Η Δημιουργία ενός Κόσμου

   Ποιο είναι το στοίχημα που βάζει ένας δημιουργός ενός καινούριου κόσμου; Ως δημιουργούς μπορούμε να θεωρήσουμε τους παραγωγούς ταινιών, τους συγγραφείς, τους παραμυθάδες, ή ακόμα και τους διακοσμητές. Το πρώτο στοίχημα που βάζουν είναι να κάνουν τον κόσμο τους όσο πιο θελκτικό γίνεται για να προσκαλέσουν τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό εξερευνητών. Από εκεί ξεκινάει το δεύτερο στοίχημα.
   Αυτό είναι να καταφέρουν να πλάσουν τον κόσμο αρκετά εκτός πραγματικότητας, αρκετά μοναδικό και φανταστικό, ώστε να αφεθούν μέσα του οι εξερευνητές ολόψυχα και να ξεχάσουν την πραγματικότητα, τον κόσμο από τον οποίο ήρθαν. Εκτός βέβαια των φαντασιακών στοιχείων, ο δημιουργημένος κόσμος πρέπει να έχει πολύ καλή συνοχή, σταθερότητα στους κανόνες και τους νόμους και να δείχνει πειστικός και ρεαλιστικός, χωρίς όμως να φαίνονται οι πινελιές του δημιουργού. Ο εξερευνητής, δηλαδή ο θεατής, ο τηλεθεατής, ο αναγνώστης και το κοινό γενικότερα, δεν πρέπει να βλέπει το αόρατο χέρι που δημιουργεί ούτε ημιτελή και πρόχειρα δημιουργήματα. Αυτό θα τον αποπροσανατόλιζε, θα τον έκανε να συγκρίνει τον κόσμο αυτόν με άλλους ή με τον δικό του και θα χανόταν η μαγεία.
   Φυσικά αυτό το δεύτερο στοίχημα είναι πολύ πιο κοπιαστικό από το δεύτερο, όντας απαραίτητο για την αιχμαλωσία του κοινού, όμως ακολουθεί άλλο ένα, ακόμα δυσκολότερο. Αφού ο εξερευνητής έχει προσκληθεί και γοητευτεί από τον καινούριο αυτόν κόσμο κι αφού έχει καταφέρει να τον εξερευνήσει όσο θέλει και μπορεί, να ταυτιστεί με αυτόν. Να νιώσει μέρος του, σαν να γεννήθηκε σ' αυτόν. Αν αυτό γίνει από έναν καλλιτέχνη σε ικανοποιητικό βαθμό, τότε ο εξερευνητής θα ξεχάσει την πραγματικότητα. Φυσικά, μιας και ο δημιουργημένος κόσμος είναι φτιαγμένος από ανθρώπινο χέρι, θα είναι πεπερασμένος. Όσο μεγάλος κι αν είναι, όσο κι εκτείνεται χωρικά και χρονικά, κάποια στιγμή υπάρχει ένα τέλος. Τότε ο εξερευνητής θα πρέπει να βγει απ' τον κόσμο και να επιστρέψει στην πραγματικότητα.
   Εδώ έρχεται η αξία του τρίτου στοιχήματος. Αν ο εξερευνητής ταυτίστηκε αρκετά, τότε νιώθει την επιστροφή του στην πραγματικότητα μια απογοητευτική εμπειρία. Η επιθυμία να ξαναμπεί και να χαθεί σ' εκείνον τον κόσμο είναι εθιστική, σαν ναρκωτικό. Μάλιστα θα έλεγα πως οι ναρκωτικές ουσίες είναι μια βίαιη, αθέμιτη προσπάθεια να εισαχθεί κάποιος σ' έναν τέτοιο κόσμο. Το θέμα είναι ότι μετά την επιστροφή του στον πραγματικό κόσμο, ο εξερευνητής θα θελήσει να ξαναζεί συνεχώς μέσα σε αυτόν και να φέρνει όλο και περισσότερους φίλους του για να ζήσουν την ίδια εμπειρία και πνευματική ολοκλήρωση.
   Αυτά οφείλει να έχει κατά νου ο κάθε δημιουργός ενός κόσμου, όσο μικρός κι αν είναι αυτός. Όταν δημιουργεί, πρέπει να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια, να βάλει όλο του το μεράκι και τη φαντασία για να φτιάξει κάτι μοναδικό, πρωτότυπο και συνεπώς ασύγκριτο. Μια προσπάθεια φτιαγμένη με μισή καρδιά πάντα αφήνει τα σημάδια της.
   Σ' αυτό το σημείο οφείλω να πω πως μια τέτοια ενασχόληση είναι αρκετά επικίνδυνη. Μπορεί να κάνει το κοινό αλλά και τον ίδιο τον δημιουργό να χάσει την αίσθηση του τι είναι πραγματικό και τι δημιούργημα. Αν δεχτούμε τις θρησκευτικές θεωρίες περί κοσμογονίας, στις περισσότερες αναφέρεται ένα αρχικό Όν, το οποίο δημιούργησε τον κόσμο από το τίποτα και χάθηκε μέσα σε αυτόν, αφήνοντας τη μοναδικότητα της ύπαεξής του για να φέρει την ισορροπία και τη θέλησή του στον κόσμο αυτόν και στα δημιουργήματα. Αν δηλαδή ο κόσμος που ζούμε είναι το δημιούργημα ενός υπεράνθρωπου, αψεγάδιαστου καλλιτέχνη, ο οποίος μας έκανε να αγαπήσουμε τόσο πολύ τον κόσμο του ώστε να τον θεωρήσουμε την απόλυτη πραγματικότητα, τότε πιθανότατα η ζωή -η ανάγκη μας για επιβίωση, για παραμονή σε αυτόν τον κόσμο- είναι η συνέπεια της αποτελεσματικότητας του ίδιου του δημιουργού. Κι αν τελικά υπάρχει μια εξώτερη πραγματικότητα, την έχουμε ξεχάσει όσο είμαστε μαγεμένοι από την αρμονία αυτού του κόσμου. 

Μακάριοι οι Πτωχοί τω Πνεύματι

   Τις προάλλες έβλεπα ένα βίντεο με αφορμή κάποιους ανθρώπους που έφυγαν από τη Βόρειο Κορέα για να γλυτώσουν από το καθεστώς. Τότε υπήρχε η 4ετία της μεγάλης πείνας και, παρά τις ωμότητες του καθεστώτος, ήταν αυτός ο παράγοντας που τους έκανε να φύγουν. Μετά από περιπέτειες λοιπόν, έφτασαν να είναι πολιτες της Νότιας Κορέας, με εργασία, δικαιώματα και φυσιολογική ζωή. Όταν ο δημοσιογράφος ρώτησε: "Πού πιστεύετε ότι οι άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι;" η κοπέλα που ερωτήθηκε απάντησε με απόλυτη βεβαιότητα: "Στη Βόρεια Κορέα! Οι άνθρωποι εκεί, παρά τα όσα συμβαίνουν, ζούνε απλά κι ευτυχισμένα, χωρίς έγνοιες. Ενώ στη Νότια Κορέα, αν και έχουν πάμπολλες ευκαιρίες, ελευθερίες και δικαιώματα, είναι τόσο πολύ το άγχος που οι άνθρωποι δεν είναι ευτυχισμένοι".

   Το συμπέρασμα με σόκαρε. Ποτέ δεν περίμενα πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ειπωθεί, πόσο μάλλον να ισχύει. Δεν ήξερα πως το κυνήγι της ευτυχίας έχει τόσο απλή λύση. Όταν ήμουν παιδί και διάβαζα παραμύθια για βασίλεια, σκεφτόμουν πως είναι τρομερά δυστυχισμένοι οι άνθρωποι εκεί, καθώς έχουν από πάνω τους έναν βασιλιά που τους ορίζει κι έχει δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω τους. Τώρα πια καταλαβαίνω πως δεν είναι έτσι: το κλειδί είναι η έλλειψη γνώσης. Εφόσον εκείνοι οι άνθρωποι μεγάλωσαν με την ιδέα πως "έτσι είναι", δεν έχουν σκεφτεί ποτέ τους πως ίσως κάπου να υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα. Ακόμα κι αν βλέπουν δημόσιες εκτελέσεις μέρα παρά μέρα, αν αυτό ανήκει στην καθημερινότητα, στη ροή της πραγματικότητας, και οι άνθρωποι δεν ξέρουν κάτι διαφορετικό, η άγνοια τους προστατεύει από τη δυστυχία.

   Εγώ πάλι, που έχω γνωρίσει, μέσω βιβλίων ή εμπειριών, για πιο εξελιγμένες κοινωνίες, οικτίρω αυτούς τους ανθρώπους. Είναι η γνώση που με βάζει να κάνω συγκρίσεις και να θεωρώ ότι ο Α είναι ευτυχισμένος ενώ ο Β όχι. Αν δεν είχα καθόλου γνώση, δε θα έμπαινα στον κόπο να το σκεφτώ κι αυτό πιθανότατα θα με έκανε ευτυχισμένο. Με βάση αυτόν τον συλλογισμό, η γνώση φέρνει συγκρίσεις κι αυτές φέρνουν ευτυχία μόνο αν είναι ικανοποιητικές. Όμως επειδή πάντα υπάρχουν παγκοσμίως παραδείγματα που είναι καλύτερα απ' τα δικά μας, η γνώση μας κάνει να τρωγόμαστε και να μακαρίζουμε τον μακρινό τόπο, οικτίροντας εμάς γιατί δεν είμαστε έτσι.
   Γενικά υπάρχει ανέκαθεν η απορία αν η συσσώρευση γνώσεων αυξάνει τα επίπεδα ευτυχίας. Ίσως η συνειδητοποίηση κάποιων καταστάσεων να σχετίζεται, πάντα μέσω της σύγκρισης, όμως οι απλές και σκόρπιες γνώσεις δε βοηθάνε. Συνήθως η περιέργεια, αν και χρήσιμη, φέρνει κακά μαντάτα: ας σκεφτούμε τις ειδήσεις που βλέπουμε καθημερινά στους δέκτες μας. Οι περισσότερες σχετίζονται με κάτι κακό και αυξάνουν τα επίπεδα άγχους. Συνήθως ο τηλεθεατής έχει ήδη δεχτεί αρκετές ψυχρολουσίες προτού εμφανιστούν δυο-τρία καλά νέα, που επ' ουδενί αρκούν ως αντιστάθμισμα. 

   Αντίθετα, η έλλειψη γνώσεων φέρνει ξεγνοιασιά. Η πληροφόρηση ότι κάπου στη Ρωσία ένα ζευγάρι κάηκε ζωντανό ή ότι στη Μαλαισία οικογένεια ωθούσε τα παιδιά της στην πορνεία δε μου χρησιμεύει κάπου. Το να μην ξέρω για όλα αυτά όμως μου χαρίζει ανεμελιά, χαλαρότητα και έλλειψη πνευματικού φόρτου. Μπορώ να συγκεντρωθώ σε όσα έχω, σε όσα υπάρχουν γύρω μου και, αν είμαι άνθρωπος ευχάριστος και ανέμελος, να ευτυχήσω.
   Βέβαια η ανάγκη για πληροφόρηση είναι εθισμός. Ένας άνθρωπος που έχει συνηθίσει να βλέπει ειδήσεις καθημερινά δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτές. Ο καθημερινός βομβαρδισμός από ειδήσεις είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής του, κι ας μην τον κάνουν πιο ευτυχισμένο. Η συνήθεια, όπως πολύ συχνά γίνεται, κερδίζει τη μάχη ενάντια στην ευτυχία. Είναι μια εύκολη λύση, απλή και αυθόρμητη, που αφήνει μακριά το κυνήγι της ευτυχίας, το οποίο είναι μακρινό, αόριστο και ίσως-ίσως άπιαστο. Από την άλλη, ο άνθρωπος που δεν έχει έγνοιες στο κεφάλι του έχει την ευτυχία του μικρού παιδιού: όταν οι υπόλοιποι φροντίζουν για τα υπόλοιπα, ενώ ο ίδιος ζει τη ζωή του, χωρίς να νοιάζεται να σώσει τον κόσμο, το περιβάλλον, τη χώρα του ή την οικογένειά του έστω, μπορεί να δηλώνει -και να είναι- ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος. Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι λοιπόν, κι ας συνδεθεί αυτή η φτώχεια με την έλλειψη πληροφόρησης και γνώσεων, όχι με την έλλειψη πνευματικής διαύγειας.

   

Στατικές Κοινωνίες: Ο Φόβος της Αλλαγής

   Στατική κοινωνία είναι εκείνη που δε βλέπει καμία μεταβολή με το πέρασμα του χρόνου. Από γενιά σε γενιά διδάσκονται τα ίδια πράγματα: ο πατέρας διδάσκει την τέχνη του στους γιους του, η μητέρα τα μυστικά της στις κόρες της και η οικογενειακή παράδοση συνεχίζεται. Η κοινωνία στηρίζεται στις ίδιες αξίες και ιδανικά, υπάρχει συνήθως έντονη θρησκευτικότητα και πίστη και το κύριο μέλημα όλων είναι η διαβίωση χωρίς μεταβολές, η σταθερότητα και η διατήρηση της παράδοσης.
   Έτσι λειτουργούν ακόμα πολλές κοινωνίες ανά τον κόσμο. Για αρχή, η πρώτη εντύπωση δεν είναι κακή. Αυτό το είδος κοινωνίας μοιάζει ιδανικό από πολλές απόψεις: προτρέπεται η τάξη και η ασφάλεια, συντηρείται η τέχνη και υπάρχει σεβασμός στην ανθρώπινη προσπάθεια, μιας και καμία τέχνη δε θεωρείται πεπαλαιωμένη και άχρηστη. Γίνονται πολύ συχνά γιορτές σε ημέρες επετείου, καθώς η συλλογική μνήμη είναι απαραίτητο λιθαράκι στο οικοδόμημα μιας τέτοιας κοινωνίας. Οπότε πού είναι το πρόβλημα;
   Το τρομακτικό με τέτοιες κοινωνίες είναι η έλλειψη ανοχής και ο τρομερός φόβος απέναντι στην αλλαγή. Οτιδήποτε είναι καινούριο, διαφορετικό και πρωτότυπο θεωρείται κακό, βλαβερό και ανήθικο. Τα παιδιά αποτρέπονται από οποιονδήποτε πειραματισμό, μιας και θεωρείται αποσκίρτημα από τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής και δίνονται προληπτικά συμβουλές για να εντυπωθεί στο μυαλό των παιδιών τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουν και να πιστεύουν. Η αλλαγή για εκείνους τους ανθρώπους είναι μια απειλή στα θεμέλια της κοινωνίας, μιας και φέρνει σκέψεις, ιδέες και πολλά που διατηρούνται ξεπερνιούνται. Για παράδειγμα, το επάγγελμα του λατερνατζή, του νερουλά και του γανωτή σε μια στατική κοινωνία περνούν από γενιά σε γενιά απαράλλακτα, όμως σε μια κοινωνία που προτρέπει τα μέλη της στον πειραματισμό, την επιστήμη και την τεχνολογία ξεπερνιούνται. Αυτό σε μια κοινωνία στατική δε θα συνέβαινε ποτέ.
   Το ζήτημα είναι, πέρα απ' τον ρομαντισμό και τη γλυκιά αναπόληση του παρελθόντος, αν μας λείπουν όντως αυτά τα επαγγέλματα. Η εξέλιξη τα κατέστησε άχρηστα διότι ο τρόπος ζωής έγινε παράλληλα πιο άνετος. Το επάγγελμα του νερουλά, για παράδειγμα, δεν έχει κανένα νόημα όταν το κάθε σπίτι έχει παροχή νερού. Αυτό δε θα το φανταζόταν ποτέ μια στατική κοινωνία: από φόβο μη χάσει τον νερουλά θα έμενε σ' αυτόν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής, που είναι δυσκολότερος. Από την οπτική γωνία του σήμερα, της εξελίξιμης κοινωνίας, μπορούμε να δούμε μόνο τα καλά του παρελθόντος. Αυτά θυμόμαστε, αυτά μας έμειναν επειδή η μνήμη κράτησε τις όμορφες στιγμές του παρελθόντος. Υπάρχουν βέβαια και ιστορίες για τις δυσκολίες του τότε αλλά σπανίζουν.
   Αν ξεφύγουμε λοιπόν από την ωραία πρώτη εντύπωση των στατικών κοινωνιών, μπορούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα πως είναι δομημένες λάθος. Ζούμε σ' έναν κόσμο που αλλάζει και το είδος μας εξελίσσεται. Η άρνηση της αλλαγής και της εξέλιξης είναι το πιο ανούσιο κι επικίνδυνο πράγμα. Δεν εμπιστεύομαι καθόλου μια κοινωνία που μένει ίδια διότι δε μαθαίνει απ' τα λάθη της. Δεν την ενδιαφέρουν καθόλου, θα έλεγα. Τα διαιωνίζει, χωρίς να μάθει τίποτε από αυτά. Αρνείται πεισματικά να βελτιωθεί καθώς το ποτάμι του χρόνου κυλά και κρατιέται απ' τους βράχους για να μην παρασυρθεί απ' το ρεύμα.
   Ο χρόνος όμως κυλά, είτε το θέλουμε είτε όχι, και πρέπει να είμαστε ελαστικοί και έτοιμοι για οποιαδήποτε συμφορά, καταστροφή ή απλούστερα σοβαρή μεταβολή στη ζωή μας. Οι ανελαστικές κοινωνίες δεν έχουν μηχανισμούς άμυνας απέναντι σε οτιδήποτε δεν έχουν αντιμετωπίσει ακόμα και οι απόπειρες λύσης τους είναι αναποτελεσματικές. Βασίζονται στην πίστη σε θέματα που θέλουν πρακτικές λύσεις, ξορκίζουν κάποιο αόριστο κι αόρατο κακό εκεί που μια δραστική αλλαγή στη νοοτροπία θα έλυνε πολλά προβλήματα κι αρνούνται να κοιτάξουν κατάματα τα προβλήματά τους, προσπαθώντας να βρουν δικαιολογίες ώστε να μην αλλάξουν.
   Η Ελλάδα δεν είναι μια αμιγώς στατική κοινωνία ούτε όμως έχει φτάσει στο επίπεδο άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Ο ραγιαδισμός και η μοιρολατρία είναι ακόμα βαθιά ριζωμένα μέσα μας και γίνονται τροχοπέδη στην εξέλιξη και την πρόοδο. Αν και τα χρόνια που ζούμε είναι δύσκολα, είναι προτιμότερη η ζωή σε αυτά, καθώς υπάρχει μια προσπάθεια για αλλαγή, παρά σε μια κοινωνία χαμένη σ' έναν μεσαίωνα χωρίς καμία αλλαγή στον ορίζοντα. 

Seedship: Παίζοντας τον Θεό

   Χάρη στην ιντερνετική εκπομπή SciTalksGr ανακάλυψα το διαδικτυακό παιχνίδι Seedship. Είναι εύκολο, γρήγορο, με αρκετά δεδομένα, πολλές επιλογές και άμεσα, αναπάντεχα αποτελέσματα. Ξεκινάει περιγράφοντας ένα σκάφος που φεύγει από μια γη στα όρια της καταστροφής. Μεταφέρει 1000 επιβάτες έτοιμους για εποίκιση άλλων πλανητών, όμως ευρισκόμενους σε ψύξη. Ένα ανεπτυγμένης νοημοσύνης ρομπότ ελέγχει το σκάφος και κάνει τις αναλύσεις βασισμένο στα εξελιγμένης τεχνολογίας ανιχνευτικά εργαλεία του σκάφους. Τον ρόλο αυτού του ρομπότ καλείται να παίξει ο παίκτης.
   Συνολικά θα έλεγα πως είναι ένα παιχνίδι αξιολόγησης δεδομένων, λήψης διαδοχικών σωστών αποφάσεων μέσα από ένα φάσμα με τελικό σκοπό την επιλογή του κατάλληλου σπιτιού για τη Νέα Εποχή των Ανθρώπων. Ένα παιχνίδι βιοηθικής που εγείρει πολλά φιλοσοφικά ερωτήματα. Επειδή το έπαιξα για πάρα πολλές ώρες, ενδεικτικά θα πω πως το τρίτο καλύτερο σκορ μου το κατάφερα οδηγώντας την ανθρωπότητα σε μια καινούρια Νεολιθική Εποχή, όπου όμως οι άνθρωποι κατάφεραν να ζήσουν αρμονικά και να απολαμβάνουν τη ζωή τους. Άλλες αποστολές, που κατέληξαν σε καλύτερη τεχνολογική ανάπτυξη, έφεραν άπληστες κυβερνήσεις ή μεγάλες εταιρείες να ελέγχουν τον πληθυσμό και, συνεπώς, κατώτερο σκορ.
   Η εμπειρία μου στην αρχή είχε τον ρόλο του ανιχνευτή ή και του σωτήρα: ένιωθα πως πρέπει να διαλέξω προσεκτικά κι ένιωθα μια κάποια ευθύνη, αν και επρόκειτο για παιχνίδι. Εξάλλου ήταν ανθρώπινες ζωές αυτές με τις οποίες έπαιζα. Έμεινα ευχαριστημένος από αρκετές επιλογές μου και συνέχισα σ' αυτόν τον ρυθμό, κάνοντας σωστές επιλογές, μέχρι που κάποια στιγμή σκέφτηκα να δοκιμάσω άλλους δρόμους.
   Μπήκα στη διαδικασία να αφήνω να θυσιαστούν άνθρωποι σε επικίνδυνες στιγμές της διαστημικής αποστολής αντί για θυσίες άλλου είδους ή από καθαρή περιέργεια επέλεγα να προσεδαφιστεί το σκάφος σε εντελώς ακατάλληλους πλανήτες με χείριστες συνθήκες, έτσι απλά για να δω τι θα γίνει. Τα αποτελέσματα μου φάνηκαν διασκεδαστικά: οι άνθρωποι κατέληγαν σε φριχτές δυστοπίες, χωρίς δυνατότητα ανέλιξης, αναπλήρωσης του χαμένου πολιτισμού ή κάτω από μιλιταριστικές ή αυταρχικές μορφές διοίκησης.
   Αυτό μου έμαθε πολλά για τον εαυτό μου: η περιέργεια είναι αυτή που με οδήγησε στο να παίζω ξανά και ξανά αυτό το υπέροχο, καλοσχεδιασμένο και εθιστικό παιχνίδι! Η περιέργεια, η οποία με ωθούσε στις καλύτερες αλλά και στις χειρότερες αποφάσεις. Κάποια στιγμή άρχισα να προσπαθώ να φτάσω το χειρότερο σκορ που μπορούσα, κάνοντας όλο και χειρότερες επιλογές. Όντας συνηθισμένος πια στο είδος του παιχνιδιού, "έπαιζα" με τις ζωές των ανθρώπων αυτών χωρίς να νοιάζομαι. Περίεργο το πόσο σαδιστική μπορεί να γίνει η φύση ακόμα κι ενός φιλειρηνιστή από ένα παιχνίδι!
   Τελικά το seedship με έκανε να νιώθω σαν ένας μικρός θεός. Μ' έκανε να σκεφτώ, πλήρως επιστημονικά και τεκμηριωμένα, την πιθανότητα ο Αδάμ και η Εύα να έχουν υπάρξει πραγματικά! Ποιος μας λέει πως είναι αδύνατον το ανθρώπινο είδος να έχει έρθει από ένα πολύ μακρινό πλανητικό σύστημα για να εποικίσει αυτόν τον υπέροχο πλανήτη; Ίσως το ότι ζούμε εδώ δεν είναι τυχαίο αλλά μία πολύ σοφή επιλογή, την οποία έκανε ο "θεός", δηλαδή μία μορφή νοημοσύνης στην οποία εμπιστεύτηκε η ανθρωπότητα την επιλογή νέου σπιτιού! Τέτοιου είδους σκέψεις περνάνε απ' το μυαλό κάποιου που παίζει ένα τέτοιο παιχνίδι, εύλογα ή όχι.
   Συμπερασματικά, δε μετανιώνω γι' αυτό το διασκεδαστικό ταξίδι. Το παιχνίδι αυτό διδάσκει το βάρος και την ποικιλία των επιλογών, τις αντίστοιχες συνέπειές τους και κάνει τον χρήστη να καταλαβαίνει καλύτερα τον εαυτό του. Μέσα στο χάος των επιλογών βρίσκει τις επιλογές που θεωρεί ανεκτές, καλές ή κακές, ανυπόφορες ή ελπιδοφόρες. Στο τέλος βρίσκει ποιο τέλος ευχαριστεί τον ίδιο, ποιες προσδοκίες δηλαδή έχει από την ευτυχία, και τι σημαίνει να είσαι ο θεός για λίγο, έστω και σε μια διαδικτυακή πλατφόρμα. Ενδεικτικά εκθέτω το καλύτερο σκορ μου:

                                                  Με αυτό ένιωσα ικανοποιημένος!