Φιλελληνισμός

   Η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Πόση αλήθεια μπορεί να κρύβει μέσα της αυτή η φράση; Ευτυχώς οι άνθρωποι, αν και συνήθως δίνουμε σημασία στα ασήμαντα, στο συγκεκριμένο ορθώς πράξαμε: ποτέ δεν παραλείφθηκε η διδασκαλία της ιστορίας σε κανέναν πολιτισμό, είτε αυτό γινόταν υπό την μορφή εξιστορήσεων για τα κατορθώματα των προγόνων είτε με ακριβή καταγραφή των προγενεστέρων γεγονότων. Δόθηκε τόση φροντίδα στην μελέτη του παρελθόντος ώστε ξέρουμε τι γινόταν με λεπτομέρεια και προβλέπουμε αυτά που έρχονται. Γιατί έχουμε αυτή την δυνατότητα; Μα επειδή η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Ας αφήσω τον πρόλογο όμως για να ασχοληθώ με το κυρίως πιάτο.
   Η Ελλάδα, αν και μικρή στο χώρο, στο χρόνο έχει αφήσει ένα μεγαλειώδες σημάδι, πράγμα που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει: γι' αυτό από αρχαιοτάτων χρόνων οι "βάρβαροι" θεωρούνταν σοφοί όταν μάθαιναν ελληνικά, η κλασική παιδεία μέχρι και σήμερα θεωρείται ανώτατη και τόσοι μεγάλοι στοχαστές αναφέρουν την Ελλάδα και τον πολιτισμό της. Υπήρξαν βέβαια και ανθελληνικές τάσεις (κι αυτές αρχαιότατες) μιας και όπου υπάρχει έντονη συμπάθεια φύεται παράλληλα και η αντιπάθεια...
  Ο Φιλελληνισμός δηλαδή είχε μορφή πολύ πριν την Επανάσταση του '21, αν και όχι με τέτοια κλιμάκωση, κι ο ανθελληνισμός επίσης εμφανιζόταν σποραδικά. Σαν κίνημα, τόσο στην λογοτεχνία όσο και στο φρόνημα, έκανε φυσικά την εμφάνισή του τον καιρό της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό. Υπάρχουν γνωστά ονόματα με κορυφαίο μάλλον τον λόρδο Βύρωνα, άνθρωποι που χωρίς να έχουν να κερδίσουν δόθηκαν σ' έναν αγώνα με ψυχή για μια χώρα ξένη. Και ο λόγος που ο Φιλελληνισμός πήρε τέτοια διάσταση εκείνη την περίοδο είναι φυσικά επειδή η Ελλάδα τόλμησε να αντισταθεί και μπήκε στο στόχαστρο μεγάλων δυνάμεων: ένα κίνημα που απέκτησε τόσους οπαδούς μέσα σε λίγα χρόνια που δεν είχαν αποκτηθεί μέσα σε 368 χρόνια σκλαβιάς. Ποια η σύνδεση με το σήμερα όμως;
   Η Ιστορία επαναλαμβάνεται και για εμάς. Είναι τυφλός όποιος δεν βλέπει πως γίναμε και πάλι στόχος μεγάλων δυνάμεων που επιβουλεύονται τα αγαθά μας. Είναι το πετρέλαιο του Αιγαίου που τους απασχολεί, η γεωγραφική μας θέση ως σύνδεσμος τριών ηπείρων ή απλά έγινε συνήθεια να στοχεύεται η Ελλάδα; Δεν έχω να απαντήσω και ίσως δεν με αφορά η αιτία. Αλλά επειδή για ακόμα μια φορά γίναμε έρμαιο αρπακτικών τεραστίων διαστάσεων επόμενο είναι να ακούγονται τα μύρια όσα για τους Έλληνες: τα μέσα ενημέρωσης του εξωτερικού προσπαθούν να δώσουν την εικόνα των τεμπέληδων Ελλήνων που απαιτούν χωρίς να προσφέρουν, οι ανθελληνικές δυνάμεις έχουν δώσει εντολές για οικονομική και πολιτική καταβύθισή μας και όλα φθίνουν μέρα με τη μέρα. Όπως έχει δείξει και το παρελθόν όμως, παράλληλα με το μίσος γεννιέται και η συμπάθεια: ο Φιλελληνισμός φαίνεται να δείχνει ξανά τα σημάδια του: υπάρχουν ξένοι που βλέπουν πίσω από τα φαινόμενα και καταλαβαίνουν πως μετά την εξουδετέρωση της Ελλάδας έρχεται και η σειρά τους, όπως επίσης και αυτοί που βλέπουν το ίδιο το έθνος μας ως σύμβολο της ελευθερίας και θέλουν να αμυνθούν υπέρ του. Οι καθημερινές ειδήσεις που ακούγονται μεμονωμένα για ιδιώτες ή οργανώσεις που προσφέρουν στην Ελλάδα μπορούν να ενταχθούν σε ένα νέο κίνημα Φιλελληνισμού. Και τα κοιμισμένα φιλελληνικά αισθήματα που βρίσκονταν σε λήθαργο επί χρόνια φαίνεται πως αφυπνίστηκαν!
