Μοίρα. Ένα τόσο μεγάλο θέμα... Προσωποποιήθηκε, λατρεύτηκε από τόσες θρησκείες, προσαρτήθηκε σε άλλες με αποτέλεσμα το γενικό φαινόμενο της μοιρολατρίας. Μια αιτία δημιουργίας της είναι θαρρώ η ανάγκη του ανθρώπου να καταλογίζει αλλού τα λάθη και τις αδυναμίες του αντί στον εαυτό του! Όμως έχει ριζώσει τόσο γερά στο μυαλό της παγκόσμιας σκέψης που λίγοι αντιλαμβάνονται την παραπάνω σκέψη...Υπάρχουν τόσοι που θα σου πουν (σε καθημερινή βάση): μοιραίο ήταν! Ήταν γραπτό να του συμβεί... Η μοίρα δηλαδή (όπως και η τύχη που αναφέρω αλλού) είχε κάποτε την θετική και την αρνητική της πλευρά ως δύναμη που καθορίζει τα μελλούμενα. Αλλά με τον καιρό η λέξη κράτησε μόνο την αρνητική της έννοια! Ποτέ δεν λέμε για κάποιον που πέτυχε: ήταν μοιραίο να πετύχει... Επίσης, μιλάμε για "μοιραία λάθη", όχι για "μοιραία σωστά"!
Θα ήθελα να σταθώ στην εικόνα που είχαν οι αρχαίοι για τη μοίρα. Ήταν προσωποποιημένη, ως το τρίπτυχο παρελθόν (Λάχεσις=αυτή που ρίχνει κλήρο), παρόν (Κλωθώ=αυτή που πλέκει), μέλλον (Άτροπος=αυτή που δεν ανατρέπεται). Η ζωή παρομοιαζόταν με το νήμα που επεξεργάζονταν οι τρεις αυτές θεότητες κι ενώ οι άνθρωποι νόμιζαν πως λειτουργούσαν αυθόρμητα, στην ουσία οι Μοίρες υπαγόρευαν τα πάντα γύρω από αυτήν! Αυτή η θεωρία καταρρίπτει την ελευθερία του ατόμου και δηλώνει πως τα πάντα είναι προκαθορισμένα. Και, ούσα πολύ διαδεδομένη, πέρασε στις συνειδήσεις των ανθρώπων στο χώρο και στο χρόνο. Τι συνέπειες έχει όμως η προσκόλληση σε αυτήν;
Όποιος πιστεύει στην μοίρα ως ανώτερη δύναμη, ο μοιρολάτρης, πάντα έχει στο μυαλό του πως δεν ευθύνεται για ό,τι του συμβαίνει, καλό ή κακό. Πιστεύετε τώρα πως κάποιος που εμπιστεύεται τις δυνάμεις του και παίρνει την ευθύνη όλων των πράξεών του λειτουργεί το ίδιο αποτελεσματικά με τον μοιρολάτρη; Εγώ όχι. Για τον μοιρολάτρη υπάρχουν πολλά δεδομένα, πολλά που δεν μπορεί και δεν αξίζει να ασχοληθεί, πολλά όρια που δεν ξεπερνιούνται... Και η συνέπεια είναι να νιώθει ανήμπορος και απαισιόδοξος. Γενικά η Ιστορία δεν γράφεται από μοιρολάτρες, διότι δεν θα κάνουν την υπέρβαση σε κάτι: θέτουν όρια αντί να προχωρούν σπάζοντάς τα! Κατά τη γνώμη μου πάλι, η μοίρα είναι ένα βαρίδιο στα πόδια μας, κάτι που μας αποτρέπει από το να προχωράμε και να ζούμε στηριζόμενοι στις δυνάμεις μας! Όταν όμως πιστεύουμε πως οι ίδιοι ορίζουμε το μέλλον μας, το φτιάχνουμε και καλύτερο.
