Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2012

Μαλαματένια Λόγια

   Ένα εξαίσιο μουσικό κομμάτι σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου, γραμμένο την εποχή της χούντας. Κατά βάση αναφέρεται στην ιστορική πορεία της Ελλάδας. Έχει ακουστεί πως αναφέρεται συγκεκριμένα στο Εργατικό Κίνημα. Η ανάλυση γύρω απ' αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολη, λόγω του εξειδικευμένου λεξιλογίου και της αλληγορίας: το κείμενο ήταν αλληγορικό, κρύβοντας πολύ καλά από τη λογοκρισία το πραγματικό νόημα των στίχων.  Έχουν γίνει τουλάχιστον δύο παρεμβολές στο αρχικό κείμενο: "... κομπανία...", λέξη που αντικατέστησε τη λέξη "συμμορία", που παρέπεμπε στο τότε καθεστώς, όπως και "...μέρα κακή..." αντί "Παρασκευή", την ημέρα δηλαδή που έγινε το πραξικόπημα το '67. Κάθε ανάλυση, όπως κι αυτή που θα επιχειρήσω, έχει μεγάλη πιθανότητα να ξεφύγει από το νόημα ή να ξαστοχήσει σε κάποιες έννοιες.
   Η πρώτη στροφή πιθανώς να αναφέρεται στην ανάγνωση του έργου του Σεφέρη, το "αλφαβητάρι με τα μαλαματένια λόγια", όταν ο ποιητής το συνάντησε (ο τόπος και ο χρόνος που το βρήκε είναι διανθισμένα με ποιητικά στοιχεία). Όπως αναφέρεται παρακάτω, τα "μαλαματένια λόγια" είναι μια χρυσή επιτομή σοφίας, κάτι σαν κληροδότημα της προηγούμενης γενιάς και των εμπειριών της στην επόμενη. Υπονοείται πως αυτό το τραγούδι και τα ιστορικά του στοιχεία θα περάσουν στην επόμενη γενιά, η οποία θα μάθει από το ποίημα τις αλήθειες εκείνης της γενιάς. Το ποίημα δηλαδή κυνηγά την υστεροφημία, τη διαχρονικότητα και φιλοδοξεί να διδάξει. Η πρώτη στροφή κλείνει με την "αρπαγή" του ποιητή από τις κλωστές του χρόνου: εδώ μπορούμε να φανταστούμε το χρόνο να πηγαίνει τον ποιητή στις απαρχές της Ελλάδας, όπου θα μάθει και θα συγκρίνει το τότε με το τώρα. Η "στερνή πύλη" μπορεί να υπονοεί το θάνατο (μάλλον τον μεταφορικό θάνατο) του ποιητή, που περνά σε μια άλλη διάσταση, άχρονη. Από εκεί, βλέπει και μιλάει για τα λάθη του παρελθόντος. Τα πρώτα μαλαματένια λόγια, αυτά που διαβάζει και μαθαίνει ο ίδιος είναι του Σεφέρη ή του Ομήρου ή και τα δύο, καθώς κάθε γενιά έχει το δικό της δημιούργημα.
   Η δεύτερη στροφή διαδραματίζεται στην αρχαιότερη εποχή για την οποία έχουμε γραπτά στοιχεία στα ελληνικά, την Ηρωική Εποχή (11ος αιώνας). Ο ποιητής, αφορμώμενος από τον Τρωικό Πόλεμο, περιγράφει περιστατικά από τη ζωή της Ωραίας Ελένης και τα αποτελέσματα των αποφάσεών της. Τα "αηδόνια που σε χτικιάσανε στην Τροία" ίσως αναφέρονται στα 9 πουλιά που αποτέλεσαν οιωνό για την προφητεία του μάντη Κάλχα στην Αυλίδα πως η Τροία θα παρθεί σε 10 χρόνια: σε ένα δέντρο υπήρχε μια φωλιά με μία μάνα και 8 νεοσσούς. Ένα φίδι σκαρφάλωσε στο δέντρο και έφαγε τα 9 πουλιά, καθώς γινόταν η θυσία πριν την εκστρατεία. Μετά το φίδι πέτρωσε. Ο μάντης Κάλχας έδωσε την ερμηνεία πως 9 χρόνια θα καταπονηθούν οι Έλληνες στην Τροία πριν την πάρουν. Στη συνέχεια