Παρασκευή 30 Μαρτίου 2012

Δράση κι Αντίδραση

   "Δεν μετανιώνω για όσα έχω κάνει αλλά για όσα δεν τόλμησα ποτέ". Μεγάλο νόημα κρύβει η φράση... Πολύ γενική, χιλιοειπωμένη, με πολλές παραλλαγές και εξεφρασμένη σε διαφορετικές περιστάσεις, όμως φανερώνει ένα μυστικό της ανθρώπινης ψυχής τόσο μα τόσο αληθινό: το πώς αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση σημαντική για τον εαυτό μας και πώς αντιδρούμε μετά με την πράξη (ή απραξία) μας.
   Έτσι όπως το σκέφτομαι, μπορώ να κατηγοριοποιήσω τους ανθρώπους σε δύο τουλάχιστον κατηγορίες, ανάλογα με το πώς αντιμετωπίζουν κάτι που περίμεναν καιρό: σε αυτούς που τις περισσότερες φορές διεκδικούν, ρισκάρουν και κυνηγούν μια ευκαιρία και σ' αυτούς που συνήθως δειλιάζουν, το σκέφτονται και την αφήνουν ανεκμετάλλευτη. Μπορώ να πω με σχετική ευστοχία πως αυτοί της πρώτης κατηγορίας μετανιώνουν για πολύ λιγότερα σημεία στο παρελθόν τους! Γιατί αυτό;    Πρώτον, οι άνθρωποι κάνουμε λάθη, αυτό είναι κανόνας. Όλοι μας το ξέρουμε και στην πλειονότητά μας δεχόμαστε ότι κάποτε θα παραστρατίσουμε. Και, δεδομένου ότι λάθη γίνονται, είτε το βλέπουμε σαν πιθανότητα είτε σαν κακή σκέψη είτε σαν κακή εκτέλεση, το να πραγματοποιούμε τα "θέλω" μας ακόμα και μέσα σε μια σωρεία αποτυχιών είναι δεκτό. Σχεδόν πάντα ο δρόμος προς την κορυφή (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) χρειάζεται και κατρακύλα. Επομένως, οι "πετυχημένοι" είναι ή αυτοί που έχουν τύχη και είναι αρκετά καλοί παράλληλα στο να κυνηγούν ευκαιρίες ή αυτοί που έχασαν, πόνεσαν κι έμαθαν να δρουν ορθότερα (οι δεύτεροι είναι οι πραγματικά ώριμοι).
   Δεύτερον, επειδή όταν ένα όνειρο είναι πάντα και σταθερά άπιαστο δεν απαιτούμε από τον εαυτό μας να το κατακτήσει και δεν μας πειράζει η έλλειψή του. Όσα όμως θέλουμε και είχαμε (ή έχουμε) την ευκαιρία να κατακτήσουμε και δεν το κάναμε είναι αυτά που μας καίνε! Πάντα υπάρχει το μετέπειτα ερώτημα: αν όμως είχε γίνει αλλιώς...; Γι' αυτό όποιος προσπάθησε και έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να πετύχει είτε θα πετύχει είτε θα αποτύχει ικανοποιημένος από την προσπάθεια και μόνο. Σίγουρα προσπαθώντας πολλά λάθη θα γίνουν... Αλλά όποιος δεν προσπάθησε ποτέ, ποτέ δεν κατάφερε κάτι σωστό!
     Σαν συμπέρασμα μπορώ να πω ότι υπάρχουν οι άνθρωποι που "έχουν συνηθίσει" στην επιτυχία, και είναι κυρίως όσοι δρουν, και στον αντίποδα άνθρωποι που συνήθισαν στις αποτυχίες και τις αφήνουν να έρχονται χωρίς να τις βλέπουν εχθρικά. Κι αποτυχία κυρίως λέω την δειλία, την δειλία να διεκδικήσει κανείς αυτό που μπορεί να έχει, είτε αυτό είναι μια καλή δουλειά είτε ένας σύντροφος είτε μια δυνατή φιλία είτε μια σωστή και δίκαιη κυβέρνηση είτε οτιδήποτε άλλο.
   Η κάθε δράση μας λοιπόν έχει και μια αντίδραση: το αντίκτυπο που έρχεται μαζί με το αποτέλεσμα στην πράξη μας, οι επόμενες σκέψεις μας κτλ. Βέβαια μετράει πάντα ο χαρακτήρας στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις παλιές πράξεις μας. Αλλά κοινός τόπος είναι ένας: όπου μπορείς να δράσεις δράσε, γιατί μετανιώνουμε όχι για τα στραβοπατήματά μας αλλά για όσα δεν προσπαθήσαμε ποτέ!
     

Κυριακή 25 Μαρτίου 2012

Ευαγγελισμός

   Τι πιο επίκαιρο για να γράψω απόψε παρά ο Ευαγγελισμός; Συγκεκριμένα το φαινόμενο της "αμώμου σύλληψης"; Το αναφέρω σαν κάτι μεμονωμένο αν και δεν είναι: είναι αποτέλεσμα μιας βαθιάς αμάθειας και έλλειψης νοημοσύνης μάλλον, αλλά δεν θα το θίξω παραπάνω για να μην θίξω μαζί και πολύ κόσμο. Ας αρχίσω την αποκαθήλωση λοιπόν...
   Ποιο είναι το πιο θαυμαστό σημείο του φαινομένου του Ευαγγελισμού; Το ότι μια γυναίκα έμεινε έγκυος από θεό ή το ότι θεϊκό σπέρμα δόθηκε σε θνητό παιδί που μοιράστηκε την θέωση μαζί με την ανθρώπινη φύση; Μάλλον τίποτε από αυτά, διότι δεν είναι καν πρωτότυπα αλλά έχουν ακουστεί από παλαιότερες θρησκείες. Το βασικό ζήτημα είναι η εγκυμοσύνη μετά παρθενίας, ζήτημα στο οποίο δόθηκε τόση διάσταση που έχασε την αξία του. Πώς όμως έμεινε έγκυος μια γυναίκα μόνο με κρίνο; Θαύμα!!!, θα μου απαντήσουν οι πιστοί. Και για άλλη μια φορά θα μου αποδείξουν το πόσο άμαθοι είναι...
   Κατά την ταπεινή (και καθαρά προσωπική μου γνώμη, παρεξηγήσεις δεν θέλω) όχι απλά είναι παρεξήγηση η άμωμος σύλληψη αλλά είναι και θέμα χωρίς νόημα. Ναι, η Αγία Γραφή έχει πολλά αμφίγνωμα αλλά εδώ ένας πιο διορατικός αναγνώστης θα δει πιο βαθιά: η άμωμος σύλληψη θαρρώ πως δεν έχει αξία (κι ούτε νόημα) με την πρακτική σημασία της παρθενίας, όσο με την πνευματική. Δηλαδή το να μείνει μια γυναίκα έγκυος δεν έχει κάτι μεμπτό ούτε ανήθικο. Αξία έχει όμως η πνευματική παρθενία (που την αντιλαμβάνομαι ως αθωότητα και αγνότητα στον χαρακτήρα), που κάνει την Παναγία άξια να κυοφορήσει θεϊκό σπέρμα. Ειδικότερα σε μια εποχή τόσο μισογυνική ώστε γνωρίζουμε για ανελευθερία των γυναικών, δακτυλοδεικτούμενο ένα μεγάλο ποσοστό αυτών, λιθοβολισμούς κι άλλα τόσα. Κοινώς, μια κατάσταση όπως σε κάποια σημερινά υποανάπτυκτα κράτη της Ανατολής. Και διερωτώμαι, πόσο μεγάλη αξία έχει η πνευματική αγνότητα σε μια τέτοια εποχή;
   Ζήτημα πίστης θα μου πείτε! Ό,τι θες πες, φίλε αρθρογράφε, αλλά αποδείξεις δεν έχεις... Γιατί όπου μπαίνει η πίστη η λογική δε χωρεί. Ναι, είναι αλήθεια, κι αν ήταν απλά ένα μεμονωμένο γεγονός θα συμφωνούσα. Αυτή η αμφιβολία όμως δεν μου ήρθε τυχαία στο μυαλό: γενικά περιφρονώ την επιφανειακή προσέγγιση τέτοιων θεμάτων, όπου οι πιο αδιάλλακτοι είναι συγχρόνως και οι πιο αδαείς. Κι όπως είπα προηγουμένως, είναι μια σειρά ζητημάτων όπου κάποιοι δήθεν πιστοί βλέπουν το δέντρο και χάνουν το δάσος. Διότι η παράδοση και τα διδάγματά της είναι παρεξηγημένες έννοιες: διαστρεβλώνονται ανά τις γενιές και φτάνουμε μετά από αιώνες στην κατάσταση άλλα λέει η θειά μ' κι άλλα ακούν τα αφτιά μ'...
     Μεγάλη σκοτούρα αυτή η πανάρχαια πεποίθηση λοιπόν, κι ίσως το να την ανασκαλεύω τόσο είναι εξίσου ανούσιο με το να την πιστεύω άκριτα. Παράτολμο θα έλεγε ίσως κανείς... Αλλά όπως διάβασα κάπου τις προάλλες: κανένα ζήτημα δεν είναι τόσο ιερό που να μην μπορούν να λεχθούν πράγματα γύρω του!
   

Παρασκευή 16 Μαρτίου 2012

Υπέρ Φύσεως

   Πόσοι από εσάς αναρωτιέστε τι αξία έχει ο άνθρωπος χωρίς αυτά που τον περιβάλλουν; Και αναφέρομαι σε όσα έχουν δοθεί από τη φύση. Τη φύση ως το ανώτερο αγαθό, κάτι που αρχέγονοι πολιτισμοί ανακάλυψαν ενώ εμείς το αγνοούμε. Μολονότι οι αρχαίοι λαοί την λάτρευαν ως μητέρα των πάντων, οι νεότεροι (και πιο εξελιγμένοι) της έχουμε γυρίσει την πλάτη. Κι αν στην ύπαιθρο το κακό μετριάζεται, η καθημερινότητα στην πόλη με βρίσκει καθημερινά απέναντι στην σπατάλη των φυσικών πόρων, στην αγνωμοσύνη προς τα έμψυχα και άψυχα που συνυπάρχουν γύρω μας και κυρίως στην κολοσσιαία αφέλειά μας που νομίζουμε πως αυτό θα μείνει απλήρωτο.
   Αναφέρθηκα προηγουμένως σε αρχαίους πολιτισμούς. Μου έρχονται λοιπόν στο μυαλό παραδοσιακές λατρείες τοτέμ στην Αμερική. Τελετές όπου ο άνθρωπος από τον θαυμασμό του θυσίαζε στον κεραυνό, στη βροχή, στον ήλιο. Όλα αυτά σε εμάς τους "πολιτισμένους" φαίνονται πρωτόγονα και χωρίς νόημα. Παρόλα αυτά, εκείνοι οι άνθρωποι στερούνταν των εξαιρετικών γνώσεων που κατέχουμε αλλά σέβονταν οτιδήποτε υπήρχε γύρω τους. Δέχονταν με ευγνωμοσύνη τα δώρα της φύσης και φοβόντουσαν την οργή της: το θήραμα που κυνηγούσαν ήταν ένα δώρο κι ευχαριστούσαν την φύση γι' αυτό. Αντίθετα, εμείς ως επί το πλείστον δεν έχουμε μέσα μας το ίδιο αίσθημα σεβασμού και ευγνωμοσύνης. Και πώς θα μπορούσαμε άλλωστε; Πώς, σε μια εποχή που τα πάντα βρίσκονται έτοιμα και συσκευασμένα στα ράφια του απέναντι καταστήματος;
    Αυτή την αχαριστία και την αδιαφορία την βιώνω και μέσα από τον παράλληλο προς την τεχνολογική εξέλιξη κόσμο, την θρησκεία. Αναγκαία ή μη, η ανάγκη για επιβίωση έγινε λιγότερο πιεστική κάποια στιγμή και οι άνθρωποι στράφηκαν προς τις κοινωνίες αντί για τη φύση. Κι αυτό καθρεφτίζεται στις ανθρωποκεντρικές σύγχρονες θρησκείες, όπου ο άνθρωπος είναι το μέλημα και το βασικό στοιχείο. Δεν θα κρίνω αν είναι σωστό ή όχι. Αλλά ας σκεφτούμε πόσες αρχαίες θρησκείες προσωποποιούσαν και τιμούσαν την φύση και τη γονιμότητα: οι Έλληνες με την Γαία, την Ρέα και τη Δήμητρα, οι Αιγύπτιοι με την Ίσιδα (που έφερνε τις ελπιδοφόρες πλημμύρες του Νείλου) και την Άθωρ, οι Βαβυλώνιοι με τη θεά Μαξ, προστάτιδα των γεννήσεων, και γενικότερα οι Μεσοποτάμιοι λαοί με την Ιστάρ, θεά του έρωτα και της γονιμότητας, αλλά και ποικίλες άλλες θεότητες. Κάτι θα ήξεραν οι άνθρωποι τότε...
   Το όλο θέμα βέβαια μου θύμισε μια "κακιά συνήθεια" των ανθρώπων στην αρχαία ελληνική θρησκεία. Αυτήν του να ξεχνούν (οι βασιλείς κυρίως) να θυσιάζουν στην θεά Άρτεμη, όπως ο Οινέας και ο Άδμητος. Γιατί να υπάρχει αυτή η παράδοση και γιατί συγκεκριμένα με την θεά Άρτεμη; Ας το δούμε μεταφορικά. Τι συμβολίζει η Άρτεμη; Τη δύναμη, την ανεξαρτησία αλλά και τη μανία της φύσης (δεν είναι τυχαίο πως είναι θεά-τιμωρός). Επίσης, την παρθενία (αυτό το αντιλαμβάνομαι πιο πολύ ως αθωότητα και σεβασμό κι όχι τόσο με την πρακτική σημασία!). Η παράλειψη θυσιών προς αυτήν λοιπόν ίσως συμβολίζει και την έλλειψη σεβασμού και αθωότητας και την απόκτηση αλαζονείας. Έπειτα την αγνωμοσύνη προς τον περιβάλλοντα κόσμο, την άγνοια των καλομαθημένων βασιλιάδων για το πόσο ζωτική είναι η δύναμη της φύσης στην ευημερία τους. Συμπέρασμα; Δεν θεωρώ τυχαίο πως η θεά του κυνηγιού και των δασών είναι αυτή που τιμωρεί και δεν αφήνει ποτέ τα λάθη απλήρωτα.
   Όλοι εμείς οι "πολιτισμένοι" είμαστε αγνώμονες βασιλιάδες κατά κάποιον τρόπο. Έχουμε δηλαδή το προνόμιο, όπως εκείνοι κάποτε είχαν αγαθά κάθε είδους σωριασμένα μπροστά τους, να έχουμε δίπλα μας σχεδόν τα πάντα. Η έλλειψη του αισθήματος επιβίωσης και της ανάγκης για τροφή έχουν κάνει την πλειονότητα του πληθυσμού αχάριστη, να θεωρεί τα φυσικά αγαθά δεδομένα. Ελπίζω όμως πως υπάρχουν κάποιοι ακόμα που αναρωτιούνται ποια είναι η αξία του ανθρώπου χωρίς αυτά που τον περιβάλλουν. Άνθρωποι που όταν παίρνουν το γάλα και το κρέας έτοιμο και συσκευασμένο συνειδητοποιούν την αξία του.

Ομορφιά, πράσινο, δάσος, βουνό, φύση, ταξίδι, περίπατος, ορειβασία

Δευτέρα 12 Μαρτίου 2012

Χαρακτήρες Και Φιλίες

   Ο χαρακτήρας, ως έννοια και ως εκπλήρωση, είναι κάτι ιδιαίτερα πολύπλοκο. Δεν ήταν ποτέ εύκολο να περιγραφεί ένας χαρακτήρας μεμονωμένα. Οπότε όταν οι άνθρωποι θέλουν να περιγράψουν έναν χαρακτήρα, κομματιαστά το κάνουην, απ' τη δική τους οπτική γωνία, κρίνοντας το τι είναι αναγκαίο και τι όχι.
   Θα ήταν πιστεύω ευκολότερα τα πράγματα αν ο χαρακτήρας μας ήταν σταθερός. Αν δεν άλλαζε: τόσο με τα χρόνια όσο και από λεπτό σε λεπτό. Αν μπορούσαμε να πούμε πως ο τάδε είναι πάντα έτσι, έχει τα α,β,γ χαρακτηριστικά και τις χ,ψ,ω αντιδράσεις. Αλλά η πολυπλευρικότητα έγκειται και σε αυτό, ότι πράγματα ασήμαντα για μένα σημαίνουν πολλά για σένα ή ότι κάτι που σε πειράζει τώρα σε κάνει να γελάς την επόμενη στιγμή. Είναι κάτι ανεξήγητο και δύσκολο, προτίμα να το ζήσεις παρά να το καταλάβεις. Η αλήθεια είναι πως εμείς κι ο χαρακτήρας μας είμαστε σαν ένα μωρό: άλλη φορά θέλει φαΐ, άλλη ύπνο, άλλοτε χάδια κι άλλοτε μάλωμα. Και θαρρώ πως λίγοι τα έχουν βρει με τον εαυτό τους κι έχουν κοιτάξει στον καθρέφτη την πραγματικότητα γύρω από το άτομό τους. Δηλαδή, το να λέω για τον εαυτό μου πως ό,τι κάνω είναι φυσικό κι επόμενο δεν λύνει τίποτα.
   Αντί όμως να αρχίσω να αναλύω με παραδείγματα είδη χαρακτήρα, θα θεωρήσω δεδομένο πως ο καθένας έχει στο μυαλό του τον εαυτό του και μερικούς φίλους και θα ξεκινήσω την περιγραφή μου από εκεί. Κρίνετε λοιπόν τον χαρακτήρα σας μέσα από τους φίλους σας κι από την σχέση που έχετε μαζί τους. "Δείξε μου τον φίλο σου και θα σου πω ποιος είσαι", μεγάλη αλήθεια. Υπάρχουν παραδείγματος χάρη μοναχικά άτομα που, ενώ έχουν ίσως ελάχιστους φίλους, δεν θα ανοιχτούν επειδή μόνο με τον εαυτό τους τα πάνε καλά, κι υπάρχουν άτομα με χιλιάδες επαφές και καθόλου πραγματικούς φίλους που νιώθουν το ίδιο: δυο εκ διαμέτρου αντίθετοι χαρακτήρες που έχουν ένα τόσο βασικό κοινό.
   Είναι στιγμές που έχεις ανάγκη κάποιον φίλο κι αυτό κρατάει για καιρό, αλλά μετά από μήνες έχει πάψει να σε γεμίζει. Δεν είναι τυχαίο, αλλά μάλλον έχει κορεστεί ο χαρακτήρας από αυτό το άτομο. Πήρε όσα είχε να πάρει και δεν χρειάζεται άλλο (πραγματικά ευτυχισμένες φιλίες θεωρώ αυτές που ποτέ αυτό δεν θα συμβεί). Συνήθως τέτοιες φιλίες είναι του τύπου "περνάμε καλά, πηγαίνουμε για καφέ και βγαίνουμε μαζί". Κι όταν βρούμε καλύτερα αποχαιρετάμε. Ενώ σε κάποιες άλλες, από μια παρεξήγηση δυο φίλοι χάνονται και, ακόμα κι αν ποτέ δεν το παραδεχτούν, έχουν απόλυτη σχεδόν ανάγκη ο ένας τον άλλον. Βάζοντας τέτοια μικρά παραδείγματα καταλαβαίνω το πόσο μεγάλο ρόλο παίζει ο χαρακτήρας στις φιλίες μας κι αντίστροφα, το πώς αυτές τον καθρεφτίζουν. Κάποιος βλέπει τους φίλους του σαν κτήμα του, άλλος σαν ίσους του, κάποιος σαν διευκόλυνση κι ανακούφιση κι άλλος σαν δυνάστες. Απ' όλα έχει ο μπαξές.
   Υπάρχουν βέβαια άνθρωποι που δεν το αναρωτήθηκαν ποτέ αλλά η φιλία επηρεάζει άμεσα τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας μας. Και δεν εννοώ απλά να ακούμε ό,τι μας λένε και να το υιοθετούμε: κυρίως όμως το πώς τους αντιμετωπίζουμε και τι σκεφτόμαστε γι' αυτούς όταν τους βλέπουμε απέναντί μας, αυτούς και τις απόψεις τους μπορεί να μας δώσει στοιχεία, χνάρια για να ιχνηλατήσουμε το πραγματικό "εγώ" μας...
    Είμαι, παραδείγματος χάρη, άτομο που, ενώ τα πάω καλά με τον εαυτό μου και μπορώ να χαρώ την μοναξιά μου, πάντα είχα ανάγκη άτομα γύρω μου, να τα υπολογίσω, να με διδάξουν, να γελάσω, να νιώσω δυνατός, να βρω αδυναμίες. Και πιστεύω πως η πολυπλευρικότητα του χαρακτήρα φαίνεται κι από πόση ανάγκη έχεις από διαφορετικές παρέες με διαφορετικά ενδιαφέροντα (που δεν καταφέρνουν ποτέ να ενωθούν γιατί αντιπροσωπεύουν διαφορετικό στοιχείο του δικού μου χαρακτήρα): πάντα έψαχνα διαφορετικούς φίλους και πολλές παρέες. Άλλες φορές ένιωσα πως έδωσα πολλά σε ένα συγκεκριμένο άτομο, κάποιες ότι χάθηκα κι ο ίδιος μέσα στα τόσα που απαίτησαν. Κι ακόμα δεν έχω καταλάβει τι είναι σωστό και τι λάθος ή αν αξίζει να ασχοληθώ με τις έννοιες αυτές. Ίσως και να είναι η χίμαιρά μου αυτή: δεν βαριέμαι με τίποτα και θέλω να κρατάω τα πάντα. Είμαι άπληστος με τις φιλίες μου κι αυτό δείχνει απληστία και του χαρακτήρα. Μια απληστία καλή; Κακή; Αυτό θα δείξει...
   

Τετάρτη 7 Μαρτίου 2012

Ιστορίες των Μοναχικών Λουλουδιών (Βελλεροφών)

   Με μεγάλη μου χαρά θα κάνω αυτό που καιρό σχεδίαζα και την σκέψη μου τριβέλιζε: να ασχοληθώ με τον μακράν αγαπημένο μου μυθολογικό ήρωα, τον Βελλεροφόντη. Και δεν είναι μόνο η ιστορία του αυτή καθεαυτή που μου αρέσει αλλά και το επιμύθιο αυτής, ρεαλιστικό και καθημερινό. Η ίδια του η ζωή στα μάτια μου φαίνεται σαν το ταξίδι κάθε ανθρώπου που γνωρίζει επιτυχίες, γκρεμοτσακίσματα και μια τον ανεβάζει η αρετή του, την επόμενη καταβαραθρώνεται από εξωτερικούς παράγοντες ή από την ίδια του την αλαζονεία. Ας μπω στο θέμα όμως.
   Ο Βελλεροφόντης καταγόταν από τον βασιλικό οίκο της Κορίνθου και φημιζόταν πως στις φλέβες του έρεε το θεϊκό αίμα του Ποσειδώνα (εξάλλου ποιος κοινός θνητός γινόταν ήρωας τότε; Ακόμα κι αυτό μέσον θέλει). Γιος του Γλαύκου κι εγγονός του πανούργου Σίσυφου, μητέρα του η Ευρυνόμη, κόρη του βασιλιά των Μεγάρων Νίσου. Η παιδική του ηλικία σημαδεύτηκε από μια τραγωδία: σκότωσε, καταλάθος απ΄ ό,τι λέγεται, έναν παιδικό του φίλο, τον Βέλλερο (εξού και το όνομα) ή κατ' άλλους τον τύραννο της Κορίνθου. Φυσικά εκδιώχτηκε και βρήκε καταφύγιο στον βασιλιά της Τίρυνθας Προίτο, ο οποίος τον εξάγνισε από το αμάρτημά του και τον κράτησε μαζί του στο παλάτι. Μα φυσικά όταν όλα παίρνουν τον δρόμο τους κάτι σύντομα στραβώνει...
   Το κακό συναπάντημα για τον ήρωα είχε το πρόσωπο της Σθενέβοιας, γυναίκας του Προίτου, η οποία ένιωσε σφοδρό έρωτα γι' αυτόν και τον πίεσε να της δοθεί. Εκείνος δεν δέχτηκε και (γνωστό από τότε το κόλπο) εκείνη είπε ψέμματα στον άντρα της ότι ο Βελλεροφόντης επιχείρησε να την βιάσει. Οργισμένος ο Προίτος τον έστειλε στην μακρινή Λυκία στον πεθερό του Ιοβάτη δήθεν ως αγγελιοφόρο επιστολής, με σύσταση να δολοφονηθεί ο κάτοχος του γράμματος. Ο Ιοβάτης, από δειλία ή πιθανότερο από μια αρχαία παράδοση που του απαγόρευε να σκοτώσει φιλοξενούμενο που φάγανε μαζί στο ίδιο τραπέζι, αποφάσισε να εκτελέσει έμμεσα την διαταγή του Προίτου. Τον έστειλε λοιπόν να αντιμετωπίσει την Χίμαιρα, ένα υβριδικό θηρίο με κεφάλι λέοντα, σώμα αίγας και ουρά φιδιού, το οποίο αφάνιζε τα πάντα στο πέρασμά του....
   Εδώ θα κάνω μια παρένθεση και θα παρεμβάλλω μια ιδιαίτερη συνάντηση του ήρωα. Στα εφηβικά του χρόνια οι περιπλανήσεις του τον έφεραν στην λίμνη Πειρήνη, όπου βρήκε μπροστά του τον Πήγασο, ιερό φτερωτό άλογο γεννημένο από το αίμα της Μέδουσας στα πέρατα του κόσμου στις πηγές του Ωκεανού. Φημολογείται πως ήταν ο πρώτος και μοναδικός θνητός που το εξημέρωσε, μάλλον με την βοήθεια της Αθηνάς ή του Ποσειδώνα και το έκανε τον πολύτιμό του σύντροφο. 
   Με τον φτερωτό Πήγασο στο πλευρό του λοιπόν σκότωσε με ένα δολοφονικό χτύπημα την Χίμαιρα. Ο Ιοβάτης τότε του ανέθεσε να αντιμετωπίσει τους Σολύμους, πολεμοχαρή λαό εχθρικά διακείμενο προς τον λαό του. Ο ήρωας τους κατατρόπωσε. Σαν τελευταία αποστολή έπειτα του ανατέθηκε να επιτεθεί στις αιμοσταγείς Αμαζόνες και το έκανε κι αυτό με επιτυχία. Ο απελπισμένος πλην εκστασιαμένος βασιλιάς ανέθεσε τότε στους πιο διαλεχτούς ανθρώπους του να του στήσουν ενέδρα στην επιστροφή αλλά τους ισοπέδωσε έναν προς έναν. Τελικά ο Ιοβάτης παραδέχτηκε την ήττα του και του έδειξε το γράμμα του Προίτου. Του έδωσε για σύζυγο την κόρη του Φιλονόη, η οποία του χάρισε 2 γιους, τον Ίσανδρο και τον Ιππόλοχο και μια κόρη, την Λαοδάμεια. Επίσης τον όρισε διάδοχό του στο θρόνο. Κι εκεί που όλα όδευαν ονειρικά καλά για τον ήρωά μας το κακό δεν άργησε να έρθει...
   Φαίνεται πως οι θεοί ζήλεψαν την ευτυχία του και του πήραν μέσω αρρώστιας την γυναίκα και τα παιδιά του. Αυτός, τρελαμένος από τον πόνο μα και περήφανος για τις δυνάμεις του, ανέβηκε στον Πήγασο και, εκτοξεύοντας ύβρεις και κατάρες προς τους Ολύμπιους θεούς, επιτέθηκε στον Όλυμπο. Ο Δίας, εξοργισμένος με την αλαζονεία του, του έριξε κεραυνό και του πήρε τον Πήγασο. Ο Βελλεροφόντης τυφλώθηκε και έπεσε στα αχανή πεδία της Σιωπής όπου περιπλανιόταν για χρόνια χωρίς σωτηρία (για το τόλμημα και το τέλος του βέβαια υπάρχουν ποικίλες εκδοχές αλλά ανέφερα αυτήν που προσωπικά προτιμώ).
   Τι μας διδάσκει αυτή η ιστορία λοιπόν; Κυριολεκτικά αναφέρεται σε έναν ημίθεο (;) από βασιλική γενιά που, έχοντας ζήσει σκληρές καταστάσεις, πολέμησε για την επιβίωσή του, απέδειξε την αξία του σε όσους σκόπευαν να τον βλάψουν αλλά τελικά έκανε την υπέρβαση του ορίου των θνητών προκαλώντας τους θεούς. Μεταφορικά όμως μπορούμε να δούμε, όπως έγραψα πριν, μια αναλογία ανάμεσα σ' αυτόν και στην ζωή μας, με όλες τις χαρές, τις συμφορές και τους πειρασμούς της...
   Το παιδικό του ατόπημα είναι μεν βαρύτερο από αυτά των άλλων παιδιών αλλά σηματοδοτεί αυτά τα επιπόλαια λάθη που πληρώνουμε με τον χρόνο. Ο εξαγνισμός προφανώς την στιγμιαία λύτρωση από αυτά. Στο πέρας της εφηβικής ηλικίας, όταν ανοίγουν οι πόρτες της ενηλικίωσης, η Σθενέβοια προσωποποιεί τον πειρασμό, απαγορευμένο και απροσμέτρητα λαχταριστό ταυτόχρονα. Πιστεύω πως η αποστολή του στον Ιοβάτη είναι τα κρίματα που δίκαια ή άδικα (προερχόμενα από την κακία του κόσμου) πληρώνουμε. Κι ο Βελλεροφόντης απέδειξε πως ήταν ικανός να αντιμετωπίσει τις αντιξοότητες που βρέθηκαν μπροστά του, παράδειγμα προς μίμηση για όσους είναι έτοιμοι να παραιτηθούν με την πρώτη δυσκολία...
   Ο Πήγασος ύστερα είναι ίσως ο σημαντικότερος συμβολισμός της ιστορίας. Μπορεί να υποδηλώνει την δύναμη του ανθρώπου, την εσωτερική του ενέργεια, την ελπίδα, την αισιοδοξία, τα μυστικά χαρίσματα ή και όλα μαζί: τις αρετές αυτές που "δίνουν φτερά" στον άνθρωπο. Με τη βοήθειά τους ξεπέρασε τα εμπόδια και τους εχθρούς που αντάμωσε στο βαθύσκιωτο και ομιχλώδες μονοπάτι της ζωής του, προσωποποιημένα από τον Ιοβάτη, τους Σολύμους, τις Αμαζόνες, τους επίδοξους δολοφόνους του και την Χίμαιρα (έναν επίσης έντονο συμβολισμό, αυτόν του πολυπρόσωπου και αέναα μεταμορφούμενου κινδύνου).
   Και για να κλείσω την θεωρία μου περί συμβολισμού καταλήγω στο τέλος του ήρωα. Είτε αυτό προέρχεται από αγνή ματαιοδοξία και αλαζονεία είτε από επιθυμία για εκδίκηση εξαιτίας της απώλειας των αγαπημένων του προσώπων, ένα γίνεται φανερό: υπερτίμησε τις δυνάμεις του και έκανε αυτό που απαγορεύεται σε όλους τους θνητούς... Επιχείρησε να ξεπεράσει τα επιτρεπτά όρια και να αποκτήσει τη θέωση άμεσα επιτιθέμενος στον Όλυμπο. Χρειάζεται να περιγράψω κάτι ανάλογο με την ζωή μας; Ο καθένας πιστεύω ήδη έχει βρει τις περιπτώσεις στον εαυτό του που, καβαλώντας τον "Πήγασο", παραβίασε τα θεμιτά όρια. Και το επόμενο βήμα, η απώλεια του φτερωτού συντρόφου και ο κατακρημνισμός...
   Πόσες φορές δεν αναρωτήθηκα γιατί ο αγαπημένος μου ήρωας να έχει τέτοιο τέλος; Κι όμως είναι ταιριαστό μάλλον, αν θεωρήσουμε ότι έχει διδακτικό και παραινετικό χαρακτήρα ο μύθος... Ως συμπέρασμα λοιπόν θα πω: μη  φοβηθείτε ούτε τα φρικτά ουρλιαχτά της Χίμαιρας ούτε την βγαλμένη από την κόλαση ανάσα της. Εμπιστευτείτε τον Πήγασο και εσάς και σκοτώστε το θηρίο. Και μετά, εκεί που το άλογο χλιμιντρίζει και ψάχνει αδημονώντας την ελευθερία και τον καλπασμό σε απαγορευμένα καταπράσινα λιβάδια περάστε του χαλινάρι, αν θέλετε να τον έχετε πάντα δικό σας...

