"Η περιέργεια σκότωσε τη γάτα". Μια αγγλική παροιμία (curiosity killed the cat), η οποία πέρασε στην ελληνική, αναμασήθηκε από πολλούς που δεν την καταλάβαιναν και τώρα χρησιμοποιείται κατά κόρον από κάθε ηλικία.
Εκ πρώτης όψεως, η παροιμία δείχνει αθώα ως προς το περιεχόμενο: μην είσαι περίεργος, κοίτα τη δουλειά σου. Τι σε νοιάζουν τα γύρω που δε σε αφορούν; Η παροιμία χρησιμοποιείται κυρίως επικριτικά σε ανθρώπους που "χώνουν τη μύτη τους" σε ξένα προβλήματα αλλά δε σταματά εκεί. Πλέον χρησιμοποιείται εκτεταμένα για κάθε έναν που είναι "παράξενα" περίεργος, ψάχνοντας το μη καθημερινό, το μη τετριμμένο. Τελικά, η έννοια "περίεργος" κατέληξε να είναι συνώνυμη του "παράξενος". Δηλαδή, όποιος έχει περιέργεια μέσα του είναι κάτι διαφορετικό, το οποίο αξίζει ίσως και να αποδοκιμαστεί... Αν υποθέσουμε όμως πως το ρητό αυτό γίνεται παγκόσμιος κανόνας, τι φαντάζεστε πως θα ακολουθήσει;
Προσωπικά, φαντάζομαι έναν κόσμο όπου κανείς δεν είναι περίεργος, ούτε στο ελάχιστο. Μπορεί να ακούω παιδικές τσιρίδες από το διπλανό διαμέρισμα αλλά δεν είμαι περίεργος. Δε με ενδιαφέρει αν ο γείτονας κακοποιεί το παιδί του. Όταν μου πλασάρεται μια πολιτική καμπάνια δεν είμαι περίεργος να κοιτάξω τι κρύβεται πίσω από τα φαινόμενα. Όταν θέλω να περάσω το δρόμο δεν είμαι περίεργος ώστε να κοιτάξω δεξιά κι αριστερά. Όταν διαβάζω οποιοδήποτε ρητό, άρθρο, πεζό ή ποίημα δεν ψάχνω να βρω κάποιο λανθάνον νόημα. Απλά διαβάζω κατά λέξη το κείμενο, το "καταλαβαίνω" και συνεχίζω τη ζωή μου. Ένας κόσμος από "φυσιολογικά", καθώς πρέπει, μη-περίεργα ρομπότ...
Εκτός των άλλων, χωρίς την περιέργεια δε θα υπήρχαν εξερευνήσεις. Δε θα είχε ανακαλυφθεί η Αμερική, η Αυστραλία, η Ανταρκτική, δε θα είχε γίνει ο περίπλους της Γης. Μπορεί το κέρδος και η αναζήτηση νέων πλουτοπαραγωγικών πόρων να ήταν σημαντικό κίνητρο, όμως οι γεωγραφικές ανακαλύψεις βασίστηκαν κυρίως στην ανθρώπινη περιέργεια για το άγνωστο. Έπειτα, χωρίς την περιέργεια δε θα είχαν γίνει εφευρέσεις. Ο πρώτος άνθρωπος που τυχαία άναψε μια σπίθα χτυπώντας πυριτόλιθο πάνω σε μέταλλο θα είχε προσπεράσει το γεγονός. Κανείς δε θα είχε παρατηρήσει τα ζώα, ώστε να δημιουργήσει κι ο ίδιος παρόμοιες φωλιές. Κανείς δε θα είχε εφεύρει τον τροχό, τα ηλεκτρικά κυκλώματα κτλ. Ούτε φυσικά θα είχε ψάξει τον μικρόκοσμο ή τον μακρόκοσμο. Κοντολογίς, δίχως την περιέργεια δε θα υπήρχε εξέλιξη. Θα ήμασταν πρωτόγονοι που ζούμε ακόμα στις σπηλιές μας, νιώθοντας δέος στον κεραυνό και στη βροχή...