περιπαίζεται η Ελένη, η οποία θεωρείται υπεύθυνη που χάθηκαν αμέτρητοι άνθρωποι εκείνης της γενιάς κι από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Προτιμότερο θα ήταν να δούλευε στον αργαλειό (δουλειά υποτιμημένη τότε, που άρμοζε σε δούλες) παρά να είναι το σημείο όρκου των Ελλήνων βασιλιάδων (αυτός ο όρκος ανάγκαζε τους βασιλιάδες να εκδικηθούν την αρπαγή της από τον Πάρη). Το όνομα Μαρία δηλώνει το κοινό, μαζί με το επίθετο ράφτρα. "Ράφτρα μες στην Κοκκινιά": ο στίχος αναφέρεται στο μπλόκο της Κοκκινιάς, της Πέμπτη 17 Αυγούστου 1944. Στην Κοκκινιά εκείνη τη μέρα σφαγιάστηκαν άδικα άντρες, γυναικόπαιδα και ΕΛΑΣίτες από τους Γερμανούς και από δοσίλογους Έλληνες, ένα από τα χτυπητά περιστατικά της κατοχής. Το "άστρο του φονιά" μάλλον είναι η Αφροδίτη (Αποσπερίτης), γενικά επειδή ο Έρωτας πάντοτε φέρνει μίση και θανάτους και συγκεκριμένα επειδή ο Έρωτας έσπρωξε τον Πάρη να αρπάξει την Ελένη.
   Οι 2 επόμενες στροφές αναφέρονται στην κατάσταση των 2 πλευρών μετά τον πόλεμο. Οι σημαδεμένοι που γύρισαν είναι οι Έλληνες βασιλιάδες, με το βάρος 10 χρόνων στην πλάτη τους. Ο Αίας αυτοκτόνησε, ο Αγαμέμνων βρήκε το θάνατο στο σπίτι του κι ο Οδυσσέας έκανε άλλα 10 χρόνια να νοστήσει. "Στο μεσοστράτι... στα μισά", στίχοι για τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του. Οι 4 άνεμοι ήταν υπηρέτες/παιδιά του Αιόλου, που αφέθηκαν ελεύθεροι από απερισκεψία των συντρόφων στη μέση του ταξιδιού, έφεραν καταιγίδες και απομάκρυναν τους Ιθακήσιους από τον προορισμό τους. "Η φλόγα που δεν τρέμει" είναι κάτι ανεξήγητο για μένα. Μπορεί να εννοείται η σταθερότητα του Οδυσσέα, η ακλόνητη δύναμη που ερχόταν απ' τη θέλησή του για νόστο ή ο ηρωισμός του. Ίσως πάλι να έχει αρνητική έννοια, καθώς στο ταξίδι του βρήκε πολλά υπερφυσικά και τρομακτικά τέρατα. Το "μαράζι δίχως αφορμή", ίσως είναι η απελπισία και ο θρήνος για τον χαμό των συντρόφων, οι οποίοι χάθηκαν για ένα τίποτα, μια μάταιη αιτία (την Ελένη, η οποία οικειοθελώς πήγε στην Τροία).
   "Σαν τους άλλους": οι άλλοι είναι όσοι χάθηκαν στην Τροία τα προηγούμενα χρόνια. Οι σύντροφοι βρήκαν, σε διάφορους σταθμούς του ταξιδιού, τραγικό θάνατο. Το "γάβγισμα" είναι αμφίσημο. Υπονοείται ο ατιμωτικός θάνατος, σαν σκυλί κι όχι με αξιοπρέπεια ανθρώπου. Ίσως υπάρχει μνεία για την μεταμόρφωση σε γουρούνια στο νησί της Κίρκης, κατά κάποιον τρόπο. Το γάβγισμα στα σκαλιά μας θυμίζει τη συνάντηση του νοστήσαντα Οδυσσέα με τον Άργο, το γέρο σκύλο του που πέθανε αφού αναγνώρισε με ένα γάβγισμα τον παλιό αφέντη του. "Το παλιό μαρτύριο" είναι ο δεκαετής πόλεμος και η ανάφλεξη της Τροίας. Αυτό που έμεινε είναι το σκυλί που διψά τη νύχτα (δηλαδή η Εκάβη, η σύζυγος του Πριάμου και βασίλισσα της Τροίας, η οποία μεταμορφώθηκε σε σκυλί μετά τον χαμό όλων των παιδιών της - με τελευταίο τον Πολύδωρο). Η Εκάβη, με τη μορφή σκυλιού, τριγύριζε τα βράδια αλυχτώντας θρηνητικά για την πόλη της και τα παιδιά της μέχρι που πέτρωσε. Οι "γυναίκες στη γωνιά μ' ασετιλίνη" είναι πιθανότατα οι φυγάδες Τρωαδίτισσες που θρηνούσαν στα παράλια το χαμό της Τροίας. Η ασετιλίνη είναι εύφλεκτη ουσία που χρησιμοποιείται για άναμμα και αναζωπύρωση της φλόγας, εννοεί προφανώς την πυρκαγιά στην πόλη.