Βελλεροφόντης, Βέλλερος, Ευρυνόμη, Μέδουσα, Μυθολογία

Δευτέρα 5 Μαρτίου 2012

Κορεσμός

   Θέλω να αποτυπώσω τις παρακάτω σκέψεις επηρεασμένος από μια ταινία που είδα, η οποία ίσως να μην μου άρεσε αλλά μου παρέδωσε έναν χαρακτήρα-φορέα έμπνευσης. Έναν άνθρωπο που, για δικούς του λόγους, έπεσε σε κατάθλιψη αφορμώμενος από την ματαιότητα. Προσωπική μου άποψη είναι πως η ματαιότητά του προήλθε από τον κορεσμό. Αλλά θα πρέπει να γίνω πιο γενικός για να αφήσω σωστά το στίγμα μου.
   Τι είναι λοιπόν ο κορεσμός; Κυριολεκτικά το γέμισμα μέχρι το ανώτατο σημείο από κάτι. Να γεμίσω παραδείγματος χάρη ένα ποτήρι με νερό τόσο, που να μην χωράει σταγόνα παραπάνω. Στην ανθρώπινη ψυχή μάλλον συμβαίνει κάτι παρόμοιο. Ξεκινώντας από ένα σημείο που νιώθουμε άδειοι βάζουμε έναν στόχο: να μάθουμε τι θα μας "γεμίσει" και να το κάνουμε δικό μας! Αυτός ο στόχος μπορεί να είναι κάτι μικρό, κάτι αντικειμενικά μηδαμινό αλλά η εμμονή πολλές φορές το κάνει να σημαίνει τα πάντα. Και για πόσο κρατάει αυτό; Συχνότατα μέχρι να το αποκτήσουμε. Βάζουμε στόχους, τους πετυχαίνουμε (συνήθως καταλαβαίνουμε το αν άξιζαν ή όχι ΜΕΤΑ την απόκτησή τους) και κυνηγάμε τον επόμενο: κι έτσι δημιουργείται ένας κύκλος επιθυμιών και αναζήτησης... Πώς κρίνω όμως αυτό τον κύκλο;
   Θα έλεγα πως υπάρχουν πολλές οπτικές γωνίες. Πρώτον, είναι κάτι φυσικό: χωρίς επιθυμίες χάνουμε την ταυτότητά μας. Δεύτερον, αν γίνει εμμονή, τότε κυριαρχούμαστε από άβατους στόχους και κυνηγάμε χίμαιρες ή, αν είμαστε ικανοί, τους πετυχαίνουμε (έχω ξαναναφερθεί σ' αυτό παλιότερα). Το να πετυχαίνουμε τους στόχους μας βέβαια κρύβει μια παγίδα: διότι έχουμε άπαντες την ανάγκη να κυνηγάμε κάτι. Άτομα που απέκτησαν ό,τι επιθύμησαν πριν ωριμάσουν αρκετά ώστε να είναι έτοιμοι για την επιτυχία είναι οι μελλοντικοί καταθλιπτικοί. Εξάλλου πόσοι αναρωτιούνται το γιατί οι καλύτεροι πελάτες για τα ναρκωτικά είναι οι ζάμπλουτοι;
   Ο κορεσμός δηλαδή είναι η παγίδα εκείνων που ικανοποιούν πάντα όσα επιθυμούν. Το να πάρεις το ζητούμενο και να δεις πόσο μικρό σου φαίνεται εκ των υστέρων. Κι αυτό έχει οδηγήσει πολλούς στην ματαιότητα. Για παράδειγμα, για τον φτωχό που κυνηγάει τα προς το ζήν είναι άδικο να μαραζώνει ο πλούσιος από κατάθλιψη. Αυτό επειδή στα μάτια του ο πλούσιος είναι κι ευτυχισμένος, ο φέρων το δισάκι με όλα τα αγαθά του κόσμου. Αλλά ο ίδιος ζει με τα δικά του μέτρα και σταθμά και δεν έχει πάρει τη γεύση του κορεσμού...
   Όσο για μένα, μου προκαλεί αντιπάθεια ο κορεσμός, επειδή είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της προσπάθειας: η σκοτεινή όψη της ανταμοιβής για την προσπάθεια, όπου αμφισβητείς την αξία των πράξεών σου. Γεννά την αχαριστία στη χειρότερη μορφή της και τα αποτελέσματα είναι ολέθρια.