Περί φιλαναγνωσίας - Συνέντευξη με τη Ροδάνθη Λάκκα

Στη νέα σειρά άρθρων με τίτλο "Περί φιλαναγνωσίας", ασχολούμαι ενεργά με το τι σημαίνει βιβλίο, ρωτώντας άτομα του χώρου. Πρώτη στο ταξίδι αυτό η Ροδάνθη Λάκκα, που διαχειρίζεται το blog www.booksandrosesblogspot.wordpress.com.

Τα διάφορα χρώματα στις ερωτήσεις οριοθετούν το θέμα συζήτησης. 

Μπλε= Ατόφια φιλαναγνωσία

Πράσινο= Ελληνική λογοτεχνία

Κόκκινο= Ξένη λογοτεχνία

Μωβ= Ερωτήσεις προσωπικές/ελεύθερες

1. Για αρχή, πείτε μας λίγα λόγια για εσάς και τη σχέση σας με το βιβλίο.

         Ονομάζομαι Ροδάνθη, είμαι 21 χρονών και είμαι από τη Θεσσαλονίκη. Σπουδάζω φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και στον ελεύθερο μου χρόνο γραφώ ποίηση - κατά κύριο λόγο- και ασχολούμαι με το blog μου www.booksandrosesblogspot.wordpress.com. Ξεκίνησα να διαβάζω από την ηλικία των πέντε, ωστόσο το διάβασμα μου δεν ήταν συστηματικό και δεν μου είχε γεννηθεί η ανάγκη να διαβάσω περισσότερο ούτε και η μεγάλη αγάπη για το βιβλίο. Η ανάγκη αυτή μου γεννήθηκε κατά την εφηβεία, στα δεκατέσσερα. Οι ψυχολογικές διακυμάνσεις κατά την εφηβική ηλικία και όλες οι αλλαγές που αντιμετωπίζει ένας έφηβος με ώθησαν στο διάβασμα. Για εμένα το διάβασμα ήταν και είναι ένα καταφύγιο. Μία στιγμή μοναδικά δική σου που έχεις τη δυνατότητα να αναπνεύσεις και να ονειρευτείς δίχως ΠΡΈΠΕΙ και συμβιβασμούς. Στα δεκαέξι, που άρχισα να γράφω ποίηση, η αγάπη για το βιβλίο έγινε ακόμα μεγαλύτερη. Διάβαζα πιο συνειδητά και πιο επιλεκτικά χωρίς να είμαι βέβαια προκατειλημμένη απέναντι σε κανένα είδος. Το διάβασμα ήταν πλέον κομμάτι του εαυτού μου!

      2. Φιλαναγνωσία σημαίνει…

          Αυτό που διαβάζεις να σε γεμίζει και να σε ταξιδεύει, ό,τι και αν είναι αυτό!

3. Ποιες είναι οι αγαπημένες σας κατηγορίες βιβλίου;

    Ποίηση, Μυθιστόρημα του Φανταστικού, Ιστορικό Μυθιστόρημα.

4. Τι σας ωθεί να διαβάσετε ένα βιβλίο; Εξώφυλλο, σύνοψη, κριτικές, προτάσεις φίλων; Κάτι άλλο;

   Νομίζω πως την πρώτη εντύπωση την κλέβει το εξώφυλλο, αυτό είναι το πρώτο που κοιτάω σε ένα βιβλίο. Αν μου κεντρίσει το ενδιαφέρον προχωράω στην περίληψη, αν με κερδίσει η περίληψη, το αγόρασα. Οι κριτικές σπάνια θα με κάνουν να διαβάσω ένα βιβλίο. Συνήθως τα βιβλία με «καλή» φήμη, γεγονός που προκύπτει από σωστό marketing, με απογοητεύουν, δεν είναι πάντα αυτό που περιμένω. Έπισης, σημαντικό ρόλο παίζει η ψυχολογία και η κούραση που μπορεί να με βαραίνουν εκείνη την περίοδο. Δεν μπορείς συνεχώς να διαβάζεις «δύσκολα» ή συνεχώς πιο «ανάλαφρα» βιβλία.

5. Οι Έλληνες διαβάζουν περισσότερο ή λιγότερο από παλιά;

    

   Θέλω να πιστεύω πως τα τελευταία δέκα χρόνια ο κόσμος άρχισε να διαβάζει περισσότερο παρά την έντονη προσκόλληση όλων με την τεχνολογία. Το ευρύ πλέον φάσμα της λογοτεχνίας τόσο σε είδος αλλά και σε ύφος έχει κάνει τη λογοτεχνία πιο προσιτή στους αναγνώστες, καθώς αν ψάξεις, θα βρεις αυτό που θα σου ταιριάζει αναγνωστικά. Ωστόσο, λόγω οικονομικής κρίσης και της μετέπειτα οικονομικής κατάστασης στη χώρα (μιλάω για Ελλάδα) οι αναγνώστες δεν ξοδεύουν τόσα χρήματα σε βιβλία, όσα θα μπορούσαν να διαθέσουν στο παρελθόν.