   Σ' αυτό το σημείο τελειώνει η αναδρομή στο παλιό παρελθόν. Ο αιώνας εκείνος ο αρχαίος δίδαξε στις γενιές του παρόντος το τι φέρνει ο πόλεμος: και για το νικητή και για τον ηττημένο. Οι συνέπειες βαριές για όλους, ο πόνος αβάστακτος κι αφόρητος. Υπάρχει η ελπίδα πως οι άνθρωποι θα μάθουν απ' τα λάθη τους και δε θα αναζητήσουν τη διαμάχη ξανά...
   Κι όμως. Στην 5η στροφή, το κομβικό σημείο του ποιήματος, που επαναφέρει στον αιώνα μας την ιστορία, ο ποιητής βρίσκεται απορημένος μπροστά στην πικρή αλήθεια: οι άνθρωποι ξεχάσαν τα δεινά του παρελθόντος. Κάνουν τα ίδια λάθη και ζητούν πόλεμο και βία για να λύσουν τις διαφορές τους. Εισαγόμαστε στην περίοδο της Κατοχής του '40, όπου στην Καισαριανή (και το Σκοπευτήριο) κατέβαζαν με καμιόνια τα εκτελεστικά αποσπάσματα και ανθρώπους εκτελεστέους. Η απορία και η έκπληξη του ποιητή εκφράζονται με ερωτήσεις: πώς έγινε στον αιώνα που εκείνος ζει να επιστρέψουμε στα παλιά λάθη, η Ιστορία να επαναληφθεί με τέτοιον τραγικό τρόπο; Η πάροδος των χρόνων φέρνει λήθη και ξεχάστηκε ο ποιητής Όμηρος και οι επικές ιστορίες του, που δείχνουν καθαρά το αιματοκύλισμα του πολέμου!
   Η 6η στροφή, μια από τις πιο αμφίσημες, αναζητά έναν ηγέτη, έναν σοφό, έναν υπερασπιστή. "Ποιος λύνει το κουβάρι του κόσμου;" Η πρώτη ερμηνεία είναι πως σε περιόδους πολέμου και φρίκης όλοι μας, μες στην απελπισία μας για όσα συμβαίνουν, αναρωτιόμαστε τι και ποιος είναι υπαίτιος, ποιος κρύβεται πίσω απ' όλα; "Ποιος είναι καπετάνιος στα βουνά;" Εδώ έρχεται η δεύτερη ερμηνεία, όπου το "ποιος" αναφέρεται στον άνθρωπο που θα ηγηθεί της Αντίστασης, αυτού που ως αντάρτης θα μείνει αλύγιστος στον κατακτητή. Οι επόμενοι στίχοι μπορεί να αναφέρονται (επιστρέφοντας στην πρώτη ερμηνεία) στο υπερφυσικό Ον που ελέγχει τη Μοίρα, τα γεγονότα και επωμίζεται όλες τις συμφορές των πολέμων. Είναι αυτός που δίνει αγάπη και χάρη, αυτός που ελέγχει το θάνατο και "σεργιανά", κάνει περίπατο δηλαδή, στον Κάτω Κόσμο ως αφέντης του. Το τελευταίο "ποιος" επιστρέφει στη δεύτερη ερμηνεία, όπου αναζητείται ο σοφός που θα γράψει το ακέραιο κληροδότημα για την επόμενη γενιά, τα "μαλαματένια λόγια του 20ού αιώνα". Ο ποιητής κρυφά φιλοδοξεί να είναι ο ίδιος (και το ποίημά του) ο εκλεκτός που θα περάσει μαλαματένια (χρυσά δηλαδή) λόγια στο μέλλον. Ζητά να εξισωθεί με τον Όμηρο, τα έπη του οποίου γράφτηκαν με χρυσά γράμματα (μαλαματένια!!) από τον Πεισίστρατο, τον τύραννο της Αθήνας.
   Η 7η στροφή περνάει στην επταετία της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Το πρώτο πρόσωπο είναι ίσως ο ίδιος ο ποιητής, που δέχτηκε λογοκρισία για τους στίχους του από τους χουντικούς. Μπορεί κάποιος σύγχρονός του αγωνιστής, του οποίου την ελευθερία στέρησε η χούντα. Ίσως να προσωποποιείται η ίδια η Ελλάδα και να παραπονιέται για τα παθήματά της. Η ελευθερία των Ελλήνων, ως λόγος, έκφραση και υπόσταση παραβιάστηκαν την επταετία εκείνη. Στη στροφή αυτή περιγράφεται η σύλληψη κι ο εγκλεισμός, το βίαιο και δεσποτικό πρόσωπο του καθεστώτος. Υπάρχει η επίμαχη φράση "ξημερώνοντας Παρασκευή" που αντικαταστάθηκε από το "ξημερώνοντας μέρα κακή". Η Παρασκευή σαν ημέρα συμβολίζει πιθανότατα την Παρασκευή 21 Απριλίου 1967, που έπεσε η δημοκρατία. Άλλες εκδοχές θέλουν να εννοείται η μέρα που χτυπήθηκε το πολυτεχνείο το '73, όπου η έφοδος όμως έγινε ξημερώματα Σαββάτου, ή να εννοείται η ημέρα που δολοφονήθηκε ο Γρηγόρης Λαμπράκης. Τα "υπόγεια ζάρια" μεταφορικά είναι οι κρυφές συνωμοσίες που έγιναν σε βάρος της Ελλάδας από τους "Μεγάλους" που ορίζουν τις Μοίρες των κρατών. Υπάρχει βέβαια κι ο θρύλος πως παίχτηκαν στα ζάρια οι αιώνες σκλαβιάς της Ελλάδας και ορίστηκαν 4 αιώνες, οι αιώνες της τουρκοκρατίας. Αυτή η εκδοχή υποστηρίζεται κι από τη σημαδιακή ημέρα Παρασκευή (ξημερώματα Παρασκευής θεωρείται πως έγινε η Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453).
   Η 8η και τελευταία στροφή έχει τη μορφή απολογίας και μετάνοιας για τα λάθη. Εδώ συνοψίζεται το νόημα του ποιήματος. Ο άνθρωπος που πολλά ζήτησε και, εξαιτίας της ατέλειάς του (δεν ήμουν μάγκας και νταής!), πέρασε δικαστήρια από τις θείες δυνάμεις και τη Μοίρα. Πιο συγκεκριμένα, τα "μεγάλα κυνήγια" μπορούν να αναφέρονται στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας, στην επεκτατική πολιτική των Ελλήνων στη Μικρά Ασία που οδήγησε στη Μικρασιατική καταστροφή. Ίσως ίσως να αναφέρεται και στην Αντίσταση κατά την περίοδο της Κατοχής, του Εμφυλίου και της χούντας, όπου έγιναν απερισκεψίες. Ίσως και στην έμφυτη αλαζονεία των Ελλήνων, που ζητάμε περισσότερα από όσα μας ωφελούν... Τα δικαστήρια είναι η τιμωρία για την αλαζονεία και την απερισκεψία, σε κάθε περίπτωση. Η ταυτότητα του β' προσώπου (τα δικά σου...) ποικίλλει ανάλογα με την περίπτωση. Ίσως  εννοείται αυτός ο κάποιος της 6ης στροφής, που έχει τέτοια απροσμέτρητη εξουσία στα πράγματα. Ο στίχος "και σαν κακούργο να με τιμωρείς" μας θυμίζει τον Παμφύλιο τον Αριδαίο του ποιήματος "Επί Ασπαλάθων" του Σεφέρη, τον τύραννο δηλαδή που πληρώνει με μαρτύρια στον Άδη τα αμαρτήματα που έκανε εν ζωή...
   Το ποίημα κλείνει με την αυτοϋπεράσπιση. Τα λάθη φέρνουν σιγουριά για την τιμωρία και τα μαρτύρια. Παρόλα αυτά ο ποιητής δηλώνει αθώος. Αυτό φαίνεται από το "σαν": μοιάζουν οι πράξεις του με πράξεις κακούργου αλλά ο τιμωρούμενος δεν είναι κακούργος. Απλά υπέπεσε στην ανθρώπινη αδυναμία. Η διαφορά του "σαν" με το "ως" είναι πως το "ως" αναφέρεται σε πραγματική ιδιότητα ενώ το "σαν" σε μη πραγματική. Άρα, να με τιμωρείς σαν κακούργο χωρίς να είμαι κακούργος!