Αυτό που έχω να πω στον καθένα που "κοιτάει τη δουλειά του" και θεωρεί την περιέργεια αμάρτημα είναι: να είσαι περίεργος. Να ψάχνεις, να ερευνάς και να ανακαλύπτεις κάθε μέρα καινούρια πράγματα, τα οποία δεν είχες σκεφτεί πρωτύτερα. Έχεις στην διάθεσή σου μόλις 60-90 χρόνια για να ανακαλύψεις έναν κόσμο που εξ αρχής σου ήταν παντελώς άγνωστος! Έναν κόσμο που υπάρχει αμέτρητα δισεκατομμύρια χρόνια. Κάποιοι άνθρωποι έφτασαν, στο μικρό χρονικό διάστημα μιας ανθρώπινης ζωής, σε σημείο να ανακαλύψουν την ατέρμονη διαστολή του σύμπαντος, τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα και το άτομο, ενώ εσύ ζεις σε έναν κόσμο που δεν έχεις ανακαλύψει τίποτα δικό σου, κάτι που θα έπρεπε να σε προβληματίζει. Μην κλείνεις την πόρτα σου δείχνοντας αδιαφορία, πιστεύοντας πως τίποτα εκεί έξω δε σε νοιάζει και πως ξέρεις "όλα όσα σου χρειάζονται". Τίποτα δεν ξέρεις. Γεννήθηκες με 5 αισθήσεις και το αίσθημα της περιέργειας να σε ωθεί να κοιτάξεις το άγνωστο. Αυτό προχώρησε την ανθρωπότητα, οπότε μην υποτιμάς το είδος μας και την μεγαλύτερη, ίσως, αρετή του.
Για να κλείσω, θα παραθέσω ένα ρητό ανάμεσα στα αμέτρητα που υπάρχουν για την περιέργεια, το οποίο ανήκει στον Άλμπερτ Αιστάιν: "Δεν έχω ιδιαίτερα προσόντα. Απλώς είμαι παθιασμένα περίεργος".
Εκ πρώτης όψεως, η παροιμία δείχνει αθώα ως προς το περιεχόμενο: μην είσαι περίεργος, κοίτα τη δουλειά σου. Τι σε νοιάζουν τα γύρω που δε σε αφορούν; Η παροιμία χρησιμοποιείται κυρίως επικριτικά σε ανθρώπους που "χώνουν τη μύτη τους" σε ξένα προβλήματα αλλά δε σταματά εκεί. Πλέον χρησιμοποιείται εκτεταμένα για κάθε έναν που είναι "παράξενα" περίεργος, ψάχνοντας το μη καθημερινό, το μη τετριμμένο. Τελικά, η έννοια "περίεργος" κατέληξε να είναι συνώνυμη του "παράξενος". Δηλαδή, όποιος έχει περιέργεια μέσα του είναι κάτι διαφορετικό, το οποίο αξίζει ίσως και να αποδοκιμαστεί... Αν υποθέσουμε όμως πως το ρητό αυτό γίνεται παγκόσμιος κανόνας, τι φαντάζεστε πως θα ακολουθήσει;
Προσωπικά, φαντάζομαι έναν κόσμο όπου κανείς δεν είναι περίεργος, ούτε στο ελάχιστο. Μπορεί να ακούω παιδικές τσιρίδες από το διπλανό διαμέρισμα αλλά δεν είμαι περίεργος. Δε με ενδιαφέρει αν ο γείτονας κακοποιεί το παιδί του. Όταν μου πλασάρεται μια πολιτική καμπάνια δεν είμαι περίεργος να κοιτάξω τι κρύβεται πίσω από τα φαινόμενα. Όταν θέλω να περάσω το δρόμο δεν είμαι περίεργος ώστε να κοιτάξω δεξιά κι αριστερά. Όταν διαβάζω οποιοδήποτε ρητό, άρθρο, πεζό ή ποίημα δεν ψάχνω να βρω κάποιο λανθάνον νόημα. Απλά διαβάζω κατά λέξη το κείμενο, το "καταλαβαίνω" και συνεχίζω τη ζωή μου. Ένας κόσμος από "φυσιολογικά", καθώς πρέπει, μη-περίεργα ρομπότ...
