Η Αξία της Ζωής

   Ποια ζωή έχει μεγαλύτερη αξία; Η ζωή ενός παιδιού ή ενός γέροντα; Ενός μαύρου ή ενός λευκού; Μιας γυναίκας ή ενός άνδρα; Ενός θρήσκου ή ενός άθεου; Ενός ετεροφυλόφιλου ή ενός ομοφυλόφιλου; Ενός Έλληνα ή ενός Τούρκου; Ενός κομμουνιστή ή ενός καπιταλιστή; Ενός ζώου ή ενός ανθρώπου;
   Επίτηδες χρησιμοποίησα αυτά τα παραδείγματα, θέλοντας να δείξω πως έννοιες όπως ηλικία, φυλή, φύλο, θρησκεία, σεξουαλικός προσανατολισμός, εθνικότητα, πολιτικές πεποιθήσεις, συνομοταξία (φυσικά υπάρχουν κι άλλες διακρίσεις) πολλές φορές ιεραρχούν την αξία μιας ζωής. Κάποιος "αξίζει" παραπάνω, άλλος λιγότερο. Έτσι μάθαμε. Δυστυχώς όμως, η ιεράρχηση της ζωής και η απόπειρα αξιολόγησής της είναι ένα ψέμα, ένα εγκληματικό ψέμα.
   Αν διδάξω σ' ένα παιδί πως όλες οι ζωές είναι ίσες και κάνω αυτήν τη γνώση κτήμα του, τότε είναι σχεδόν βέβαιο πως θα σέβεται κάθε ζωή. Αν αντίθετα του διδάξω πως μία ζωή είναι ανώτερη από μιαν άλλη, πως ο τάδε κι ο δείνα είναι κατώτεροι από εμάς κτλ., είναι πολύ πιθανό να το πιστέψει. Από κει και πέρα, αφού έχει γίνει αυτό το πρώτο, μεγάλο βήμα, όλα τ' άλλα είναι εύκολα: μπορώ να το πείσω πως "τα ζώα δεν πονάνε όσο εμείς", πως "ένας άθεος αξίζει να πεθάνει", πως "οι μαύροι γεννήθηκαν για να μας υπηρετούν" κι άλλα τέτοια απαράδεκτα. Κοντολογίς, από τη διάκριση ανάμεσα σε δυο ή περισσότερες ζωές ξεκινάνε όλες οι διακρίσεις κι όλα τα βίαια παρεπόμενά τους.
   Ο παραπάνω ισχυρισμός δε γίνεται να αμφισβητηθεί, διότι αυτές οι πεποιθήσεις (και πολλές άλλες, χειρότερες ίσως) υπάρχουν. Ακούγονται. Διδάσκονται. Οποιοσδήποτε θελήσει να τον διαψεύσει, ας απαντήσει και στο εξής: πώς γίνεται οποιοσδήποτε άνθρωπος να προκαλέσει πόνο και θάνατο, έχοντας κατά νου πως το θύμα του είναι ίσο με τον ίδιο; Είναι δυνατόν να προκαλέσω πόνο σε κάποιον, ενώ γνωρίζω πως τον ίδιο κι απαράλλαχτο πόνο νιώθω κι εγώ;
   Ένα δελφίνι, ένας άνθρωπος (ασχέτως φυλής, φύλου κτλ.) πονάει με τον ίδιο τρόπο. Αν βρεθεί σε κατάσταση ασφυξίας, η αγωνία του είναι η ίδια. Η ανάγκη του για τροφή είναι η ίδια. Ο φόβος του θανάτου είναι ο ίδιος. Αν αυτή η απλή σκέψη ήταν κτήμα όλων των ανθρώπων (διότι οι άνθρωποι εγκληματούν), ο κόσμος θα ήταν πολύ καλύτερος. Όσο η ζωή λογαριάζεται λιγότερο απ' ό,τι οι πεποιθήσεις, οι θρησκείες και οι πατριωτισμοί, άλλο τόσο ο κόσμος μας θα είναι καταδικασμένος να ζει φρικαλεότητες. Όσο κάποιος μπορεί να πείσει τους υπόλοιπους πως είναι ηθικό και σωστό για χάρη μιας ιδέας να καταπιέζουν, να βασανίζουν και να σκοτώνουν, τόσο η ανθρωπότητα θα μένει στάσιμη.
    Η μια ζωή δεν έχει διαφορετική αξία από μιαν άλλη. Κατά τη διάρκεια του βίου μας πιθανότατα θα χρειαστεί να κάνουμε επιλογές ανάμεσα σε ζωές, θα βρεθούμε σε διλήμματα. Ίσως καταλήξουμε να ευεργετήσουμε κάποιον και να αδικήσουμε κάποιον άλλον. Αυτό θα γίνει με βάση συνθήκες που ίσως είναι αντικειμενικές, ίσως όχι. Αν έχει την ευκαιρία κάποιος να σώσει ένα παιδί ή έναν γέροντα, ίσως σώσει το παιδί. Αλλά αν είχε την ευκαιρία να σώσει και τους δύο, χωρίς να χρειαστεί να επιλέξει, πιθανότατα θα έσωζε και τους δύο. Οι συνθήκες μας αναγκάζουν να κάνουμε σκληρές επιλογές. Μπαίνουν ενίοτε πάνω απ' την ανθρωπιά μας. Όμως οι συνθήκες δε δικαιολογούν τις απάνθρωπες πεποιθήσεις: η ζωή είναι υπεράνω οποιασδήποτε πεποίθησης.