   Ελπίδα υπάρχει. Κι αν το βλέπουν οι άλλοι για μας ας το δούμε και οι ίδιοι. Και μάλλον θα πρέπει να ξυπνήσουμε κι εμείς αντί να δεχόμαστε την ήττα σαν κάτι μοιραίο και τετελεσμένο. Ας αναλογιστούμε πότε μας δόθηκε η ελευθερία απλόχερα και χωρίς μάχη: όταν συνειδητοποιήσουμε πως αυτό ποτέ δεν συνέβη, ίσως καταλάβουμε πως πλησιάζει η σειρά μας και πως οφείλουμε να κουνήσουμε το χέρι μας μαζί με την Αθηνά...

Μοίρα

   Μοίρα. Ένα τόσο μεγάλο θέμα... Προσωποποιήθηκε, λατρεύτηκε από τόσες θρησκείες, προσαρτήθηκε σε άλλες με αποτέλεσμα το γενικό φαινόμενο της μοιρολατρίας. Μια αιτία δημιουργίας της είναι θαρρώ η ανάγκη του ανθρώπου να καταλογίζει αλλού τα λάθη και τις αδυναμίες του αντί στον εαυτό του! Όμως έχει ριζώσει τόσο γερά στο μυαλό της παγκόσμιας σκέψης που λίγοι αντιλαμβάνονται την παραπάνω σκέψη...Υπάρχουν τόσοι που θα σου πουν (σε καθημερινή βάση): μοιραίο ήταν! Ήταν γραπτό να του συμβεί... Η μοίρα δηλαδή (όπως και η τύχη που αναφέρω αλλού) είχε κάποτε την θετική και την αρνητική της πλευρά ως δύναμη που καθορίζει τα μελλούμενα. Αλλά με τον καιρό η λέξη κράτησε μόνο την αρνητική της έννοια! Ποτέ δεν λέμε για κάποιον που πέτυχε: ήταν μοιραίο να πετύχει... Επίσης, μιλάμε για "μοιραία λάθη", όχι για "μοιραία σωστά"!