Εκτός των άλλων, χωρίς την περιέργεια δε θα υπήρχαν εξερευνήσεις. Δε θα είχε ανακαλυφθεί η Αμερική, η Αυστραλία, η Ανταρκτική, δε θα είχε γίνει ο περίπλους της Γης. Μπορεί το κέρδος και η αναζήτηση νέων πλουτοπαραγωγικών πόρων να ήταν σημαντικό κίνητρο, όμως οι γεωγραφικές ανακαλύψεις βασίστηκαν κυρίως στην ανθρώπινη περιέργεια για το άγνωστο. Έπειτα, χωρίς την περιέργεια δε θα είχαν γίνει εφευρέσεις. Ο πρώτος άνθρωπος που τυχαία άναψε μια σπίθα χτυπώντας πυριτόλιθο πάνω σε μέταλλο θα είχε προσπεράσει το γεγονός. Κανείς δε θα είχε παρατηρήσει τα ζώα, ώστε να δημιουργήσει κι ο ίδιος παρόμοιες φωλιές. Κανείς δε θα είχε εφεύρει τον τροχό, τα ηλεκτρικά κυκλώματα κτλ. Ούτε φυσικά θα είχε ψάξει τον μικρόκοσμο ή τον μακρόκοσμο. Κοντολογίς, δίχως την περιέργεια δε θα υπήρχε εξέλιξη. Θα ήμασταν πρωτόγονοι που ζούμε ακόμα στις σπηλιές μας, νιώθοντας δέος στον κεραυνό και στη βροχή...
Αυτό που έχω να πω στον καθένα που "κοιτάει τη δουλειά του" και θεωρεί την περιέργεια αμάρτημα είναι: να είσαι περίεργος. Να ψάχνεις, να ερευνάς και να ανακαλύπτεις κάθε μέρα καινούρια πράγματα, τα οποία δεν είχες σκεφτεί πρωτύτερα. Έχεις στην διάθεσή σου μόλις 60-90 χρόνια για να ανακαλύψεις έναν κόσμο που εξ αρχής σου ήταν παντελώς άγνωστος! Έναν κόσμο που υπάρχει αμέτρητα δισεκατομμύρια χρόνια. Κάποιοι άνθρωποι έφτασαν, στο μικρό χρονικό διάστημα μιας ανθρώπινης ζωής, σε σημείο να ανακαλύψουν την ατέρμονη διαστολή του σύμπαντος, τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα και το άτομο, ενώ εσύ ζεις σε έναν κόσμο που δεν έχεις ανακαλύψει τίποτα δικό σου, κάτι που θα έπρεπε να σε προβληματίζει. Μην κλείνεις την πόρτα σου δείχνοντας αδιαφορία, πιστεύοντας πως τίποτα εκεί έξω δε σε νοιάζει και πως ξέρεις "όλα όσα σου χρειάζονται". Τίποτα δεν ξέρεις. Γεννήθηκες με 5 αισθήσεις και το αίσθημα της περιέργειας να σε ωθεί να κοιτάξεις το άγνωστο. Αυτό προχώρησε την ανθρωπότητα, οπότε μην υποτιμάς το είδος μας και την μεγαλύτερη, ίσως, αρετή του.
Για να κλείσω, θα παραθέσω ένα ρητό ανάμεσα στα αμέτρητα που υπάρχουν για την περιέργεια, το οποίο ανήκει στον Άλμπερτ Αιστάιν: "Δεν έχω ιδιαίτερα προσόντα. Απλώς είμαι παθιασμένα περίεργος".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου