Πρόσφατα διάβασα το εξής: "Κάθε τροφή που τρώμε είτε θρέφει μια ασθένεια είτε την θεραπεύει". Μπορώ να πω ότι είναι από τις πιο απλές αλήθειες που έχω διαβάσει τελευταία και μου άρεσε πολύ. Αποκαλύπτει πρώτα απ' όλα πως οτιδήποτε τρώμε έχει κάποιες συνέπειες στον οργανισμό μας, θετικές ή αρνητικές. Δεν υπάρχουν "ουδέτερες" τροφές, δηλαδή τροφές που δεν προσθέτουν ούτε αφαιρούν κάτι απ' τον οργανισμό. Ακόμα κι αν υπήρχαν, δε θα υπήρχε λόγος να τις καταναλώνουμε.
Γενικότερα όμως οι άνθρωποι έχουμε μια τάση να μην κοιτάμε με το μάτι της απλής λογικής και της βιολογίας τα πράγματα σχετικά με τη διατροφή μας. Προτιμάμε να βάζουμε μπροστά σαν ασπίδα τους εκάστοτε νόμους, ηθική και τάσεις της μόδας προκειμένου να επιλέξουμε τι θα βάλουμε στον οργανισμό μας.
Πραγματικά, γιατί μας ενδιαφέρει περισσότερο το τι είναι παράνομο και τι νόμιμο παρά τι είναι υγιεινό και τι όχι; Οι περισσότεροι ενοχοποιούν πλήρως και με κάθε είδους μυθοπλασία ουσίες που είναι παράνομες (βλέπε κάνναβη, για την οποία συνήθως δεν έχουν ιδέα) ακριβώς επειδή είναι παράνομες, ενώ απενοχοποιούν ουσίες βλαβερές απλά και μόνο επειδή είναι νόμιμες (βλέπε αλκοολούχα ποτά). Το θέμα όμως πρώτα είναι να μάθουμε πως καθετί που καταναλώνουμε έχει ουσίες και να μη βάζουμε νομικά πλαίσια ως επιχειρήματα πάνω στο θέμα διατροφής. Κι αυτό διότι οι νόμοι αλλάζουν συνεχώς, ενώ η βιολογία του οργανισμού μας και των τροφών παραμένουν λίγο-πολύ ίδιες. Για παράδειγμα, είναι το αλκοόλ πιο υγιεινό ή πιο βλαβερό από την εποχή της ποτοαπαγόρευσης; Όχι. Μπορεί οι νόμοι να άλλαξαν αλλά η ίδια η ουσία όχι. Παρόλα αυτά, δεν δείχνει κανένας να προβληματίζεται για τις συνέπειες του αλκοόλ στην υγεία.
Γιατί να ανησυχούμε για το αλκοόλ; Μα φυσικά επειδή είναι δηλητήριο για τον οργανισμό. Προκαλεί βλάβες σε κάθε σχεδόν όργανο του οργανισμού, με κυριότερες τις εγκεφαλικές, τις ηπατικές και τις καρδιακές, ενώ το στομάχι μας ξερνάει ό,τι ήπιε μετά από κάποιο σημείο. Δηλαδή μας δίνει σημάδι πως αυτό που καταναλώνουμε μας σκοτώνει. Μας ταράζει; Όχι. Δημοσιεύουμε χαριτωμένες φωτογραφίες από μεθύσια μας, συζητάμε ανέμελα για το πώς οδηγήσαμε μεθυσμένοι το προηγούμενο βράδυ, πώς λιποθυμήσαμε έξω από το μπαρ, πώς μας πήγαν σηκωτούς στο σπίτι, πώς ξυπνήσαμε με πονοκέφαλο που κράτησε όλη την ημέρα κτλ. Δηλαδή έχουμε αθωώσει και εμπιστευτεί μια ουσία που παρεμβαίνει στη σκέψη μας, καταστρέφει τα όργανά μας και ευθύνεται για τροχαία δυστυχήματα, άγριους κι αιματηρούς καβγάδες, σωματική και λεκτική βία, σεξουαλική κακοποίηση, έντονες και παράλογες αντιδράσεις και τόσα άλλα. Αλλά είναι νόμιμο. Οπότε κανείς δεν μιλάει γι' αυτό κι όλα καλά. Όταν κάτι είναι νόμιμο είναι και αθώο, δε σκοτώνει.
