Περί Καταστροφολογίας ο Λόγος

   Το άρθρο που παραθέτω έχει να κάνει με καταστάσεις όπου άτομα χρησιμοποιούν κάθε μέσο για να δυσφημήσουν κάποια αντίπαλη πλευρά. Αφορμή για το άρθρο μου μια δήλωση του παλιού μου καθηγητή της κλασικής φιλολογίας, κ. Γιάννη Τζιφόπουλου, Είχα γράψει παλαιότερα ένα άρθρο περί "ταμπελοποίησης" και κατηγοριών πάσης φύσεως σε άτομα χωρίς αντίκρυσμα και σκοπεύω να ξανατονίσω την απέχθειά μου προς ταμπέλες και ρετσινιές, που κολλούν τόσο εύκολα.
   Για αρχή, ας αναφέρω τούτο. Ο κ. Τζιφόπουλος, καθηγητής της επιγραφικής, είναι ένας άνθρωπος πολύ ιδιαίτερος. Λέγοντας αυτό, οφείλω να εξηγήσω πως δεν είναι εύκολος άνθρωπος. Ούτε στο να κατανοηθεί από τις μάζες ούτε στο να δικαιολογηθεί από άτομα που δεν τον ξέρουν. Χρησιμοποιεί "σκληρή" γλώσσα, κάτι το οποίο ενοχλεί κάποια ευαίσθητα αυτιά. Από επαγγελματικής άποψης, επειδή λέχθηκε πως μπήκε με περίεργους τρόπους στο πανεπιστήμιο και άλλα τέτοια (αναπόδεικτα κι αυθαίρετα φυσικά) ευφυολογήματα, θα αναφέρω τούτο και θεωρώ πως οποιοσδήποτε φοιτητής του συμφωνεί: ο άνθρωπος ξέρει. Ξέρει το αντικείμενό του, ξέρει πως να χειριστεί με την ιδιαίτερη προσωπικότητά του ένα ακροατήριο, ξέρει πως να μεταδώσει τη γνώση. Δεν απουσίασε ποτέ από μαθήματα, δεν έκανε "εκπτώσεις" στη διδακτέα ή στην εξεταστέα ύλη και έκανε το πρωτοφανές, δηλαδή το να οργανώσει εκπαιδευτική εκδρομή στο Δίον, τη Μεθώνη και τη Μακρύγιαλο δωρεάν για τους φοιτητές του (ένα αρκετά μεγάλο τμήμα). Επειδή ήμουν στο ακροατήριό του, μπορώ να πω πως η γλώσσα και η συμπεριφορά που χρησιμοποιεί είναι αρκετά εκδηλωτική και χειμαρρώδης, χωρίς να λέει κάτι αυτό. Απλά είτε εντός είτε εκτός αμφιθεάτρου δε μασάει τα λόγια του. Κι αυτό δείχνει άνθρωπο ξάστερο και ντόμπρο.
   Δεν τον γνώρισα ως αντιπρύτανη και δεν σκοπεύω να υποκριθώ τον συνήγορο. Ως φοιτητής του όμως έχω κάθε διάθεση να πω καλά λόγια, έχοντας δει και κρίνει ιδίοις όμμασι. Για την έκφρασή του πως "πρέπει να φασιστοποιηθούμε", μπορώ να πω με σχετική βεβαιότητα πως η έκφραση είναι μεταφορική. Προφανώς εννοεί να σκληρύνουμε τη στάση μας απέναντι σε αθέμιτες ενέργειες, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Μπορεί κανείς να του δώσει άδικο, αφού δει τις σκηνές τραμπουκισμού που έχουν λάβει χώρα πρόσφατα σε ανάλογους χώρους;
   Είτε η απάντηση είναι θετική είτε αρνητική, το σίγουρο είναι πως όσα λέγονται εναντίον του είναι διογκωμένα στο μέγιστο. Και τι δεν του σύρανε: οι κατηγορίες δεν έχουν τέλος. Και φυσικά το αποδεικτικό στοιχείο είναι ένα βίντεο που δεν ξεπερνά το ένα λεπτό. Αυτός ο τρόπος προφανώς δείχνει πως το να δείξουν ολόκληρη τη συνέντευξή του "δε συμφέρει", άρα κρατάνε ένα λεπτό από τα όσα είπε και αφήνουν απέξω όλα τα υπόλοιπα.
   Αυτό το φαινόμενο δεν είναι καινούριο. Καταστροφολόγοι υπάρχουν πολλοί. Είναι οι πρώτοι που θα κράξουν τον κάθε "υπεύθυνο" για τα δεινά τους, θα συγκρίνουν ανόμοιες καταστάσεις, θα επιρρίψουν κατηγορίες προς κάθε κατεύθυνση και θα αποδείξουν πως η ελευθερία λόγου δεν είναι κάτι που τους ενδιαφέρει. Κρίμα, διότι μια ατυχής χρήση εκφράσεων οδηγεί σε τέτοια συμπεράσματα. Το καταλαβαίνω πως η κοινή γνώμη είναι ευαισθητοποιημένη σε θέματα φασισμού, και πολύ καλά κάνει. Παρόλα αυτά, η τυχαία στοχοποίηση, η διόγκωση των τραβηγμένων απ' τα μαλλιά κατηγοριών και η δημιουργία σκανδάλων από το πουθενά δεν αποτελεί λύση.
   Για να κλείσω, θα αναφέρω πως η κρίση των τελευταίων ετών έχει κάνει τα πράγματα χειρότερα και σ' αυτό τον τομέα. Πλέον όλοι είναι ειδικοί, όλοι μπορούν να κρίνουν κι όλοι έχουν δικαίωμα να μιλήσουν χωρίς αποδείξεις. "Φωνή βοώντος εν τη ερήμω" θα χαρακτήριζα τη γνώμη οποιουδήποτε πραγματικά νοιάζεται και το έχει αποδείξει έμπρακτα. Είναι οι πρώτος που θα γίνει στόχος, επειδή έχει τη διάθεση να προσπαθήσει ίσως για κάτι καλύτερο...