   Θα ήθελα να σταθώ στην εικόνα που είχαν οι αρχαίοι για τη μοίρα. Ήταν προσωποποιημένη, ως το τρίπτυχο παρελθόν (Λάχεσις=αυτή που ρίχνει κλήρο), παρόν (Κλωθώ=αυτή που πλέκει), μέλλον (Άτροπος=αυτή που δεν ανατρέπεται). Η ζωή παρομοιαζόταν με το νήμα που επεξεργάζονταν οι τρεις αυτές θεότητες κι ενώ οι άνθρωποι νόμιζαν πως λειτουργούσαν αυθόρμητα, στην ουσία οι Μοίρες υπαγόρευαν τα πάντα γύρω από αυτήν! Αυτή η θεωρία καταρρίπτει την ελευθερία του ατόμου και δηλώνει πως τα πάντα είναι προκαθορισμένα. Και, ούσα πολύ διαδεδομένη, πέρασε στις συνειδήσεις των ανθρώπων στο χώρο και στο χρόνο. Τι συνέπειες έχει όμως η προσκόλληση σε αυτήν;
   Όποιος πιστεύει στην μοίρα ως ανώτερη δύναμη, ο μοιρολάτρης, πάντα έχει στο μυαλό του πως δεν ευθύνεται για ό,τι του συμβαίνει, καλό ή κακό. Πιστεύετε τώρα πως κάποιος που εμπιστεύεται τις δυνάμεις του και παίρνει την ευθύνη όλων των πράξεών του λειτουργεί το ίδιο αποτελεσματικά με τον μοιρολάτρη; Εγώ όχι. Για τον μοιρολάτρη υπάρχουν πολλά δεδομένα, πολλά που δεν μπορεί και δεν αξίζει να ασχοληθεί, πολλά όρια που δεν ξεπερνιούνται... Και η συνέπεια είναι να νιώθει ανήμπορος και απαισιόδοξος. Γενικά η Ιστορία δεν γράφεται από μοιρολάτρες, διότι δεν θα κάνουν την υπέρβαση σε κάτι: θέτουν όρια αντί να προχωρούν σπάζοντάς τα! Κατά τη γνώμη μου πάλι, η μοίρα είναι ένα βαρίδιο στα πόδια μας, κάτι που μας αποτρέπει από το να προχωράμε και να ζούμε στηριζόμενοι στις δυνάμεις μας! Όταν όμως πιστεύουμε πως οι ίδιοι ορίζουμε το μέλλον μας, το φτιάχνουμε και καλύτερο.
   Αλλά η μοίρα δεν είναι τόσο μονόπλευρο ζήτημα. Οφείλουμε να το ψάξουμε πριν το δεχτούμε ή το απορρίψουμε. Συγκεκριμένα δεν είναι πως δεν πιστεύω στη μοίρα, απλά την βλέπω από άλλη οπτική γωνία: από ετυμολογικής άποψης έχουμε: μοίρα<μείρομαι [=μοιράζω (κι η σύγχρονη λέξη μοιράζω-μοιρασιά έχει την μοίρα εντός)]. Υπάρχουν δηλαδή τα αγαθά και όλοι μας έχουμε το μερίδιο, το μερτικό μας, όσον αφορά τις δυνατότητες, τα χαρακτηριστικά, την διάπλαση κτλ. Αυτά ούτε σταθερά είναι ούτε δεδομένα. Η "μοίρα" μας έφερε στον κόσμο με μια μορφή, μας τοποθέτησε σε κάποιο περιβάλλον (γι' αυτά δεν έχουμε δυνατότητα επιλογής) αλλά από κει και πέρα λειτουργούμε με τις δικές μας δυνάμεις. Οπότε και πάλι καταλήγω στην ελεύθερη βούληση και τις προσωπικές επιλογές. ΕΓΩ θα επιλέξω την διατροφή μου, τις παρέες μου, την συμπεριφορά μου, τα πάντα γύρω από το άτομό μου. Όταν πω πως "ήταν μοιραίο" ή θα αναφέρομαι σε κάποια συμφορά που με βρήκε και θέλω να την καταλογίσω σε μια ανώτερη δύναμη αντί στο ταγαροκέφαλό μου ή θα αναφέρομαι στον έρωτα της ζωής μου, μιας και είναι πολύ ρομαντικό να σκεφτόμαστε πως μια ανώτερη δύναμη τον προκάλεσε!
   Στην πραγματικότητα επομένως η μοίρα δεν μπορεί να είναι ο δυνάστης μας: αρνούμαι να φανταστώ πως είμαι η μαριονέτα στα χέρια του επιδέξιου μαριονετιστή που ελέγχει κάθε μου κίνηση! Εξάλλου η καθημερινότητά μας διέπεται από τέτοια λεπτομέρεια που καμία δύναμη δεν είναι δυνατόν να ασχολείται με την κάθε μας ενέργεια! Μοιραίο το διάβασμα, η υπομονή μου στη δουλειά, η επιμονή μου στα ζητήματα που με απασχολούν; Είναι απλά παράλογο...
   Η μοιρολατρία έπειτα έχει περάσει στις συνειδήσεις μας μια άλλη ισχυρή εικόνα: την Μοίρα ως ένα βιβλίο, που περιέχει τα μελλούμενα για εμάς και μπορεί να διαβαστεί σαν ιστορία! Εξού και το βιβλίο της μοίρας, της μοίρας γραφτό κτλ. Κι αναρωτιέμαι: τι μπορεί να θεωρείται σημαντικό στη ζωή μας ώστε να γραφτεί και τι παραλείπεται; Μήπως η ζωή είναι σε μορφή ημερολογίου...; Αυτή την εικόνα την σχολιάζω με ακόμα περισσότερη ειρωνεία, διότι στερείται λογικής: όχι, δεν είναι μοιραίο αν θα πάρω λεφτά στο στοίχημα ή αν θα βρω γνωστό στο λεωφορείο: είναι απλώς πιθανότητες. Το ίδιο και για οτιδήποτε άλλο που δεν περνά από το χέρι μας. Επίσης, για όσα ελέγχουμε οι ίδιοι ας έχουμε και το θάρρος να δεχτούμε τις συνέπειες, καλές ή κακές. Κι αν η μοιρολατρία επικρατεί και θέλει τη ζωή μας σε μορφή βιβλίου εγώ θα πω: είναι στο χέρι μας να γυρνάμε, να γράφουμε και να σκίζουμε τις σελίδες!

   

Ονειρικό Σκηνικό

   Σήμερα δεν θέλω να αναλύσω κάποιο θέμα βαρύ και ψαγμένο αλλά μια όμορφη και εξωπραγματική συνάμα εμπειρία μου. Συγκεκριμένα, υπάρχουν στιγμές που βρισκόμαστε στο μεταίχμιο ονείρου και πραγματικότητας, σκηνικά που ξεπερνούν το καθημερινό στήσιμο και όλοι μας έχουμε ζήσει λίγες ή πολλές φορές. Στιγμές που μετά από χρόνια σκεφτόμαστε αν τις ζήσαμε ή απλώς ονειρευτήκαμε, λανθάνουσες στις σκοτεινές λόχμες των αναμνήσεών μας...
   Η δική μου εμπειρία τώρα: όπως κάθε νέος που σκέφτεται το μέλλον του, έτσι κι εγώ, με το πέρας της εξεταστικής επισκέπτομαι συχνά την σχολή μου για να δω αποτελέσματα και να το παίξω σοβαρός και καθωσπρέπει. Έτσι και χτες: παίρνοντας μαζί μου μια υπέροχη φίλη μου πήγα να αντιμετωπίσω τις προκλήσεις του μέλλοντός μου, που είχαν υλοποιηθεί με την μορφή εργασίας και βαθμολογιών. Τελικά, το μέλλον μου γύρισε την πλάτη μιας και η δουλειά μου δεν κατάφερε να γίνει. Κι έτσι, καθώς έβγαινα από την φιλοσοφική την ώρα που σουρούπωνε χαμένος στις σκέψεις μου, διαβαίνοντας τα σκαλιά της νέας Φιλοσοφικής ήταν σαν να έμπαινα άθελά μου σε έναν περίεργο κόσμο, ονειρικό και εφιαλτικό ταυτόχρονα....
   Ο ορίζοντας πορφυρός, να φωτίζει και παράλληλα να επισκιάζει το άδειο και ήσυχο μονοπάτι που καταλήγει στην αυλή της φοιτητούπολης. Ησυχία παντού. Η παλιά Φιλοσοφική απέναντι δέσποζε επιβλητική, με σκοτεινά παράθυρα πλην λίγων που φώτιζαν, ποιος ξέρει με ποιους ενοίκους μέσα (το σκηνικό που ζούσα ενθάρρυνε τους εκεί μέσα να είναι το λιγότερο απόγονοι του Κόμη Δράκουλα). Το γνωστό δέντρο στα αριστερά του νέου κτιρίου με τα άφυλλα και ροζιασμένα κλαδιά του να μοιάζουν με δάχτυλα αρπακτικού: σαν δέντρο που στέκει κοντά σε κοιμητήριο, με μια άγρια ομορφιά. Η αυλή της Φιλοσοφικής τίποτε λιγότερο από έναν κήπο μυστικό, με το σκοτάδι να πέφτει σιγά σιγά στα ερημικά παγκάκια και στα παρευρισκόμενα αειθαλή. Κι εκεί που το μυαλό μου, παγωμένο και ναρκωμένο, λάμβανε τα περίεργα αυτά ερεθίσματα προσπαθώντας να τυλίξει γύρω τους ένα πέπλο πραγματικότητας, από το πουθενά εμφανίστηκαν εκατοντάδες κοράκια που πέταξαν πάνω από το τετράγωνο της σχολής και, διαγράφοντας έναν μεγάλο κύκλο με φόντο τον ακόμα πορφυρό ορίζοντα, έκρωζαν σαν να μην υπάρχει αύριο. Οι ελάχιστοι άνθρωποι που κυκλοφορούσαν μαυροφορεμένοι και σκυφτοί, σαν σκιές κι αυτοί. Και εγώ;
   Το ξαναλέω: πιστεύω πως όλοι μας το έχουμε ζήσει... Μια κατάσταση όπου, παγιδευμένος από τα οπτικά και ακουστικά σήματα που δεχόμουν, ένιωθα απλός παρατηρητής μιας κατάστασης βγαλμένης από απόκοσμες και εξωπραγματικές διαστάσεις, από την έμπειρη πένα του Έντγκαρ Άλαν Πόε. Ένας πρωταγωνιστής ξένος στο περιβάλλον του, με μια νοσταλγική όμως και οικεία αίσθηση πως όλα αυτά είναι αποκύημα της φαντασίας του. Δεν είναι εύκολο ή απλό να το περιγράψω αλλά ένιωθα μια γλυκόπικρη μέθη, σαν να χαιρόμουν και να μελαγχολούσα την ίδια στιγμή. Όλα τριγύρω σε ένα τόσο τέλεια φτιαγμένο τοπίο συνειρμών τρόμου που δεν διανοείσαι πως έχει πραγματικά συμβεί, επειδή έχει την απόλυτη αρμονία ενός ονείρου.
  Διαβαίνοντας λοιπόν το γνώριμο μονοπάτι γύρω από το γνωστό, νεοκλασικό κτίριο και περνώντας την εξώπορτα της σχολής πέρασαν αρκετά λεπτά μέχρι να ξεπεράσω αυτό το σκηνικό: σαν τα πρώτα λεπτά μετά το ξύπνημα όπου όνειρο και πραγματικότητα είναι ένα μείγμα και το μυαλό βρίσκεται σε σύγχυση. Έφτασα στην μες στην πολυκοσμία Καμάρα και έγινα πια κι εγώ ένα μικρό μέρος της ματαιότητας, γυρνώντας απότομα στην καθημερινότητα. Όμως η ανάμνηση μένει, αφήνοντας ανάμεικτα αισθήματα...
   Ποιος μπορεί να υπαινιχθεί πως δεν τον έχει συνεπάρει ποτέ μια τέτοια κατάσταση, πως το μυαλό του δεν αφέθηκε ποτέ ελεύθερο στα έμπειρα χέρια της φαντασίας και στα θυελλώδη μονοπάτια της; Δεν έχω τίποτε να πω σαν επιμύθιο ούτε να περάσω κάποιο μήνυμα, εκτός ίσως από αυτό: μέρες θα έρθουν και θα φύγουν, χρόνια που δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν την τελειότητα κάποιων στιγμών...  Κι αν αυτή η εμπειρία δεν σας αγγίξει καθόλου, μην ανησυχείτε. Απλά κάντε υπομονή και η δική σας φαντασία θα βρει την κατάλληλη στιγμή να σας αγκαλιάσει, να γελάσει και να παίξει μαζί σας...

Δίνοντας Νόημα

   Σήμερα, περιδιαβαίνοντας στον υπέροχο κόσμο του διαδικτύου, είδα ανάμεσα σε πολλές και αυτή την φωτογραφία:

    Η πρώτη μου αντίδραση ήταν να γελάσω (εξάλλου ο καθένας γελάει με κάτι τέτοιο, όταν έχει την στοιχειώδη ευφυΐα να καταλάβει ότι η εικόνα είναι ψεύτικη). Αλλά το σκέφτηκα κάπως περισσότερο και είδα πως γελοιογραφείται (γι' αυτό και η υπερβολή) ένα φαινόμενο που υπάρχει δυστυχώς στις μέρες μας. Η τόση προσήλωση και "μυθοποίηση" της προβολής των προσωπικών μας στιγμών στο ίντερνετ, η οποία μας έχει πάρει τα μυαλά...
   Παλιότερα οι φωτογραφίες υπήρχαν για να τις κρατάμε σε ένα άλμπουμ, να τις βλέπει ένας κύκλος συγγενών και φίλων και να τις χαιρόμαστε. Από τη στιγμή όμως που το ίντερνετ άρχισε με τόσους τρόπους να διαχέει προς κάθε κατεύθυνση προσωπικές πληροφορίες, μας έγινε μόδα να ποζάρουμε: στην αρχή το πρόσωπό μας (χαμογελαστό και σεμνό), στη συνέχεια ολόσωμες φωτογραφίες σε διακοπές, πάρτι, παραλίες (αφού έχουμε κοιλιακούς γιατί να το κρύψουμε;;;), σε κέντρα διασκέδασης (αφού έχω λεφτά και μούτρα για να πάω Καρρά γιατί να μην το δείξω; Α, βρήκα κι ένα πούρο τυχαία στο τραπέζι, ας το δαγκώσω να δείχνω και άντρας!). Η συνέχεια δική σας. Και δίχως να το έχουμε καταλάβει, μπήκαμε στο τρυπάκι του να δείχνουμε προσωπικές μας στιγμές σε όλους για να αποδείξουμε πως περνάμε καλά και είμαστε ευτυχισμένοι. Δηλαδή να μας επιβραβεύσουν οι άλλοι και να αποκτήσουν νόημα όσα κάνουμε. Αλλιώς; Το απόλυτο κενό.
   Ακούγεται σκληρό, μιας και έχει περάσει τόσο στις συνειδήσεις μας ώστε ο καθένας που ασχολείται με το διαδίκτυο έχει δει, ανεβάσει ή ζηλέψει τέτοιες φωτογραφίες και βίντεο. Αλλά έχει σημασία πιστεύω ο λόγος που το κάνουμε: νιώθουμε σίγουροι, ολοκληρωμένοι και γαμάτοι όταν μας δουν 300-400 άτομα (και περισσότερα) να ποζάρουμε. Γιατί έτσι; Επειδή μας το επέβαλαν οι θιασώτες της μαζοποίησης. Ξεχάσαμε το βασικό: πως όποιος πραγματικά περνάει καλά ΔΕΝ θα νιώσει την ανάγκη να το μάθουν οι πάντες, γνωστοί-άγνωστοι. Το κάνει για τον ίδιο.
   Η κοπέλα στη φωτογραφία (ή γελοιογραφία;) λοιπόν ήθελε να δείξει ότι η ζωή της έχει νόημα λόγω της "ασυνήθιστής" της κατάστασης και φυσικά χαμογελάει! Αυτό πιθανότατα είναι και το μήνυμα του ατόμου που την επεξεργάστηκε. Θέλει να μας αφυπνίσει. Κι εγώ θα τονίσω: η ζωή έχει το νόημα που της δίνουμε οι ίδιοι: έχουμε χάσει το παιχνίδι αν, ενώ οι ίδιοι ΔΕΝ πιστεύουμε στον εαυτό μας, περιμένουμε να μας αναγνωρίσουν οι άλλοι (όσα περισσότερα τα likes τόσο πιο υψηλό και το ηθικό!). Ας μην ξεχάσουμε να ζούμε οι ίδιοι πρώτα για τον εαυτό μας και μετά για την προβολή στους γύρω μας. Δεν είναι αυτονόητο και δεν είναι δεδομένο.
   Έχουμε καταλήξει να βγαίνουμε για ουζάκι κι αντί να σηκώνουμε τα ποτήρια για μας, να το κάνουμε για την κάμερα. Επίσης, χαμογελάμε για την κάμερα, θέλουμε να δείχνουμε όμορφοι για την κάμερα, αγκαλιάζουμε τα δικά μας άτομα για την κάμερα αλλά όταν σταματήσει να στρέφει το μαγικό της "βλέμμα" πάνω μας επιστρέφουμε στη μιζέρια μας. Ένα έχω να πω: ας δώσουμε νόημα οι ίδιοι σε μας πρώτα κι ας αφήσουμε δεύτερη (και μη εξαιρετέα) την γνώμη των άλλων.