Άλλο παράδειγμα: ο καφές. Η καφεΐνη, μια δραστικότατη ουσία που επηρεάζει τρομερά το νευρικό σύστημά μας, βρίσκεται σε περίσσεια στον καφέ. Μας προκαλεί υπερδιέγερση, τεντωμένα νεύρα και φυσικά καβγάδες, παραλογισμούς, απότομη οδήγηση, αϋπνίες κτλ. Περιέχει τανίνες, ουσίες που αποτρέπουν την απορρόφηση πρωτεϊνών από τον οργανισμό. Αλλά μιας και είναι νόμιμος, ο καφές θεωρείται αθώος. Όταν κάποιος αναφέρει πως ο καφές βλάπτει, οι υπόλοιποι τον περιγελάνε. Όταν κάποιος πίνει ντεκαφεϊνέ, δηλαδή καφέ με την ουσία μειωμένη κατά ένα μεγάλο ποσοστό (η διαδικασία είναι μια άλλη, μεγάλη ιστορία), για να αποφύγει την καφεΐνη και πάλι μπαίνει στο μικροσκόπιο.
Φυσικά αυτό συμβαίνει επειδή ο καφές, όπως και το αλκοόλ, είναι ιερά τέρατα της σύγχρονης κοινωνίας. Προσδίδουν κύρος, θεωρείται πως προσφέρουν διασκέδαση και είναι σχεδόν αναντικατάστατα από την πλειονότητα του πληθυσμού. Όταν "βγαίνουμε για καφέ/ποτό" το επίκεντρο της διασκέδασης, καθώς και ο σκοπός εξόδου είναι η κατανάλωση. Η κατανάλωση ενός ροφήματος/ποτού που δεν ξέρουμε τι ουσίες έχει μέσα και δε μας νοιάζει τι μας προκαλούν. Μια ηθελημένη κίνηση αυτοκαταστροφής που όλοι "δικαιούμαστε", μιας και είναι νόμιμη! Δικαιούμαστε, αν και η λήψη αυτών των ουσιών βλάπτει και τους γύρω μας, οι οποίοι δέχονται την έλλειψη λογικής και μέτρου, καθώς και την ευερέθιστη συμπεριφορά μας. Εντάξει, μέχρι ένα σημείο το καταλαβαίνω: λίγοι άνθρωποι κάνουν τη σύνδεση καφέ-καβγάδων λόγω τεντωμένων νεύρων. Αλλά το αλκοόλ; Δεν είναι ηλίου φαεινότερον πως όπου υπάρχει μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ περισσεύει η βία, η εγκληματικότητα και τα τροχαία δυστυχήματα; Τι πρέπει να γίνει για να κοπούν (ή ελαττωθούν δραστικά) κάποιες συνήθειες που υποβιβάζουν την ποιότητα της ζωής μας;
Γενικότερα όμως οι άνθρωποι έχουμε μια τάση να μην κοιτάμε με το μάτι της απλής λογικής και της βιολογίας τα πράγματα σχετικά με τη διατροφή μας. Προτιμάμε να βάζουμε μπροστά σαν ασπίδα τους εκάστοτε νόμους, ηθική και τάσεις της μόδας προκειμένου να επιλέξουμε τι θα βάλουμε στον οργανισμό μας.
Πραγματικά, γιατί μας ενδιαφέρει περισσότερο το τι είναι παράνομο και τι νόμιμο παρά τι είναι υγιεινό και τι όχι; Οι περισσότεροι ενοχοποιούν πλήρως και με κάθε είδους μυθοπλασία ουσίες που είναι παράνομες (βλέπε κάνναβη, για την οποία συνήθως δεν έχουν ιδέα) ακριβώς επειδή είναι παράνομες, ενώ απενοχοποιούν ουσίες βλαβερές απλά και μόνο επειδή είναι νόμιμες (βλέπε αλκοολούχα ποτά). Το θέμα όμως πρώτα είναι να μάθουμε πως καθετί που καταναλώνουμε έχει ουσίες και να μη βάζουμε νομικά πλαίσια ως επιχειρήματα πάνω στο θέμα διατροφής. Κι αυτό διότι οι νόμοι αλλάζουν συνεχώς, ενώ η βιολογία του οργανισμού μας και των τροφών παραμένουν λίγο-πολύ ίδιες. Για παράδειγμα, είναι το αλκοόλ πιο υγιεινό ή πιο βλαβερό από την εποχή της ποτοαπαγόρευσης; Όχι. Μπορεί οι νόμοι να άλλαξαν αλλά η ίδια η ουσία όχι. Παρόλα αυτά, δεν δείχνει κανένας να προβληματίζεται για τις συνέπειες του αλκοόλ στην υγεία.
Γιατί να ανησυχούμε για το αλκοόλ; Μα φυσικά επειδή είναι δηλητήριο για τον οργανισμό. Προκαλεί βλάβες σε κάθε σχεδόν όργανο του οργανισμού, με κυριότερες τις εγκεφαλικές, τις ηπατικές και τις καρδιακές, ενώ το στομάχι μας ξερνάει ό,τι ήπιε μετά από κάποιο σημείο. Δηλαδή μας δίνει σημάδι πως αυτό που καταναλώνουμε μας σκοτώνει. Μας ταράζει; Όχι. Δημοσιεύουμε χαριτωμένες φωτογραφίες από μεθύσια μας, συζητάμε ανέμελα για το πώς οδηγήσαμε μεθυσμένοι το προηγούμενο βράδυ, πώς λιποθυμήσαμε έξω από το μπαρ, πώς μας πήγαν σηκωτούς στο σπίτι, πώς ξυπνήσαμε με πονοκέφαλο που κράτησε όλη την ημέρα κτλ. Δηλαδή έχουμε αθωώσει και εμπιστευτεί μια ουσία που παρεμβαίνει στη σκέψη μας, καταστρέφει τα όργανά μας και ευθύνεται για τροχαία δυστυχήματα, άγριους κι αιματηρούς καβγάδες, σωματική και λεκτική βία, σεξουαλική κακοποίηση, έντονες και παράλογες αντιδράσεις και τόσα άλλα. Αλλά είναι νόμιμο. Οπότε κανείς δεν μιλάει γι' αυτό κι όλα καλά. Όταν κάτι είναι νόμιμο είναι και αθώο, δε σκοτώνει.
Άλλο παράδειγμα: ο καφές. Η καφεΐνη, μια δραστικότατη ουσία που επηρεάζει τρομερά το νευρικό σύστημά μας, βρίσκεται σε περίσσεια στον καφέ. Μας προκαλεί υπερδιέγερση, τεντωμένα νεύρα και φυσικά καβγάδες, παραλογισμούς, απότομη οδήγηση, αϋπνίες κτλ. Περιέχει τανίνες, ουσίες που αποτρέπουν την απορρόφηση πρωτεϊνών από τον οργανισμό. Αλλά μιας και είναι νόμιμος, ο καφές θεωρείται αθώος. Όταν κάποιος αναφέρει πως ο καφές βλάπτει, οι υπόλοιποι τον περιγελάνε. Όταν κάποιος πίνει ντεκαφεϊνέ, δηλαδή καφέ με την ουσία μειωμένη κατά ένα μεγάλο ποσοστό (η διαδικασία είναι μια άλλη, μεγάλη ιστορία), για να αποφύγει την καφεΐνη και πάλι μπαίνει στο μικροσκόπιο.
Φυσικά αυτό συμβαίνει επειδή ο καφές, όπως και το αλκοόλ, είναι ιερά τέρατα της σύγχρονης κοινωνίας. Προσδίδουν κύρος, θεωρείται πως προσφέρουν διασκέδαση και είναι σχεδόν αναντικατάστατα από την πλειονότητα του πληθυσμού. Όταν "βγαίνουμε για καφέ/ποτό" το επίκεντρο της διασκέδασης, καθώς και ο σκοπός εξόδου είναι η κατανάλωση. Η κατανάλωση ενός ροφήματος/ποτού που δεν ξέρουμε τι ουσίες έχει μέσα και δε μας νοιάζει τι μας προκαλούν. Μια ηθελημένη κίνηση αυτοκαταστροφής που όλοι "δικαιούμαστε", μιας και είναι νόμιμη! Δικαιούμαστε, αν και η λήψη αυτών των ουσιών βλάπτει και τους γύρω μας, οι οποίοι δέχονται την έλλειψη λογικής και μέτρου, καθώς και την ευερέθιστη συμπεριφορά μας. Εντάξει, μέχρι ένα σημείο το καταλαβαίνω: λίγοι άνθρωποι κάνουν τη σύνδεση καφέ-καβγάδων λόγω τεντωμένων νεύρων. Αλλά το αλκοόλ; Δεν είναι ηλίου φαεινότερον πως όπου υπάρχει μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ περισσεύει η βία, η εγκληματικότητα και τα τροχαία δυστυχήματα; Τι πρέπει να γίνει για να κοπούν (ή ελαττωθούν δραστικά) κάποιες συνήθειες που υποβιβάζουν την ποιότητα της ζωής μας;