Αντίστροφη Μέτρηση για τα Χριστούγεννα

   Ο λόγος που αναφέρομαι στο παρακάτω γεγονός είναι επειδή έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια και πλέον έχει γίνει τάση. Μια τάση παράλογη και απερίσκεπτη κατά τη γνώμη μου. Η εν λόγω τάση είναι η αντίστροφη μέτρηση για τα Χριστούγεννα. Φαντάζομαι πως η επιθυμία για τα Χριστούγεννα είναι τόσο μεγάλη, ώστε επισκιάζει κάθε άλλη χαρά στο ενδιάμεσο...

   Κι όμως, η ζωή συνεχίζεται κανονικά. Ακόμα και από τις 25 Νοεμβρίου, όπου πλέον "θέλουμε 30 μέρες για τα Χριστούγεννα", μέχρι τις 25 Δεκεμβρίου, η ζωή συνεχίζεται κανονικά. Υπάρχουν άνθρωποι που γιορτάζουν, κάποιοι έχουν γενέθλια, άλλοι βρίσκουν δουλειά ή σύντροφο και ορισμένοι ίσως σε εκείνες τις μέρες ζήσουν τις πλέον αξιομνημόνευτες καταστάσεις. Είναι λοιπόν λογικό το να τις προσπερνάμε έτσι; 

   Για κάποιους συνανθρώπους, μάλλον είναι λογικό. Η αναμονή για τα Χριστούγεννα λογίζεται ως "βασανιστική", οι μέρες περνάνε αργά και τα Χριστούγεννα είναι πιο μακριά από ποτέ! Παρόλα αυτά, εφόσον αγγίζω ένα σχετικά ευαίσθητο θέμα, οφείλω να αναγνωρίσω κάποιους από τους λόγους που οδηγούν ένα μέρος της κοινωνίας μας σε τέτοιες δηλώσεις. 

   Πρώτον και κύριον, τα Χριστούγεννα και οι επακόλουθες διακοπές φέρνουν την οικογένεια κοντά. Υπάρχουν οικογένειες, τα μέλη των οποίων ζουν τόσο μακριά, ώστε η επανένωση να γίνεται σπάνια. Υπάρχουν αυτές οι πολυπόθητες μέρες όπου οι περισσότεροι εργαζόμενοι βρίσκουν γαλήνη και ξεκούραση. Δευτερευόντως, τα προνόμια αυτών των ημερών: δώρα, εκπτώσεις, ξεγνοιασιά, πνεύμα των Χριστουγέννων, ταινίες νοσταλγικές, δακρύβρεχτες, ρομαντικές, οικογενειακές. Θα ήμουν παράλογος να παραβλέψω ή να ακυρώσω όλα τα παραπάνω. Οπότε εν μέρει καταλαβαίνω αυτή την τάση της αναμονής. Αλλού όμως θέλω να σταθώ.

   Μήπως κάποιοι έχουν ξεχάσει το "carpe diem"; Ρητό του Ορατίου στην 11η ωδή του πρώτου βιβλίου των Ωδών. Το οποίο είναι γνωστότερο και ως "άδραξε τη μέρα". Το σημαντικότερο λοιπόν, όπως κι εγώ πιστεύω, είναι να ζούμε το σήμερα. Να κατανοούμε σε βάθος τα πλεονεκτήματα που μας δίνει, την κατάσταση με όλα τα θετικά της και να μην ξεχνάμε τις μικρές απολαύσεις της καθημερινότητας. Αν αυτή είναι η γραμμή μας καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, γιατί οι 30-45 μέρες πριν τα Χριστούγεννα να αποτελούν εξαίρεση; 

   Σ' αυτό το σημείο ίσως κάποιος σκεφτεί: "μα όλοι μας ζούμε εκείνες τις μέρες, είτε το θέλουμε είτε όχι". Θεωρητικά ναι, όλοι τις ζούμε. Μια εμπειρία όμως που αποκόμισα από το στρατό είναι πως το να μετράς μέρες αντίστροφα και παράλληλα να έχεις το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον σε κάνει να χάνεις την αίσθηση του παρόντος. Δε δίνεται βάση στα απλά, καθημερινά και όμορφα. Κάτι που γίνεται χωρίς να το καταλάβουμε. Και αν θέλει κάποιος να δικαιολογήσει τον στρατιώτη που μετρά τη θητεία του ή τον φυλακισμένο που εναγωνίως μετρά αντίστροφα τις μέρες για την απελευθέρωσή του, εκεί πάω πάσο. Υπάρχει η στέρηση της ελευθερίας που επιτρέπει τέτοιες σκέψεις. Μπορεί κάποιος από μας τους υπολοίπους να υπαινιχθεί πως τα Χριστούγεννα θα φέρουν κάτι ανάλογο;

   Υποπτεύομαι πως όχι. Ναι, όλοι μας ζούμε εκείνες τις μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Το μυστικό όμως πιστεύω ότι βρίσκεται στο ΠΩΣ τις ζούμε. Ας δώσω ένα παράδειγμα. Δύο άνθρωποι βαδίζουν τον ίδιο δρόμο και θα φτάσουν στον ίδιο προορισμό. Ο ένας τρέχει και φτάνει λαχανιάζοντας, κοιτώντας το ρολόι του και τον προορισμό. Όταν φτάσει, δε θυμάται καν τα βήματά του, τα συναισθήματά του, την κούραση που ίσως ένιωσε. Είναι σαν να μην τα έζησε. Από την άλλη, ο δεύτερος πάει περίπατο στον ίδιο δρόμο και απολαμβάνει το κάθε βήμα, την κάθε ανάσα του. Όταν φτάσει στον προορισμό του, έχει στη μνήμη του όλη τη διαδρομή και κάθε σκέψη του κατά τη διάρκεια. Για κείνον σημασία έχει το ταξίδι κι όχι ο προορισμός, όπως μας υπενθυμίζει ο Καβάφης. 

   Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω κάτι. Κανείς μας δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον. Δεν μπορούμε να ζήσουμε στο μέλλον. Όταν αυτό το μέλλον έρθει, το ζούμε ως παρόν. Γι' αυτό όποιος κυνηγάει το μέλλον τόσο, ώστε να ξεχνάει το παρόν, κυνηγάει χίμαιρες. Αντί λοιπόν να προσπαθούμε να φέρουμε τα Χριστούγεννα νωρίτερα με τέτοιες σκέψεις, ας δημιουργήσουμε καλύτερα εκείνες τις συνθήκες που θα μας κάνουν εξίσου ευτυχισμένους. Κι ας αποφασίσουμε πως αυτό θα γίνει σήμερα, τώρα. Είναι κάτι άσχετο με τη σύμβαση που ονομάζουμε ημερομηνία, ώρα ή έτος. Ας μη γελιόμαστε. Εμείς δημιουργούμε την ευτυχία μας, όχι κάποια ημερομηνία...

Κι όμως, μπορείς να περιμένεις. Και, καθώς περιμένεις, θυμήσου να ζήσεις.