Βυθισμένες Άγκυρες

   Στο σημερινό άρθρο θα προχωρήσω σε μια ανάλυση και σχολιασμό των στίχων του τραγουδιού Βυθισμένες Άγκυρες. Τους στίχους έχει γράψει ο Οδυσσέας Ιωάννου, ενώ τη μουσική ο Μίλτος Πασχαλίδης. Ο τελευταίος, επίσης, το ερμηνεύει και μάλιστα είναι από τα πιο γνωστά κι αγαπημένα του κομμάτια.
   Για αρχή ας αναφέρω πως είναι ένα πολύ ιδιαίτερο κομμάτι. Ιδιαίτερο μορφολογικά διότι οι στροφές είναι σε πεντάστιχα κι όχι σε τετράστιχα. Έπειτα, ιδιαίτερο νοηματικά, μιας και είναι από τα ελάχιστα μουσικά κομμάτια που ενώ μιλάνε για τον χωρισμό, δεν τον κοιτάνε από την οπτική γωνία του προσώπου που χωρίζεται αλλά από αυτήν του προσώπου που χωρίζει. Είναι σημαντικό φυσικά να υπάρχει κι αυτή η πλευρά, μιας και η υπεράσπισή της έχει υπάρξει πολύ φτωχή στη μουσική, ενώ η δαιμονοποίηση του προσώπου που χωρίζει απροσμέτρητη. Στο παρόν κομμάτι δίνεται η ανθρώπινη πλευρά της απόφασης για χωρισμό. Για να εξηγώ με απλούς όρους θα αναφέρομαι στο πρόσωπο που χωρίζει ως "ο χωριστής", του οποίου η ψυχολογία αναλύεται σε βάθος: 
    Θα κατεβάσω απ’ το ταβάνι σου τα αστέρια
κι όλο τον κόσμο σου θ’ αφήσω χτυπημένο
   Από τους πρώτους κιόλας στίχους ο στιχουργός μας προϊδεάζει για μια μεγάλη ανακοίνωση. Ο χρόνος μέλλοντας σε οριστική (θα κατεβάσω, θ' αφήσω) δεν αφήνει χώρο για αμφιβολία: η ανακοίνωση θα φέρει καταστροφή γιγαντιαίου μεγέθους, η οποία δίνεται με ποιητικό τρόπο: τα αστέρια στο ταβάνι μπορεί να σημαίνουν τις ελπίδες και τα όνειρα που έχει χτίσει το άτομο που αναμένεται ν' ακούσει την απόφαση. Είναι στο ταβάνι διότι τα όνειρά του είναι σε ψηλό και περίοπτο μέρος, εκεί που κοιτάμε όλοι μας όταν ελπίζουμε κι ονειρευόμαστε. Είναι αστέρια διότι φωτίζουν τη ζωή του. Η πτώση τους, δηλαδή η διάψευση όλων των ελπίδων και των ονείρων για το μέλλον, πρόκειται να συγκλονίσει τον κόσμο, τον εσωτερικό κόσμο, του αγαπημένου προσώπου.
ξέρω στα λόγια μου ακονίζονται μαχαίρια
νιώθω να σφίγγουν την ζωή μου κρύα χέρια
και με το θάρρος μου απ’ τα γόνατα κομμένο.
   Στον πρώτο από τους τρεις στίχους γίνεται φανερή η επίγνωση του πόση ζημιά θα κάνουν τα λόγια του χωριστή, αν και ακόμα δεν έχουν δοθεί λεπτομέρειες σχετικά με το περιεχόμενο. Το ακόνισμα του μαχαιριού γίνεται σε πολύ σκληρές επιφάνειες, οπότε αναμένεται να είναι σκληρότατα.
   Στον δεύτερο στίχο γίνεται μια στροφή προς το εσωτερικό του χωριστή. Φαίνεται το μούδιασμα που αισθάνεται με το κακό που πρόκειται να προκαλέσει σ' ένα άτομο που αγαπά. Τα κρύα χέρια που σφίγγουν τη ζωή του δείχνουν πως ξεροκαταπίνει και δυσκολεύεται ν' ανασάνει αλλά και πως το εγχείρημά του θα είναι δυσβάσταχτο και για τον ίδιο.
   Στον τρίτο φαίνονται οι αναστολές του. Δεν πάει με αίσθημα αποφασιστικότητας, αλλά νιώθοντας έτοιμος να καταρρεύσει.
Όμως απόψε πρέπει να τα καταφέρω
δεν έχω δύναμη τα πόδια μου να πάρω
   Υπάρχει νοηματική συνοχή με τους παραπάνω στίχους. Την απόφαση ο ίδιος δε θέλει να πάρει αλλά πρέπει. Έπειτα γίνεται δεύτερη αναφορά στα κάτω άκρα (πόδια) μετά τα γόνατα που αναφέρονται παραπάνω. Η αδυναμία κίνησης προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση είναι χαρακτηριστικό σημάδι απροθυμίας: τα πόδια αρνούνται να εκτελέσουν τις εντολές του εγκεφάλου όταν πρόκειται να οδηγηθούν σε μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση που δημιουργεί μεγάλο άγχος.
μακάρι να `τανε κάπως αλλιώς δεν ξέρω
μακάρι να `τανε και πάλι να σε θέλω
και να σου πω: "σήκω μαζί μου θα σε πάρω"
και να σου πω.....
   Στον πρώτο στίχο υπονοοείται πως, προς υπεράσπιση του χωριστή, δεν υπάρχουν άλλες επιλογές: τις έχει εξαντλήσει όλες προτού φτάσει στην απόφασή του. Μετά την επανάληψη της λέξης "μακάρι" δίνεται αντιφατικό νόημα στον επόμενο στίχο: η έννοια "σε θέλω", αταίριαστη με το "μακάρι", παρουσιάζεται σαν να είναι κάτι που δεν ελέγχει ο ίδιος, μιας και εύχεται να ήταν αλλιώς τα πράγματα. Γενικά η έννοια του "θέλω κάτι" είναι ταυτισμένη με τη βούληση του ενεργούντος προσώπου και τις επιλογές του, όμως εδώ δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Το τι θέλει και τι όχι μοιάζει να είναι εκτός των επιλογών του.
   Παρακάτω φαίνεται το πόσο διαφορετικά πράγματα θα ήθελε να πει αν δεν ήταν μοιραίο να επέλθει ο χωρισμός. Το "μαζί μου" είναι η φράση κλειδί, την οποία δε θα μπορέσει ο χωριστής να εκστομίσει. Σε αυτούς τους 4 στίχους πάντως, δίνονται για πρώτη φορά πληροφορίες σχετικά με το τι ακριβώς πρόκειται να πει το πρόσωπο και γιατί του είναι τόσο δύσκολο. 
Δεν ξέρω ποιον παλεύω να νικήσω
φτάνω στην πόρτα και ζυγίζω την ζωή μου
νιώθω τα μάτια σου να με τραβάνε πίσω
να μ’ αγαπάνε δυο φορές για να γυρίσω
σαν βυθισμένες άγκυρες επάνω στο κορμί μου
   Στο ρεφρέν του κομματιού έχει γίνει ένα χρονικό άλμα: ο χωριστής έχει ήδη πει τα πικρά μα απαραίτητα λόγια στο ερώμενο πρόσωπο, το οποίο έχει πάψει πια να είναι ερώμενο. Είναι ολοφάνερο πως η καταστροφή που αναμενόταν έχει έρθει και ο χωριστής δεν μπορεί να κοιτάξει το άλλο πρόσωπο στα μάτια.
   Στον πρώτο στίχο αναδεικνύεται η σύγχυση εντός του: άραγε ποιον ήθελε να νικήσει; Τον εαυτό του, του οποίου ένα μέρος ακόμα ίσως ήθελε να επιμείνει στη σχέση/αρνιόταν να πάρει την απόφαση ή το ερώμενο πρόσωπο, το οποίο θέλει ακριβώς τα αντίθετα από τον ίδιο; Ποιον νίκησε τελικά η απόφασή του; Και στο κάτω-κάτω ήταν νίκη αυτή;
   Στον δεύτερο ο χωριστής έχει φτάσει ήδη στην πόρτα κι έχει γυρισμένη την πλάτη του στο άλλο πρόσωπο, το οποίο προφανώς τον κοιτάει ανίσχυρο σε μια άθλια κατάσταση. Το σημείο είναι κομβικό: είτε θα περάσει το κατώφλι της πόρτας, το δύσκολο σημείο, και θα φύγει, επικυρώνοντας την απόφασή του, είτε θα επιστρέψει. Είναι συγκλονιστικό αλλά ακόμα και μετά την απόφασή του, ακόμα και μετά την επώδυνη ανακοίνωσή της, ακόμα υπάρχει η δυνατότητα επανόρθωσης και αυτή τον έχει κατακλύσει. Είναι μια απόφαση που αλλάζει ζωές: βρίσκεται σε φοβερό δίλημμα αν πρέπει να κάνει το επόμενο βήμα μπροστά ή ένα βήμα πίσω.