6. Ποιο είναι το καλύτερο στοιχείο στην ελληνική λογοτεχνία του σήμερα;

   Ένα από τα καλά της ελληνικής λογοτεχνίας είναι πως υπάρχει πλέον μεγάλη ποικιλία βιβλίων και συγγραφέων για να επιλέξεις, κι ας φαίνεται μικρή η ελληνική αγορά μπροστά στην ξένη. Επίσης, υπάρχει ένα μεγάλο κύμα νέων συγγραφέων που μπορεί οι αναγνώστες να είναι κάπως επιφυλακτικοί απέναντί τους αλλά υπάρχουν «διαμαντάκια» ανάμεσα σε αυτό το κύμα που θα σε εκπλήξουν ευχάριστα!

7.  Ποιο είναι το χειρότερο στοιχείο στην ελληνική λογοτεχνία του σήμερα;

    Σε αντίθεση με την απάντησή μου στην προηγούμενη ερώτηση, η οποία ήταν και η θετική πλευρά της μεγάλης ποικιλίας στο λογοτεχνικό χώρο, είναι πως πλέον μπορεί να εκδώσει το βιβλίο του ο οποιοσδήποτε. Αυτό σημαίνει πως μέσα σε μία μεγάλη αγορά θα βρεις ναι μεν εξαιρετικά έργα αλλά και αρκετά έργα που υπό άλλες συνθήκες δε θα άξιζαν να εκδοθούν. Δεν υπάρχει πλέον κάποιο όριο που να χαρακτηρίζει το «καλό» βιβλίο από το «λιγότερο» καλό (χωρίς απαραίτητα να είναι αυτό αυστηρό). Αυτό βέβαια δείχνει και την κατάσταση που επικρατεί στη λογοτεχνική κοινότητα και κυρίως μεταξύ των εκδοτικών, αυτοί είναι που κατευθύνουν τα πράγματα και δυστυχώς δεν είναι λίγοι οι εκδοτικοί που επί πληρωμή, ευχαρίστως θα εξέδιδαν το βιβλίο σου. Όχι πως δεν υπάρχουν βέβαια και εκδοτικοί που σέβονται το αναγνωστικό κοινό.

8. Προτιμάτε την παλιά γενιά Ελλήνων λογοτεχνών ή τη νέα; Γιατί;

   Θεωρώ πως κάθε γενιά λογοτεχνών έχει τη χάρη της και προσφέρει κάτι το μοναδικό. Στις παλαιότερες  γενιές βλέπουμε μία πιο παραδοσιακή γραφή, κατά διαστήματα η χρήση της καθαρεύουσας κυριαρχεί, γεγονός που έκανε και ίσως κάνει και τώρα, πιο απρόσιτη τη λογοτεχνία εκείνης της εποχής. Βέβαια, οι παλαιότερες γενιές επεξεργάζονταν σε τεράστιο βαθμό τα κείμενά τους, το οποίο έδινε και το αντίστοιχο αισθητικό αποτέλεσμα, το οποίο εκτιμώ ιδιαίτερα. Ακόμα, τα θέματα παλαιότερων συγγραφέων είναι πιο απλά, κυρίως καθημερινής φύσεως αλλά ταυτόχρονα και πιο αγνά, κάτι που καθιστά τη λογοτεχνία των παλαιότερων λογοτεχνών πολύ όμορφη.

   Από την άλλη μεριά, η νέα γενιά λογοτεχνών έχει νέες, φρέσκιες ιδέες στη γραφή. Τα θέματα ποικίλουν, γράφουν για θέματα που παλαιότεροι συγγραφείς δεν τολμούσαν να γράψουν για αυτά, κυρίως γιατί ήταν πολύ προκλητικά για την εποχή. Σήμερα γράφουν και λένε ό,τι τους απασχολεί απροκάλυπτα. Δεν υπεκφεύγουν, ούτε μιλούν έμμεσα. Μπορεί η γλώσσα να είναι πιο απλή ορισμένες φορές αλλά οι ιστορίες που πλάθει η νέα γενιά λογοτεχνών σε ταξιδεύουν και σε κάνουν να νιώθεις πιο ζωντανός. Επομένως, δε θα έλεγα πως μπορώ να διαλέξω κάποια από τις δύο.

9. Πιστεύετε ότι οι Έλληνες λογοτέχνες έχουν να προσφέρουν στον χώρο ή γράφουν από φιλοδοξία/ματαιοδοξία;

    Πιστεύω πως πάντα υπάρχουν κάποιοι που γράφουν και θα γράφουν  από φιλοδοξία, αν και δεν πιστεύω πως το να είσαι φιλόδοξος είναι κακό πράγμα. Πιστεύω, ωστόσο, δίχως αμφιβολία πως οι Έλληνες λογοτέχνες έχουν να προσφέρουν πολλά στο χώρο. Κάθε μέρα εκδίδονται εκατοντάδες βιβλία στην Ελλάδα, αρκετά από τα βιβλία αυτά, άλλα είναι περισσότερο γνωστά άλλα όχι τόσο, είναι ιδιαίτερα αξιόλογα. Είναι εκεί για να μας προβληματίσουν, να μας παρακινήσουν να δράσουμε,  να γεννήσουν συναισθήματα. Πολλοί πιστεύουν πως μετά το 1980 υπήρξε μία πτώση τόσο στην ποσότητα όσο και στην ποιότητα της λογοτεχνίας, παρόλα αυτά, νομίζω πως αυτό έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει και στα επόμενα χρόνια θα αρχίσει να είναι περισσότερο ορατό.

10. Για τον αναγνώστη έχει σημασία αν διαβάζει βιβλίο ξένου ή Έλληνα συγγραφέα;

   Πιστεύω πως έχει να κάνει με την προτίμηση  του καθενός. Μπορεί οι ξένοι συγγραφείς να εκφράζουν κάποιους αναγνώστες, άλλους μπορεί όχι. Το ίδιο αντίστοιχα και με την ελληνική. 

11. Πιστεύετε ότι οι ξένοι συγγραφείς κυριαρχούν στην ελληνική αγορά;

    Οι ξένοι συγγραφείς αναμφίβολα κυριαρχούν στην ελληνική αγορά. Νομίζω πως είναι λογικό. Η ελληνική λογοτεχνία είναι πολύ πιο πίσω από την ξένη, κυρίως όσον αφορά τα θέματα για τα οποία μιλούν, καθώς η γραφή των Ελλήνων είναι ισάξια με των ξένων λογοτεχνών. Ένα μικρό παράδειγμα είναι πως λόγω τουρκοκρατίας η ελληνική λογοτεχνική παραγωγή άργησε να ανθίσει - όχι πως δεν γράφονταν έργα σε αυτό το διάστημα. Όταν λοιπόν ο ρομαντισμός άρχισε να ανθίζει στην Ελλάδα, ο οποίος είναι άμεσα συνυφασμένος με τη βιομηχανική επανάσταση, στις άλλες χώρες της Ευρώπης βρίσκεται στα τέλη του, καθώς είχαν τις βάσεις για να συμβεί κάτι τέτοιο. Η Ελλάδα πάλι ήταν ένα νεοσύστατο κράτος χωρίς προσανατολισμό και όταν ξανάρχισε η λογοτεχνική παραγωγή είχε ως στόχο τη δημιουργία εθνικής συνείδησης. Όχι πως δεν χρησιμοποιήθηκε ο ρομαντισμός από άλλες χώρες για αυτό το λόγο, αλλά ήταν πολύ διαφορετικές οι συνθήκες. Επομένως, όλα αυτά που προσδοκούσαμε να διαβάσουμε, τα οποία ήταν πιο εδραιωμένα και περισσότερο αποδεκτά από τη ξένη λογοτεχνία, μας έκαναν και συνηθίσαμε σε αυτή και είναι λογική η κυριαρχία της στον ελληνικό χώρο, αν και τα τελευταία χρόνια έχουμε αντίστοιχα και ισάξια έργα από Έλληνες συγγραφείς.

12.  Το επίπεδο των ξένων συγγραφέων είναι εν γένει υψηλότερο;

    Παλαιότερα, θεωρώ πως ναι, σήμερα βέβαια, πιστεύω πως αυτό έχει αλλάξει και είναι κάτι πολύ θετικό.

13. Οι εκδοτικοί οίκοι δίνουν μεγαλύτερη σημασία στους Έλληνες ή στους ξένους συγγραφείς;

   Νομίζω πως αυτό είναι μία πονεμένη ιστορία.... Μεγάλο ποσοστό των εκδοτικών στοχεύει στο κέρδος, οπότε θα ασχοληθεί με τη σίγουρη επιτυχία. Αυτό σημαίνει πως προφανώς και θα ενδιαφερθεί πρώτα για την ξένη λογοτεχνία, που έχει αποδείξει την αξία της και μετέπειτα με τους Έλληνες συγγραφείς, που το βιβλίο τους ξέρουν πως θα πουλήσει λόγω θεματολογίας, ανεξαρτήτως αν έχει κάποια λογοτεχνική αξία. Τέλος, λίγοι είναι οι εκδοτικοί που θα ασχοληθούν με πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς, καθώς η επιτυχία τους είναι αμφίβολη στην αρχή και δυστυχώς δεν παίρνουν όλοι αυτό το ρίσκο.

14. Είναι το ίδιο εύκολη η κριτική προς έναν νέο και προς έναν αναγνωρισμένο συγγραφέα; Προς έναν ξένο κι έναν Έλληνα;

     Αν είσαι αντικειμενικός, η κριτική είναι το ίδιο. Για παράδειγμα όταν γράφω στο blog μου, δεν ξεχωρίζω τον νέο με τον αναγνωρισμένο συγγραφέα, ούτε τον ξένο με τον Έλληνα συγγραφέα. Αυτό που μετράει για εμένα είναι το αποτέλεσμα. Αν αυτό που θα διαβάσω είναι άρτιο και με ικανοποιήσει, δεν με νοιάζει ποιος το έχει γράψει. Αν το βιβλίο με κερδίσει απλά θα έχω τη δυνατότητα να εμβαθύνω στη κριτική μου και αν ο συγγραφέας είναι νέος και μου δώσει κάτι το αξιόλογο απλά θα με χαροποιήσει περισσότερο η προσπάθειά του!

15. Αν μπορούσατε να ζήσετε στον κόσμο ενός βιβλίου, ποιος θα ήταν αυτός;

Θα επιθυμούσα να ζήσω σε πολλούς αλλά θα διάλεγα τον κόσμο που δημιούργησε η J.K.Rowling, αυτόν του Harry Potter! #potterhead

16. Είστε πρωταγωνίστρια σ’ ένα βιβλίο. Ποια είναι η ιδιότητά σας, ποιο το περιβάλλον σας, ποιες οι συγκρούσεις και ποιος ο σκοπός σας;

    Δύσκολη ερώτηση... Νομίζω πως θα μου άρεσε να είμαι η πρωταγωνίστρια του βιβλίου που γράφω τώρα. Που σημαίνει ότι θα ήμουν μία Σειρήνα! #notmorespoiler

17. Τι θα σας έκανε να κλείσετε ένα βιβλίο πριν την ώρα του;

    Να πω την αλήθεια, το έχω κάνει αρκετές φορές να παρατήσω ένα βιβλίο στη μέση. Συνήθως, θα το αφήσω γιατί δε μου κεντρίζει το ενδιαφέρον ή γιατί ο συγγραφέας μπαίνει σε πολλές λεπτομέρειες και έπειτα από αρκετά κεφάλαια δεν καταλήγει σε κάποιο ουσιαστικό συμβάν. Πολλοί λόγω ψυχαναγκασμού το προσπαθούν και τελειώνουν βιβλία που δεν τους ευχαριστούν, εγώ δεν μπορώ να το κάνω. Η καθημερινότητα είναι γεμάτη άγχος και πίεση, δεν υπάρχει λόγος να ζοριστώ και στην ανάγνωση ενός βιβλίου. Το διάβασμα είναι εκεί για να προσφέρει χαλάρωση!

18. Ποιο είναι το αγαπημένο σημείο της ανάγνωσης;

    Νομίζω λίγο πριν το τέλος του βιβλίου. Ναι μεν θέλεις να τελειώσει για να δεις τι θα γίνει στο τέλος αλλά δε θέλεις να τελειώσει γιατί μετά έρχεται εκείνο το κενό που κάθεσαι, κοιτάς το ταβάνι και λες «Και τώρα τι;»

19.  Πού, πώς και πότε προτιμάτε να διαβάζετε;

    Δε διαβάζω σε συγκεκριμένο μέρος, ούτε σε συγκεκριμένη ώρα. Όταν θέλω να διαβάσω απλά θέλω να υπάρχει λίγη ησυχία, αν νιώσω άνετα εκείνη τη στιγμή δεν με ενδιαφέρει ιδιαίτερα το μέρος.

Σε αυτό το σημείο θέλω να ευχαριστήσω τη Ροδάνθη Λάκκα για τη συνέντευξη και να της ευχηθώ τα καλύτερα, και στο αναγνωστικό και στα δημιουργικά ενδιαφέροντά της!