Υ.Γ. Η ερμηνεία του ποιήματος είναι σκοτεινή, η δυσκολότερη που έχω αντιμετωπίσει ως τώρα. Δεν περιμένω πως η ερμηνεία μου είναι τέλεια, σίγουρα πολλά κρύβονται μέσα στους στίχους. Αυτά τα νοήματα που δεν αλιεύτηκαν κρύβονται μέσα στις σκοτεινές λόχμες άγνωστων νερών και περιμένουν νέους ψαράδες, ίσως πιο επιτήδειους, που θα τα βγάλουν στην επιφάνεια.

25 σχόλια:

  1. "Στα υπόγεια, ζάρια τους αιώνες, παιχνίδι παίζουν οι αργυραμοιβοί".
    Η μοίρα του κόσμου, ανά τους αιώνες, καθορίζεται από τους αργυραμοιβούς οι οποίοι δρουν από το παρασκήνιο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σωστός. Όταν λες "αργυραμοιβούς", το εννοείς με την τρέχουσα έννοια ή μεταφορικά;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ΕΧΩ ΔΙΑΒΑΣΕΙ ΠΑΠΑΡΙΕΣ ΚΑΙ ΣΑΧΛΑΜΑΡΕΣ ΜΑ ΕΣΥ ΤΟΥΣ ΞΕΠΕΡΑΣΕΣ ΟΛΟΥΣ.........
    ΤΙ ΠΙΝΕΙΣ Η ΜΑΛΛΟΝ ΤΙ ΣΟΥ ΔΙΝΟΥΝ. ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕ ΤΑ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΕΡΓΑ ΣΤΗ ΤV. ΠΕΔΙΟΝ ΔΟΞΗΣ ΛΑΜΠΡΟ ΓΙΑ ΣΕΝΑ ..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η πικρή αλήθεια είναι ότι έχεις δίκιο. Βέβαια, οφείλω να παρατηρήσω ότι όντως γίνεσαι προσβλητικός χωρίς λόγο. Ως προς την ουσία του πράγματος συμφωνώ μαζί σου (όχι φυσικά ότι ο σχολιαστής πρέπει να ασχοληθεί με τα τούρκικα σίριαλ αλλά ότι έκανε πραγματικά κάκιστη δουλειά).
      Αγαπητέ σχολιαστή έχεις δώσει πολλές χρήσιμες πληροφορίες, ωστόσο με παντελώς ασύνδετο τρόπο με αποτέλεσμα το κείμενο του σχολίου-ερμηνείας σου να είναι σκοτεινότερο ακόμη και από το ποίημα. Εσύ ο ίδιος/α λες ότι πρόκειται για αλληγορία. Δεν ερμηνεύουμε μια αλληγορία με μια νέα αλληγορία ή απλώς εξηγώντας τα σύμβολά της. Αυτό που παίζει ρόλο είναι οι σχέσεις των συμβόλων και η σύνδεσή τους με την εποχή του ποιητή.
      Είναι προφανέστατο ότι ο Ελευθερίου δεν γράφει τόσο αρχαιολάγνα όσο ισχυρίζεσαι. Αν ίσχυαν αυτά που λες θα είχαμε απέναντί μας τον Καβάφη και όχι τον εν λόγω. Φυσικά, υπάρχουν παραλληλισμοί με την αρχαιότητα (που είναι πασιφανείς) αλλά πρέπει να τοποθετηθούν στο παρόν ή στο πρόσφατο παρελθόν του και στην ποιητική σχέση του με τον Σεφέρη, τον οποίο εμμέσως επικρίνει για τη στάση του καθώς είναι ο ποιητής που ζει αποκομμένος από την εποχή του και λουφάζει στον ακίνδυνο για το καθεστώς ιδεαλισμό.
      Κατά τη γνώμη μου, το τραγούδι αναφέρεται στο κίνημα και τις ήττες του. Στην ιστορία του. Στην απογοήτευση από την ισοπέδωση του εμφυλίου και της χούντας.

      Διαγραφή
    2. Προφανώς και δεν πιστεύω ότι είμαι ο ειδήμων σε σχέση με το ποίημα (εξάλλου το αναφέρω στο τέλος). Δίνω μια οπτική γωνία (που πραγματικά σχετίζεται πολύ με την αρχαιότητα), περιμένω θετική κριτική από άλλους σχολιαστές και συνολικά περιμένω να χτίσουμε μια δομημένη άποψη. Χαίρομαι που με κατακρίνεις τόσο πολιτισμένα, σε αντίθεση με άλλους, και περιμένω νέα εποικοδομητικά σου σχόλια

      Διαγραφή
    3. Σε κάθε περίπτωση, σου προτείνω, ειλικρινά, να γράψεις το δικό σου ποίημα. Έχεις τα φόντα. Δυστυχώς δεν είμαι καλός στις ερμηνείες. Ίσως επειδή περνάω τη ζωή μου με δαύτες και όταν διαβάζω λογοτεχνία θέλω να ξεφεύγω. Περιμένω να δω γραπτό σου κάποια στιγμή.

      Διαγραφή
    4. Έχω γράψει έναν μεγάλο (σχετικά) αριθμό ποιημάτων και πεζών και περιμένω δημοσίευση κάποια στιγμή. Αν έχεις το χρόνο και ενδιαφέρεσαι να διαβάσεις κάτι, το e-mail μου είναι vaggos_90@hotmail.com και ευχαρίστως να σου στείλω κάτι.

      Διαγραφή
    5. Έπειτα, θέλω να σε ευχαριστήσω για τα καλά σου λόγια. Δεν τρέφω αυταπάτες. Ξέρω πως η προσέγγισή μου σε ένα ποίημα τέτοιου βεληνεκούς δε θα μπορούσε να είναι άριστη. Με τα λάθη μαθαίνουμε και με την (εποικοδομητική) κριτική βελτιωνόμαστε. Το ίδιο και με τα δικά μου έργα, που ίσως διαβάσεις.

      Διαγραφή
  4. Προσπάθησε καλύτερη ανάλυση ρε μεγάλε αντί να υβρίζεις. Ειδού η Ρόδος ειδού και το Πήδημα.....Αλλιώς, κράτα την άγνοιά σου για πάρτυ σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αυτή η εκδοχή υποστηρίζεται κι από τη σημαδιακή ημέρα Παρασκευή (ξημερώματα Παρασκευής θεωρείται πως έγινε η Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453).

    Από όσο θυμάμαι από το σχολείο, η ημέρα της άλωσης ήταν Τρίτη 29 Μαΐου 1453 και όχι Παρασκευή. Αν μπορεί κάποιος να το επιβεβαιώσει με κάποιο πρόγραμμα....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πραγματι Τριτη 29 Μαϊου1453 εγινε η αλωση της Πολης και απο τοτε η Τριτη θεωρουνταν γρουσουζικη ημερα για ολους τους Ελληνες!

      Διαγραφή
  6. ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΠΟΥ ΑΜΦΙΒΑΛΕΙΣ,ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ ΑΛΛΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΠΟΥ ΓΙΑ ΑΝΤΑΜΟΙΒΗ ΕΙΣΕΠΡΑΞΑΝ ΤΑ ΚΑΤΕΡΓΑ."Η ΦΛΟΓΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΡΕΜΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΡΑΖΙ ΔΙΧΩΣ ΑΦΟΡΜΗ" ΕΙΝΑΙ Η ΦΥΛΑΚΗ ΓΙΑΤΙ Η ΦΛΟΓΑ πχ ΕΝΟΣ ΚΕΡΙΟΥ ΔΕΝ ΤΡΕΜΟΥΛΙΑΖΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΕΡΑ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΚΕΛΙΟΥ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. αν ψάχνεις αληθινά για μαλαματένια λόγια,διάβασε εδώ:
    http://www.klibrary.gr/el/text

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Σχόλια που με διορθώνουν και με διδάσκουν είναι ευπρόσδεκτα. Παρόλα αυτά, τύποι "παντογνώστες" που, αντί να με διορθώσουν, με προσβάλλουν μου είναι αδιάφοροι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Συγγνώμη που επεμβαίνω, γιατί είμαι και αμόρφωτος, ένα λύκειο έχω τελειώσει, απλά έχω την εντύπωση, ότι "η φλόγα που δεν τρέμει" που βρήκαν, είναι το σύμβολο της χούντας, η φλόγα κάτω απο τον Φοίνικα που δεν τρέμει, γιατί είναι εικονική!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Οι πιο πολλές ερμηνείες που έχω διαβάσει αναφέρονται κυρίως στην σχέση του ποιήματος με τον Σεφέρη και το έργο του. Χαίρομαι πολύ που διαβάζω κάτι διαφορετικό και (όσο μπορεί να το πει κάποιος για την ποίηση) τεκμηριωμένο.
    Θα προτιμήσω την δική σου εκδοχήαπό τις άλλες, μου αρέσει πιο πολύ... και αν ο ποιητής δεν είχε αυτά στο μυαλό του... δεν μας νοιάζει και ιδιαίτερα, ποίηση είναι, πέτυχε τον σκοπό της και μας προβλημάτισε όλους προς την ίδια κατεύθυνση πιστεύω.
    ΥΓ. Πάντα απολαυστικό το να τσακώνεται κόσμος για το "τι θέλει να πει ο ποιητης"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ για την υποστήριξη. Κι εγώ με αυτό το σκεπτικό κάνω ανάλυση: δεν φιλοδοξώ να μπω στο μυαλό του ποιητή, διότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Έπειτα, είναι σπάνιο να βρίσκεις άτομα με ανοιχτούς ορίζοντες και χαίρομαι πολύ όταν βλέπω πως υπάρχουν.

      Διαγραφή
  11. Η τέχνη δεν έχει ιδιοκτήτες... Σε ένα ποίημα χωρούν όσες ερμηνείες μπορεί να γεννήσει ο ανθρώπινος νους. Η ερμηνεία του δημιουργού είναι μόλις μία από αυτές και δεν μειώνει την εγκυρότητα των υπολοίπων, όπως του σχολιαστή ακόμη και όταν ο δημιουργός είναι τόσο σπουδαίος. Ένα ποίημα έχει αυθύπαρκτη αξία και μπορεί να πει πράγματα που ο συνθέτης δεν φαντάστηκε ποτέ του. Η προσκόληση σε "αυθεντικές" ερμηνείες σκοτώνει την τέχνη και δεν την προάγει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Ο ποιητής δεν θέλει να πει τίποτε. Ότι ήθελε να πει, το είπε. Κι από εκεί και πέρα, το έργο αυτονομείται και ερμηνεύεται [ή καλύτερα νιώθεται] από τον καθένα διαφορετικά. Πχ εγώ στους πολλούς σημαδεμένους του ποιήματος βλέπω τους σακατεμένους του Αλβανικού, που στο μεσοστράτι της δεκαετίας του '40 τους πήραν και τους σήκωσαν οι τέσσερις ανέμοι. Πχ πάντα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. "Ο ποιητής δεν θέλει να πει τίποτε". Αυτό να υποθέσω πως είναι το δικό σας αυθαίρετο συμπέρασμα. Εκτός βέβαια αν γνωρίζετε τον κ. Ελευθερίου προσωπικά και τον ρωτήσατε ή είστε ο ίδιος. Αλλιώς πώς ξέρετε τι ήθελε και τι όχι;
      Εξάλλου μια ερμηνεία πολλές φορές ψάχνει τι θα μπορούσε να εννοεί ο ποιητής. Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση σε αυτό. Αν εσάς σας έρχεται στο νου το αλβανικό μέτωπο με γεια σας και χαρά σας!

      Διαγραφή
  13. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Εξαιρετική ανάλυση!! Και με ιδιαιτέρως νοηματικό λόγο!! Συγχαρητήρια!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή