Η κρίση είναι το παν. Η κρίση υπάρχει παντού, πάντα κι εξ απ' ανέκαθεν. Από τη στιγμή που γεννιόμαστε κρίνουμε. Κρίνουμε, ως βρέφη, πότε δεν έχουμε την ανάλογη προσοχή και κλαίμε, κρίνουμε ποιανού τη συμπάθεια θέλουμε να κερδίσουμε και γελάμε! Και η κρίση μας αναπτύσσεται μαζί με τις εμπειρίες μας και εμπλουτίζεται από τις αισθήσεις μας ενώ αργότερα, κατά τα πρώτα εφηβικά μας χρόνια κι έπειτα, μέσω της λογικής που αποκτάμε. Και αλήθεια πόσο απαραίτητη είναι η κρίση στη ζωή! Στη διατροφή μας, στις παρέες μας, στις σχέσεις μας, μέχρι και στις εκάστοτε διαδρομές που ακολουθούμε, ώστε να προσέχουμε τους κινδύνους και να μην ξεστρατίζουμε.
Τι είναι η κρίση όμως; Είναι κόρη της λογικής μας και παράλληλα μητέρα της. Είναι η δυνατότητα να υπολογίζουμε τα κάθε λογής δεδομένα, τις συνθήκες και συγκυρίες και να διαλέγουμε την καλύτερη επιλογή. Χωρίς την κρίση δε θα είχαμε τρόπο να ξέρουμε τι είναι καλύτερο για μας ούτε θα βάζαμε στόχους. Θα ήμασταν άβουλα όντα, από κάθε άποψη. Υπάρχουν, σε μικρό ή σε μεγάλο (αρρωστημένο ίσως) βαθμό, άτομα με απώλεια κρίσης: θα κάνουν συνήθως τις χειρότερες επιλογές, αυτές που κάνουν έναν λογικό άνθρωπο να φρίττει. Και φυσικά δεν θα έχουν καμία αιτιολόγηση ή σκοπό σ' αυτό που κάνουν.
Δε θα αναφερθώ παραπάνω στην έλλειψη κρίσης. Κάθε άλλο. Θέλω να επεκταθώ σε δύο κατηγορίες ανθρώπων που χρησιμοποιούν την κρίση υπερβολικά, με εντελώς αντίθετο μεταξύ τους τρόπο. Σ' αυτούς που κρίνουν σκληρά τον εαυτό τους κι εκείνους που κρίνουν σκληρά τους άλλους. Είναι σπάνιο έως απίθανο να συνυπάρχουν αυτά τα δύο. Οι "σκληροί κριτές του εαυτού τους" (α' κατηγορία) συνήθως είναι άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Υπερτονίζουν τα λάθη τους και τους βασανίζουν οι συνέπειές τους, ενώ παράλληλα δεν θυμώνουν πολύ με τα λάθη των άλλων. Συγχωρούν πολύ εύκολα τους άλλους, πολύ δύσκολα τον εαυτό τους. Το πακέτο συνοδεύεται από μεγάλη έλλειψη εγωισμού και μεγάλη δόση αλτρουισμού, συμπόνοιας δηλαδή για τους άλλους.
Η άλλη κατηγορία, οι "σκληροί κριτές των άλλων" (β' κατηγορία) είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι. Εγωιστές έως εγωπαθείς: πώς αλλιώς άλλωστε μπορείς να παραβλέπεις τόσο τα λάθη σου αλλά να κατακρίνεις τα λάθη των άλλων; Σπάνια έχουν ευαίσθητη και τσουχτερή συνείδηση: συνήθως ξεχνούν και συγχωρούν τα δικά τους λάθη, ή μειώνουν τη σημασία τους. Είναι οι πρώτοι που θα βρίσουν, θα φωνάξουν και θα κάνουν σκηνή για τα λάθη των άλλων, (υπερ)τονίζοντας τη ζημιά που οι ίδιοι υφίστανται, χωρίς να δείξουν κατανόηση για την προσωπικότητα των άλλων ούτε δίνοντας ελαφρυντικά.
Γενικά αντιπαθώ αυτή τη β' κατηγορία ανθρώπων: την αντιπαθώ όσο μπορεί να αντιπαθεί κάποιος αυτούς που κοιτάζουν μόνο την πάρτη τους. Δυστυχώς αυτοί οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους ανά πάσα στιγμή και δε δέχονται πως είναι εγωιστές: κοιτούν τόσο κοντόφθαλμα που δεν καταλαβαίνουν τη διαπίστωση, την εκλαμβάνουν ως προσβολή. Από αυτή την κατηγορία δύσκολων ανθρώπων σπάνια να περιμένετε αληθινή κατανόηση ή προσοχή στα δικά σας θέματα. Σπάνια να περιμένετε επίσης συστολή ή ντροπή: ο κρυψίνους και ντροπαλός άνθρωπος δεν έχει τα χαρακτηριστικά αυτής της κατηγορίας.
Όσον αφορά τους ανθρώπους της α' κατηγορίας, σε λογικά πλαίσια είναι άνθρωποι που μπορείς να στηριχτείς πάνω τους: κρίνουν τόσο σκληρά τον εαυτό τους που θα κάνουν τα πάντα για να δώσουν ικανοποιητική βοήθεια. Αν δεν το καταφέρουν θα τα βάλουν με τον εαυτό τους. Είναι επίσης τα κατάλληλα άτομα για να ακούσουν τα προβλήματά των άλλων, διότι νοιάζονται ν' ακούσουν, κατανοούν και ψάχνουν λύσεις. Παρόλα αυτά, μπορούν να γίνουν αφόρητοι με τη συστολή τους, τις ανασφάλειες και τη ντροπή τους. Η αναποφασιστικότητα και η αμφιβολία που έχουν για τις ικανότητές τους πολλές φορές τους χαλάνε ευκαιρίες που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν.
Και οι δύο περιπτώσεις είναι ακραίες. Είναι η υπερβολική χρήση της κρίσης και, ως γνωστόν, η υπερβολή δεν οδηγεί στο καλό. Οπότε, είτε το εσωτερικό μάτι της συνείδησης είναι πάντοτε γουρλωμένο είτε τα εξωτερικά καρφωμένα στις ατέλειες των άλλων, θα έλεγα να τα κλείνουμε πότε-πότε. Ακόμα κι η ίδια μας η κρίση πρέπει να κρίνεται όταν παρεκτρέπεται...
Τι είναι η κρίση όμως; Είναι κόρη της λογικής μας και παράλληλα μητέρα της. Είναι η δυνατότητα να υπολογίζουμε τα κάθε λογής δεδομένα, τις συνθήκες και συγκυρίες και να διαλέγουμε την καλύτερη επιλογή. Χωρίς την κρίση δε θα είχαμε τρόπο να ξέρουμε τι είναι καλύτερο για μας ούτε θα βάζαμε στόχους. Θα ήμασταν άβουλα όντα, από κάθε άποψη. Υπάρχουν, σε μικρό ή σε μεγάλο (αρρωστημένο ίσως) βαθμό, άτομα με απώλεια κρίσης: θα κάνουν συνήθως τις χειρότερες επιλογές, αυτές που κάνουν έναν λογικό άνθρωπο να φρίττει. Και φυσικά δεν θα έχουν καμία αιτιολόγηση ή σκοπό σ' αυτό που κάνουν.
Δε θα αναφερθώ παραπάνω στην έλλειψη κρίσης. Κάθε άλλο. Θέλω να επεκταθώ σε δύο κατηγορίες ανθρώπων που χρησιμοποιούν την κρίση υπερβολικά, με εντελώς αντίθετο μεταξύ τους τρόπο. Σ' αυτούς που κρίνουν σκληρά τον εαυτό τους κι εκείνους που κρίνουν σκληρά τους άλλους. Είναι σπάνιο έως απίθανο να συνυπάρχουν αυτά τα δύο. Οι "σκληροί κριτές του εαυτού τους" (α' κατηγορία) συνήθως είναι άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Υπερτονίζουν τα λάθη τους και τους βασανίζουν οι συνέπειές τους, ενώ παράλληλα δεν θυμώνουν πολύ με τα λάθη των άλλων. Συγχωρούν πολύ εύκολα τους άλλους, πολύ δύσκολα τον εαυτό τους. Το πακέτο συνοδεύεται από μεγάλη έλλειψη εγωισμού και μεγάλη δόση αλτρουισμού, συμπόνοιας δηλαδή για τους άλλους.
Η άλλη κατηγορία, οι "σκληροί κριτές των άλλων" (β' κατηγορία) είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι. Εγωιστές έως εγωπαθείς: πώς αλλιώς άλλωστε μπορείς να παραβλέπεις τόσο τα λάθη σου αλλά να κατακρίνεις τα λάθη των άλλων; Σπάνια έχουν ευαίσθητη και τσουχτερή συνείδηση: συνήθως ξεχνούν και συγχωρούν τα δικά τους λάθη, ή μειώνουν τη σημασία τους. Είναι οι πρώτοι που θα βρίσουν, θα φωνάξουν και θα κάνουν σκηνή για τα λάθη των άλλων, (υπερ)τονίζοντας τη ζημιά που οι ίδιοι υφίστανται, χωρίς να δείξουν κατανόηση για την προσωπικότητα των άλλων ούτε δίνοντας ελαφρυντικά.
Γενικά αντιπαθώ αυτή τη β' κατηγορία ανθρώπων: την αντιπαθώ όσο μπορεί να αντιπαθεί κάποιος αυτούς που κοιτάζουν μόνο την πάρτη τους. Δυστυχώς αυτοί οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους ανά πάσα στιγμή και δε δέχονται πως είναι εγωιστές: κοιτούν τόσο κοντόφθαλμα που δεν καταλαβαίνουν τη διαπίστωση, την εκλαμβάνουν ως προσβολή. Από αυτή την κατηγορία δύσκολων ανθρώπων σπάνια να περιμένετε αληθινή κατανόηση ή προσοχή στα δικά σας θέματα. Σπάνια να περιμένετε επίσης συστολή ή ντροπή: ο κρυψίνους και ντροπαλός άνθρωπος δεν έχει τα χαρακτηριστικά αυτής της κατηγορίας.
Όσον αφορά τους ανθρώπους της α' κατηγορίας, σε λογικά πλαίσια είναι άνθρωποι που μπορείς να στηριχτείς πάνω τους: κρίνουν τόσο σκληρά τον εαυτό τους που θα κάνουν τα πάντα για να δώσουν ικανοποιητική βοήθεια. Αν δεν το καταφέρουν θα τα βάλουν με τον εαυτό τους. Είναι επίσης τα κατάλληλα άτομα για να ακούσουν τα προβλήματά των άλλων, διότι νοιάζονται ν' ακούσουν, κατανοούν και ψάχνουν λύσεις. Παρόλα αυτά, μπορούν να γίνουν αφόρητοι με τη συστολή τους, τις ανασφάλειες και τη ντροπή τους. Η αναποφασιστικότητα και η αμφιβολία που έχουν για τις ικανότητές τους πολλές φορές τους χαλάνε ευκαιρίες που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν.
Και οι δύο περιπτώσεις είναι ακραίες. Είναι η υπερβολική χρήση της κρίσης και, ως γνωστόν, η υπερβολή δεν οδηγεί στο καλό. Οπότε, είτε το εσωτερικό μάτι της συνείδησης είναι πάντοτε γουρλωμένο είτε τα εξωτερικά καρφωμένα στις ατέλειες των άλλων, θα έλεγα να τα κλείνουμε πότε-πότε. Ακόμα κι η ίδια μας η κρίση πρέπει να κρίνεται όταν παρεκτρέπεται...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου