικό χώρο. Τέλος, αν αναφέρουμε και τις μετακινήσεις λαών στην σύγχρονη Ελλάδα, υπήρξαν μεγάλες ομάδες Κινέζων (που, βάσει αρχαίων επιγραφών, γνωρίζουμε πως μας επισκέπτονταν από την αρχαιότητα), Ευρωπαίων, Ρομά, Αιγύπτιων, Βούλγαρων, Αλβανών, Σκοπιανών και Τούρκων που μετανάστευσαν στην Ελλάδα κι έκαναν απογόνους. Τέλος, το μόνο σίγουρο είναι ότι το "ξενικό DNA" δεν ξεχωρίζει από το ελληνικό μετά από το πέρασμα 3-4 γενεών και η ξενική καταγωγή ξεχνιέται με το πέρασμα των αιώνων. Όλη αυτή η μετακίνηση λαών δεν είναι καθόλου περίεργη. Αντίθετα, είναι απολύτως φυσιολογικό και επόμενο να γίνονται μετακινήσεις λαών και προσμίξεις ξένων χαρακτηριστικών, συνηθειών και νοοτροπιών σε μία χώρα. Οπότε ας σταματήσει αυτή η καραμέλα πως "σήμερα η Ελλάδα πλήττεται από μετανάστες, ενώ παλιότερα η Ελλάδα ήταν καθαρή". Ας σταματήσει η διάκριση ανάμεσα σε Έλληνες και μη Έλληνες, διότι ακόμα και μέσα στην Ελλάδα οι άνθρωποι διαφέρουν αρκετά. Δεν είμαστε ένα ενιαίο σύνολο απέναντι στο σύνολο των "ξένων".
Ελπίζω να έχει γίνει ξεκάθαρο πως ούτε διαφέρουμε ως λαός με τους υπόλοιπους ούτε μείναμε απρόσβλητοι από αλλαγές και προσμίξεις με την πάροδο των αιώνων. Είναι αδύνατον να γίνει αυτό. Το ίδιο συμβαίνει και σε επίπεδο γλώσσας. Μπορεί να είμαστε περήφανοι επειδή αναγνωρίζουμε το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο αλλά κι εδώ υπάρχουν πολλά που δεν ξέρουμε: πρώτον, η προφορά της νεοελληνικής γλώσσας διαφέρει παρασάγγας από της αρχαίας. Πολλές λέξεις έχουν αλλάξει σημασία. Έχουν γίνει δάνεια κι αντιδάνεια από και προς ξένες γλώσσες. Έπειτα, δύσκολα μπορεί κάποιος να ισχυριστεί πως ξέρει σε ικανοποιητικό βαθμό τα αρχαία ελληνικά. Οι περισσότεροι έχουμε ακροθιγώς αγγίξει μόνο την αττική διάλεκτο και μόνο του 5ου-4ου αιώνα π.Χ. Τίποτε περισσότερο. Για τα υπόλοιπα έχουμε δυστυχώς μαύρα μεσάνυχτα, ως επί το πλείστον. Το ίδιο και για πολλές συνήθειες και νοοτροπίες των αρχαίων Ελλήνων. Οπότε ας στραφούμε στο παρόν μας αφήνοντας το αβέβαιο παρελθόν ως έχει, δείχνοντας του βέβαια αγάπη και προσοχή, όση χρειάζεται.
Εφόσον έγινε αντιληπτή η χαοτική απόσταση που έχουμε με τους αρχαίους Έλληνες και η ανάγκη μας να στραφούμε στα προβλήματα του παρόντος αντί να βαυκαλιζόμαστε για το παρελθόν μας, ας σκεφτούμε κάτι άλλο. Η Ελλάδα, μια χώρα με βαθιά σχέση με τη μετανάστευση, δέχτηκε ένα τεράστιο κύμα μεταναστών τον 19ο και 20ό αιώνα, κυρίως το 1922. Η αντιμετώπιση των προσφύγων, οι οποίοι είχαν ήδη εκδιωχθεί δια της βίας από τα μέρη που ζούσαν, ήταν ιδιαίτερα άσχημη. Κάθε ντόπια, ξενοφοβική κοινωνία λειτουργεί έτσι, οπότε δε δικαιούμαστε τα εύσημα για την άθλια συμπεριφορά μας. Εξάλλου και η ποντιακή φυλή, μεταξύ άλλων, δεν έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους ντόπιους Έλληνες. Υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες σχετικές με την περιφρόνηση και την κακή μεταχείριση από πολλούς ντόπιους τότε. Η ομοιότητα της τότε κατάστασης με τη σημερινή είναι εκπληκτική.
Επίσης, η ποντιακή φυλή είναι το θύμα μιας γενοκτονίας τεραστίων διαστάσεων. Όντας, θέλω να πιστεύω, ευαισθητοποιημένοι σε ζητήματα σφαγών και διωγμών ολόκληρων λαών, δε θα γυρίσουμε την πλάτη μας σε άλλους λαούς που είναι εξίσου θύματα βίας, πολέμων και συμφερόντων. Αν τους αγνοήσουμε γινόμαστε το ίδιο σκληροί με αυτούς που κακομεταχειρίστηκαν τους κατατρεγμένους Πόντιους, οι οποίοι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Έχω την πεποίθηση πως η βία δεν πρέπει να γίνεται αποδεκτή, απ' όπου κι αν προέρχεται. Δε γίνεται να είμαστε επιλεκτικά ευαίσθητοι. Ή συμπονούμε τους άπορους και κατατρεγμένους αυτού του κόσμου είτε όχι. Ένα μεγάλο δυστυχώς μέρος της ελληνικής κοινωνίας ξεχνάει τον πόνο των Ελλήνων μεταναστών και των διωγμών που υπέστησαν κάνοντας το ίδιο σε άλλους λαούς. Πέφτει στο χειρότερο επίπεδο απάνθρωπης συμπεριφοράς: τον ρατσισμό. Τις διακρίσεις με βάση την φυλή, την αναισθησία απέναντι στον πόνο, το μίσος και τον διωγμό. Δηλαδή την απαράδεκτη συμπεριφορά που τυράννησε και τους ίδιους τους Έλληνες, όπως και πολλούς άλλους λαούς, από τον Χίτλερ. Ας μη γίνουμε όμοιοι με τους τυράννους και βασανιστές μας.
Φυσικά υπάρχει και η πεποίθηση πως οι Έλληνες ήταν πάντοτε νόμιμοι μετανάστες ενώ οι ξένοι λαθρομετανάστες, κάτι που απέχει από την αλήθεια. Πρώτον, υπήρχαν και υπάρχουν Έλληνες λαθρομετανάστες, Έλληνες που δε σέβονται τους νόμους των χωρών που τους φιλοξενούν και Έλληνες που χρησιμοποίησαν την ανοχή κάποιων νομικών πλαισίων για να εδραιωθούν. Άνθρωποι που μετανάστευσαν χωρίς χαρτιά και νομιμοποιήθηκαν μετά από χρόνια μαύρης εργασίας. Εφόσον δεχόμαστε αυτά, ας δεχτούμε πως η αντίστοιχη συμπεριφορά, κι όχι διαφορετική, γίνεται από ξένους που έρχονται εδώ. Έπειτα, μη φανταστείτε πως ο ξένος έρχεται εδώ θέλοντας να είναι λαθρομετανάστης. Δυστυχώς το δουλεμπόριο καλά κρατεί. Οι άνθρωποι στις υποανάπτυκτες χώρες δέχονται παραπληροφόρηση, τους υπόσχονται ένα λαμπρό μέλλον στην Ελλάδα και τα επίσημα χαρτιά και στοιχεία τους εξαφανίζονται από τους δουλεμπόρους τους. Αν νομίζουμε πως ο ξένος μετανάστης επιθυμεί να εισέρχεται λαθραία, είμαστε γελασμένοι. Εκείνος είναι το θύμα, όχι ο θύτης. Απλά δεν έχει τη δύναμη να ζητήσει τα χαρτιά του και, όταν το κάνει, έρχεται αντιμέτωπος με την αδιαφορία, τη γραφειοκρατία και τον ρατσισμό. Παγιδεύεται στο κράτος μας χωρίς χαρτιά, χωρίς δυνατότητα απόδρασης ούτε πίσω στη χώρα του ούτε σε άλλες. Οι περισσότεροι ούτε καν ήθελαν να παραμείνουν στην Ελλάδα: κατέληξαν εδώ. Και γίνονται πολλές πορείες και συλλαλητήρια για να πάρουν πίσω τα επίσημα έγγραφά τους ή για να δεχτούν βοήθεια για να μεταναστεύσουν σε άλλα κράτη, όμως οι δουλέμποροί τους έχουν φροντίσει να εξαφανιστούν αφού τους καταληστέψουν βασισμένοι στην ανάγκη τους και τους παρατήσουν στην Ελλάδα και το ελληνικό δημόσιο έχει πολύ δύσκολο έργο στη διερεύνηση των στοιχείων των ανθρώπων αυτών.
Ας σκεφτούμε τώρα την κατάστασή τους: αιχμάλωτοι σε μια ξένη χώρα, συνήθως με μια οικογένεια που έχει ανάγκες, χωρίς να ξέρουν τη γλώσσα, με κλειστές τις πόρτες από παντού και με ένα μεγάλο κύμα μίσους να τους πνίγει. Είναι σίγουρα τα θύματα, όχι οι θύτες. Κι εμείς τους κάνουμε τη ζωή δυσκολότερη, αγνοώντας ό,τι προβλήματα έχουν. Δηλαδή, ενώ βρισκόμαστε μπροστά στο τεράστιο μίασμα του δουλεμπορίου, προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε το σύμπτωμα κι όχι το αίτιο. Τα βάζουμε με τους δούλους κι όχι με τους δουλεμπόρους. Λες και οι δούλοι επιλέγουν αυτή την ζωή. Λες και κυνηγώντας τους δούλους θα λυθεί οριστικά το μεταναστευτικό ζήτημα. Αλλά ας το βάλουμε καλά στο μυαλό μας: τα αίτια του μεταναστευτικού ζητήματος δεν είναι ούτε η υστεροβουλία των μεταναστών ούτε η επιθυμία τους να μας καταστρέψουν. Αντίθετα, βρίσκονται πιασμένοι στην αρπάγη ενός καλοστημένου, απάνθρωπου συστήματος κι εμείς καλά θα κάνουμε κάποτε να αντικρίσουμε αυτή την αρπάγη, αντί να την προσπερνάμε.
Υ.Γ.: Στο παραπάνω άρθρο δεν διαχωρίζω με σαφήνεια τους όρους "μετανάστης" και "πρόσφυγας". Χρησιμοποιώ, αυθαίρετα ίσως, τον όρο "πρόσφυγας" σαν υποσύνολο του όρου "μετανάστης", δηλαδή κάποιου που φεύγει από την πατρίδα του για λόγους επιβίωσης. Ο όρος "πρόσφυγας", δηλαδή ο άνθρωπος που έχει εκδιωχθεί με τη βία από την πατρίδα του, είναι κατά τη γνώμη μου μια πολύ ιδιαίτερη κατηγορία μετανάστη.