   Η δύναμη του βλέμματος εξαίρεται στον επόμενο στίχο. Ο χωριστής, που δεν έχει οπτική επαφή με τα (πιθανότατα δακρυσμένα) μάτια του ατόμου που πλήγωσε, νιώθει την αόρατη ελκτική τους δύναμη. Η ανάγκη του πρώην ερώμενου προσώπου για ανάκληση της απόφασης είναι σαν μια παρουσία ανάμεσά τους, μια δύναμη που δεν τον αφήνει να φύγει, κρατώντας τον καθηλωμένο στην πόρτα.
   Η δύναμη αυτή αποδίδεται με έναν πολύ όμορφο τρόπο παρακάτω: η αγάπη γίνεται μια δύναμη μετρήσιμη, υπολογίσιμη. Η αγάπη, δύο φορές ισχυρότερη, ίσως είναι αρκετή για να τον φέρει πίσω.
Σε μια μοναδική εικόνα, τα δυο μάτια έχουν γαντζωθεί πάνω του σαν άγκυρες και τον καλούν να επιστρέψει. Το επίθετο "βυθισμένες" δείχνει πόσο βαθιά τον έχουν επηρεάσει τα αισθήματα του ερώμενου προσώπου. Δεν είναι απλά ότι το άλλο πρόσωπο έριξε τις άγκυρες για να προσπαθήσει να τον αιχμαλωτίσει αλλά ότι έχουν βρει βυθό, δηλαδή τα βαθύτερα σημεία του είναι του. Αυτή η σκηνή που διαρκεί δευτερόλεπτα και μάλιστα είναι βουβή, γεμάτη προσμονή και πάθος, είναι εμβληματική: είναι η πεμπτουσία των στίχων και του νοήματος γενικότερα. Σημειωτέον ότι στο ίδιο το ρεφρέν δε δίνεται λύση στο δίλημμα.
Βγαίνω στο δρόμο και σκουπίζω τα αίματά σου
κι όσα σου είπα δεν μπορώ να τα πιστέψω
"να μην ξεχάσεις να πιαστείς απ’ τα όνειρά σου"
"να μην φοβάσαι η ζωή είναι μπροστά σου"
πόσες βλακείες είπα για να ξεμπερδέψω
   Στο δεύτερο κουπλέ γίνεται ξεκάθαρο το πού κατέληξε ο χωριστής. Έχει φύγει, αφήνοντας πίσω του τις ελπίδες για επανένωση. Η εικόνα του ρεφρέν είναι πια παρελθόν, ανάμνηση, και η επιστροφή στον δρόμο, στον έξω κόσμο τον απομακρύνει από εκείνο το κλειστό σύμπαν των δυο τους: έχει επανέλθει στην πραγματικότητα, όπου άλλοι άνθρωποι, αδιάφοροι για το δράμα που μόλις εκτυλίχθηκε, συνεχίζουν τη ζωή τους. Το ίδιο κάνει κι εκείνος, σκουπίζοντας -συμβολικά πάντα- τα αίματα που πετάχτηκαν στο πρόσωπό του όταν πλήγωσε το άτομο για το οποίο τρέφει τόση αγάπη.
   Η ανάμνηση της σκηνής αυτής μοιάζει πια σαν ένα κακό όνειρο. Αν και τα λόγια έχουν ειπωθεί, είναι δύσκολο να τα εκλάβει ως πραγματικά. Τα ανακαλεί στο μυαλό του και του μοιάζουν κενά, γενικόλογα κι ανούσια. Όμορφες λέξεις που δε σημαίνουν τίποτα, αφού ο ίδιος έριξε ταφόπλακα στη σχέση, οδηγώντας το άλλο πρόσωπο σε αδιέξοδο. Όλα αυτά κωδικοποιούνται στη λέξη "βλακείες" -ή μαλακίες, όπως ακούγεται στις ζωντανές εκτελέσεις του κομματιού. Και τώρα που ξεμπέρδεψε, όλα πια είναι παρελθόν. Το λεξιλόγιο αυτού του κουπλέ δείχνει πόσο σκλήρυνε κι ο ίδιος μετά την τόση συναισθηματική ένταση.