Αλλά η μοίρα δεν είναι τόσο μονόπλευρο ζήτημα. Οφείλουμε να το ψάξουμε πριν το δεχτούμε ή το απορρίψουμε. Συγκεκριμένα δεν είναι πως δεν πιστεύω στη μοίρα, απλά την βλέπω από άλλη οπτική γωνία: από ετυμολογικής άποψης έχουμε: μοίρα<μείρομαι [=μοιράζω (κι η σύγχρονη λέξη μοιράζω-μοιρασιά έχει την μοίρα εντός)]. Υπάρχουν δηλαδή τα αγαθά και όλοι μας έχουμε το μερίδιο, το μερτικό μας, όσον αφορά τις δυνατότητες, τα χαρακτηριστικά, την διάπλαση κτλ. Αυτά ούτε σταθερά είναι ούτε δεδομένα. Η "μοίρα" μας έφερε στον κόσμο με μια μορφή, μας τοποθέτησε σε κάποιο περιβάλλον (γι' αυτά δεν έχουμε δυνατότητα επιλογής) αλλά από κει και πέρα λειτουργούμε με τις δικές μας δυνάμεις. Οπότε και πάλι καταλήγω στην ελεύθερη βούληση και τις προσωπικές επιλογές. ΕΓΩ θα επιλέξω την διατροφή μου, τις παρέες μου, την συμπεριφορά μου, τα πάντα γύρω από το άτομό μου. Όταν πω πως "ήταν μοιραίο" ή θα αναφέρομαι σε κάποια συμφορά που με βρήκε και θέλω να την καταλογίσω σε μια ανώτερη δύναμη αντί στο ταγαροκέφαλό μου ή θα αναφέρομαι στον έρωτα της ζωής μου, μιας και είναι πολύ ρομαντικό να σκεφτόμαστε πως μια ανώτερη δύναμη τον προκάλεσε!
Στην πραγματικότητα επομένως η μοίρα δεν μπορεί να είναι ο δυνάστης μας: αρνούμαι να φανταστώ πως είμαι η μαριονέτα στα χέρια του επιδέξιου μαριονετιστή που ελέγχει κάθε μου κίνηση! Εξάλλου η καθημερινότητά μας διέπεται από τέτοια λεπτομέρεια που καμία δύναμη δεν είναι δυνατόν να ασχολείται με την κάθε μας ενέργεια! Μοιραίο το διάβασμα, η υπομονή μου στη δουλειά, η επιμονή μου στα ζητήματα που με απασχολούν; Είναι απλά παράλογο...
Η μοιρολατρία έπειτα έχει περάσει στις συνειδήσεις μας μια άλλη ισχυρή εικόνα: την Μοίρα ως ένα βιβλίο, που περιέχει τα μελλούμενα για εμάς και μπορεί να διαβαστεί σαν ιστορία! Εξού και το βιβλίο της μοίρας, της μοίρας γραφτό κτλ. Κι αναρωτιέμαι: τι μπορεί να θεωρείται σημαντικό στη ζωή μας ώστε να γραφτεί και τι παραλείπεται; Μήπως η ζωή είναι σε μορφή ημερολογίου...; Αυτή την εικόνα την σχολιάζω με ακόμα περισσότερη ειρωνεία, διότι στερείται λογικής: όχι, δεν είναι μοιραίο αν θα πάρω λεφτά στο στοίχημα ή αν θα βρω γνωστό στο λεωφορείο: είναι απλώς πιθανότητες. Το ίδιο και για οτιδήποτε άλλο που δεν περνά από το χέρι μας. Επίσης, για όσα ελέγχουμε οι ίδιοι ας έχουμε και το θάρρος να δεχτούμε τις συνέπειες, καλές ή κακές. Κι αν η μοιρολατρία επικρατεί και θέλει τη ζωή μας σε μορφή βιβλίου εγώ θα πω: είναι στο χέρι μας να γυρνάμε, να γράφουμε και να σκίζουμε τις σελίδες!
Θα ήθελα να σταθώ στην εικόνα που είχαν οι αρχαίοι για τη μοίρα. Ήταν προσωποποιημένη, ως το τρίπτυχο παρελθόν (Λάχεσις=αυτή που ρίχνει κλήρο), παρόν (Κλωθώ=αυτή που πλέκει), μέλλον (Άτροπος=αυτή που δεν ανατρέπεται). Η ζωή παρομοιαζόταν με το νήμα που επεξεργάζονταν οι τρεις αυτές θεότητες κι ενώ οι άνθρωποι νόμιζαν πως λειτουργούσαν αυθόρμητα, στην ουσία οι Μοίρες υπαγόρευαν τα πάντα γύρω από αυτήν! Αυτή η θεωρία καταρρίπτει την ελευθερία του ατόμου και δηλώνει πως τα πάντα είναι προκαθορισμένα. Και, ούσα πολύ διαδεδομένη, πέρασε στις συνειδήσεις των ανθρώπων στο χώρο και στο χρόνο. Τι συνέπειες έχει όμως η προσκόλληση σε αυτήν;
Όποιος πιστεύει στην μοίρα ως ανώτερη δύναμη, ο μοιρολάτρης, πάντα έχει στο μυαλό του πως δεν ευθύνεται για ό,τι του συμβαίνει, καλό ή κακό. Πιστεύετε τώρα πως κάποιος που εμπιστεύεται τις δυνάμεις του και παίρνει την ευθύνη όλων των πράξεών του λειτουργεί το ίδιο αποτελεσματικά με τον μοιρολάτρη; Εγώ όχι. Για τον μοιρολάτρη υπάρχουν πολλά δεδομένα, πολλά που δεν μπορεί και δεν αξίζει να ασχοληθεί, πολλά όρια που δεν ξεπερνιούνται... Και η συνέπεια είναι να νιώθει ανήμπορος και απαισιόδοξος. Γενικά η Ιστορία δεν γράφεται από μοιρολάτρες, διότι δεν θα κάνουν την υπέρβαση σε κάτι: θέτουν όρια αντί να προχωρούν σπάζοντάς τα! Κατά τη γνώμη μου πάλι, η μοίρα είναι ένα βαρίδιο στα πόδια μας, κάτι που μας αποτρέπει από το να προχωράμε και να ζούμε στηριζόμενοι στις δυνάμεις μας! Όταν όμως πιστεύουμε πως οι ίδιοι ορίζουμε το μέλλον μας, το φτιάχνουμε και καλύτερο.
