Οι άνθρωποι έχουμε συνηθίσει να αγαπάμε και να εμπιστευόμαστε ανθρώπους που μας μοιάζουν. Αντίθετα, συνήθειά μας είναι να δυσπιστούμε απέναντι σε άτομα που διαφέρουν και να τα αποφεύγουμε. Αυτή η εσωτερική ανάγκη προέρχεται από τον αρχέγονο φόβο προς το άγνωστο και την αντίστοιχη αποδοχή του οικείου, του γνωστού, του παρόμοιου.
Έτσι, στις μεγάλες κι οργανωμένες κοινωνίες εμφανίζεται το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού. Συναντάται μεν και σε μικρότερες, όμως στις μεγαλύτερες τα παραδείγματα είναι περισσότερα. Το κάθε χωριό έχει τον τρελό του, τους ερημίτες και τους παράξενους, περιθωριοποιημένους γείτονες, στην πόλη όμως τα κίνητρα είναι ρατσιστικά ως επί το πλείστον. Η πλειοψηφία στην εμφάνιση, στη συμπεριφορά και στα πιστεύω είναι η νόρμα, ενώ όποιος περνάει την νοητή κόκκινη γραμμή του "φυσιολογικού" δέχεται τις επιπτώσεις. Η φυλή, το φύλο, το χρώμα δέρματος, ο σεξουαλικός και πολιτικός προσανατολισμός, όλες αυτές οι μορφές διαφοροποίησης απ' τη νόρμα τιμωρούνται με αποκλεισμό.
Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι από απλές μέχρι σοβαρές κι απάνθρωπες. Στις απλές περιπτώσεις, ο κοινωνικός αποκλεισμός μπορεί να σημαίνει λιγότερους φίλους, λιγότερες προσκλήσεις σε εκδηλώσεις και παρέες και την επακόλουθη μοναξιά. Σε άλλες περιπτώσεις όμως δε σταματά εκεί. Σε πολιτισμένες κοινωνίες μπορεί να γίνουν πορείες μίσους, απελάσεις ή και εκδηλώσεις βίας από μικρές ομάδες ως μεμονωμένα περιστατικά. Σε πιο υποανάπτυκτες, πρωτόγονες κοινωνίες, παρ' όλα αυτά, η ίδια η κοινωνία αποβάλλει κάποια μέλη της ως παρίες. Γίνεται δηλαδή ένα κυνήγι μαγισσών, καθώς στα άτομα που αποκλείονται επιρρίπτονται ευθύνες για κάθε είδους προβλήματα, πέφτουν υποψίες για εγκλήματα χωρίς να υπάρχει ανάγκη για αποδείξεις και τους αποδίδονται ακόμα και υπερφυσικά, αλλόκοτα και δαιμονικά χαρακτηριστικά. Συνεπώς, ο κοινωνικός αποκλεισμός γεννά ενίοτε βία και παραλογισμό.
Μολονότι αυτά είναι αναπόφευκτα στοιχεία της καθημερινότητας, υπάρχουν λύσεις. Ο κοινωνικός αποκλεισμός ξεπερνιέται αν ξεπεραστεί ο αρχικός φόβος απέναντι στο άγνωστο. Αν οι άνθρωποι δείξουν κατανόηση και πλησιάσουν με φιλική διάθεση τα άτομα που δέχονται τον αποκλεισμό, θα υπάρξουν αμοιβαία οφέλη. Πρώτον, εκείνα τα άτομα διψούν για αγάπη, ανθρώπινη επαφή, έχοντας την αστείρευτη ανάγκη να ανήκουν κάπου. Να βλέπουν μπροστά τους πόρτες ανοιχτές, όχι κλειδαμπαρωμένες. Χαμόγελα κι όχι μάσκες μίσους.
Όσο για τους τολμηρούς και συμπονετικούς συμπολίτες που προσεγγίζουν τους παρίες, υπάρχει η ανταμοιβή: πέρα από την άδολη και χειμαρρώδη ευγνωμοσύνη που θα λάβουν, θα βρεθούν παράλληλα και στην απέναντι όχθη· Στη θέση του αντιμέτωπου με την κοινωνία. Εκείνου που δε φοβάται την κοινή γνώμη και έχει το προνόμιο να γνωρίσει την αληθινή όψη της κοινωνίας, το πραγματικό της αμείλικτο πρόσωπο. Οπότε η ανταμοιβή είναι ν' ανοίξουν τα μάτια μας σε μια επίπονη αλλά πολύτιμη αλήθεια, παρά να περάσουμε τη ζωή μας ξεγελασμένοι στο πουπουλένιο κρεβάτι ενός όμορφου ψέματος...
Έτσι, στις μεγάλες κι οργανωμένες κοινωνίες εμφανίζεται το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού. Συναντάται μεν και σε μικρότερες, όμως στις μεγαλύτερες τα παραδείγματα είναι περισσότερα. Το κάθε χωριό έχει τον τρελό του, τους ερημίτες και τους παράξενους, περιθωριοποιημένους γείτονες, στην πόλη όμως τα κίνητρα είναι ρατσιστικά ως επί το πλείστον. Η πλειοψηφία στην εμφάνιση, στη συμπεριφορά και στα πιστεύω είναι η νόρμα, ενώ όποιος περνάει την νοητή κόκκινη γραμμή του "φυσιολογικού" δέχεται τις επιπτώσεις. Η φυλή, το φύλο, το χρώμα δέρματος, ο σεξουαλικός και πολιτικός προσανατολισμός, όλες αυτές οι μορφές διαφοροποίησης απ' τη νόρμα τιμωρούνται με αποκλεισμό.
Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι από απλές μέχρι σοβαρές κι απάνθρωπες. Στις απλές περιπτώσεις, ο κοινωνικός αποκλεισμός μπορεί να σημαίνει λιγότερους φίλους, λιγότερες προσκλήσεις σε εκδηλώσεις και παρέες και την επακόλουθη μοναξιά. Σε άλλες περιπτώσεις όμως δε σταματά εκεί. Σε πολιτισμένες κοινωνίες μπορεί να γίνουν πορείες μίσους, απελάσεις ή και εκδηλώσεις βίας από μικρές ομάδες ως μεμονωμένα περιστατικά. Σε πιο υποανάπτυκτες, πρωτόγονες κοινωνίες, παρ' όλα αυτά, η ίδια η κοινωνία αποβάλλει κάποια μέλη της ως παρίες. Γίνεται δηλαδή ένα κυνήγι μαγισσών, καθώς στα άτομα που αποκλείονται επιρρίπτονται ευθύνες για κάθε είδους προβλήματα, πέφτουν υποψίες για εγκλήματα χωρίς να υπάρχει ανάγκη για αποδείξεις και τους αποδίδονται ακόμα και υπερφυσικά, αλλόκοτα και δαιμονικά χαρακτηριστικά. Συνεπώς, ο κοινωνικός αποκλεισμός γεννά ενίοτε βία και παραλογισμό.
Μολονότι αυτά είναι αναπόφευκτα στοιχεία της καθημερινότητας, υπάρχουν λύσεις. Ο κοινωνικός αποκλεισμός ξεπερνιέται αν ξεπεραστεί ο αρχικός φόβος απέναντι στο άγνωστο. Αν οι άνθρωποι δείξουν κατανόηση και πλησιάσουν με φιλική διάθεση τα άτομα που δέχονται τον αποκλεισμό, θα υπάρξουν αμοιβαία οφέλη. Πρώτον, εκείνα τα άτομα διψούν για αγάπη, ανθρώπινη επαφή, έχοντας την αστείρευτη ανάγκη να ανήκουν κάπου. Να βλέπουν μπροστά τους πόρτες ανοιχτές, όχι κλειδαμπαρωμένες. Χαμόγελα κι όχι μάσκες μίσους.
Όσο για τους τολμηρούς και συμπονετικούς συμπολίτες που προσεγγίζουν τους παρίες, υπάρχει η ανταμοιβή: πέρα από την άδολη και χειμαρρώδη ευγνωμοσύνη που θα λάβουν, θα βρεθούν παράλληλα και στην απέναντι όχθη· Στη θέση του αντιμέτωπου με την κοινωνία. Εκείνου που δε φοβάται την κοινή γνώμη και έχει το προνόμιο να γνωρίσει την αληθινή όψη της κοινωνίας, το πραγματικό της αμείλικτο πρόσωπο. Οπότε η ανταμοιβή είναι ν' ανοίξουν τα μάτια μας σε μια επίπονη αλλά πολύτιμη αλήθεια, παρά να περάσουμε τη ζωή μας ξεγελασμένοι στο πουπουλένιο κρεβάτι ενός όμορφου ψέματος...
Πριν ξεκινήσω το blog μου (το οποίο δημιουργήθηκε αρκετά πρόσφατα όπως μπορεί να έχετε δει), διάβαζα στο διαδίκτυο διάφορα σχετικά με αυτούς τους ιστότοπους και πολλά site έλεγαν πως πρέπει να βλέπεις και αλλά blog για να παίρνεις ιδέες. Τώρα όχι μόνο καταλαβαίνω τί εννοούσαν όλα αυτά τα site, αλλά και είμαι πολύ χαρούμενη γι'αυτό. Διαβάζοντας τις δημοσιεύσεις σας ανοίγουν οι γλωσσικοί μου ορίζοντες και τα θέματα που θίγονται με βάζουν σε προβληματισμούς. Συγχαρητήρια για το όμορφο blog σας!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστώ πολύ :)
ΑπάντησηΔιαγραφή