Αλλά η μοίρα δεν είναι τόσο μονόπλευρο ζήτημα. Οφείλουμε να το ψάξουμε πριν το δεχτούμε ή το απορρίψουμε. Συγκεκριμένα δεν είναι πως δεν πιστεύω στη μοίρα, απλά την βλέπω από άλλη οπτική γωνία: από ετυμολογικής άποψης έχουμε: μοίρα<μείρομαι [=μοιράζω (κι η σύγχρονη λέξη μοιράζω-μοιρασιά έχει την μοίρα εντός)]. Υπάρχουν δηλαδή τα αγαθά και όλοι μας έχουμε το μερίδιο, το μερτικό μας, όσον αφορά τις δυνατότητες, τα χαρακτηριστικά, την διάπλαση κτλ. Αυτά ούτε σταθερά είναι ούτε δεδομένα. Η "μοίρα" μας έφερε στον κόσμο με μια μορφή, μας τοποθέτησε σε κάποιο περιβάλλον (γι' αυτά δεν έχουμε δυνατότητα επιλογής) αλλά από κει και πέρα λειτουργούμε με τις δικές μας δυνάμεις. Οπότε και πάλι καταλήγω στην ελεύθερη βούληση και τις προσωπικές επιλογές. ΕΓΩ θα επιλέξω την διατροφή μου, τις παρέες μου, την συμπεριφορά μου, τα πάντα γύρω από το άτομό μου. Όταν πω πως "ήταν μοιραίο" ή θα αναφέρομαι σε κάποια συμφορά που με βρήκε και θέλω να την καταλογίσω σε μια ανώτερη δύναμη αντί στο ταγαροκέφαλό μου ή θα αναφέρομαι στον έρωτα της ζωής μου, μιας και είναι πολύ ρομαντικό να σκεφτόμαστε πως μια ανώτερη δύναμη τον προκάλεσε!
Στην πραγματικότητα επομένως η μοίρα δεν μπορεί να είναι ο δυνάστης μας: αρνούμαι να φανταστώ πως είμαι η μαριονέτα στα χέρια του επιδέξιου μαριονετιστή που ελέγχει κάθε μου κίνηση! Εξάλλου η καθημερινότητά μας διέπεται από τέτοια λεπτομέρεια που καμία δύναμη δεν είναι δυνατόν να ασχολείται με την κάθε μας ενέργεια! Μοιραίο το διάβασμα, η υπομονή μου στη δουλειά, η επιμονή μου στα ζητήματα που με απασχολούν; Είναι απλά παράλογο...
Η μοιρολατρία έπειτα έχει περάσει στις συνειδήσεις μας μια άλλη ισχυρή εικόνα: την Μοίρα ως ένα βιβλίο, που περιέχει τα μελλούμενα για εμάς και μπορεί να διαβαστεί σαν ιστορία! Εξού και το βιβλίο της μοίρας, της μοίρας γραφτό κτλ. Κι αναρωτιέμαι: τι μπορεί να θεωρείται σημαντικό στη ζωή μας ώστε να γραφτεί και τι παραλείπεται; Μήπως η ζωή είναι σε μορφή ημερολογίου...; Αυτή την εικόνα την σχολιάζω με ακόμα περισσότερη ειρωνεία, διότι στερείται λογικής: όχι, δεν είναι μοιραίο αν θα πάρω λεφτά στο στοίχημα ή αν θα βρω γνωστό στο λεωφορείο: είναι απλώς πιθανότητες. Το ίδιο και για οτιδήποτε άλλο που δεν περνά από το χέρι μας. Επίσης, για όσα ελέγχουμε οι ίδιοι ας έχουμε και το θάρρος να δεχτούμε τις συνέπειες, καλές ή κακές. Κι αν η μοιρολατρία επικρατεί και θέλει τη ζωή μας σε μορφή βιβλίου εγώ θα πω: είναι στο χέρι μας να γυρνάμε, να γράφουμε και να σκίζουμε τις σελίδες!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου