Η εικόνα του δασκάλου έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία χρόνια. Κάποτε ο δάσκαλος ήταν μια από τις εξέχουσες προσωπικότητες των μικρών κυρίως κοινωνιών. Είχε τις περισσότερες γνώσεις από τους υπόλοιπους στο χωριό ή πόλη, ήταν ο μόνος διδάσκων και ο καλύτερος γνώστης της γλώσσας, των μαθηματικών και κάθε είδους πληροφοριών. Είχε την απάντηση στην κάθε ερώτηση, ή τουλάχιστον στην κάθε πρέπουσα ερώτηση. Υπήρχε η ανάγκη να έχει την απάντηση. Αυτό του έδινε το κύρος του: η πεποίθηση ότι έχει είναι παντογνώστης. Κοντολογίς, η εικόνα του σοφού. Αυτή τον ενέταξε στην αγία τριάδα της τότε εποχής: ιατρός - παπάς - δάσκαλος.
Τα πράγματα έκτοτε έχουν αλλάξει άρδην. Πλέον είμαστε στην εποχή της πληροφορίας. Ο καθένας λοιπόν έχει την επιλογή να μάθει. Μπορεί απλά να αναζητήσει την πληροφορία στο διαδίκτυο, να αφοσιωθεί για λίγο στην ανάγνωση και να λάβει ακριβή γνώση για αυτό που τον ταλανίζει. Δάσκαλοι για το οποιοδήποτε θέμα υπάρχουν παντού, οι μαθητές είναι υποψιασμένοι και καλά πληροφορημένοι. Πραγματικά, βρισκόμαστε στην εποχή όπου η άγνοια είναι επιλογή. Τα βιβλία και οι έρευνες πολλές φορές υποκαθιστούν ή ακόμα και αντικαθιστούν τους δασκάλους και το κύρος του δασκάλου έχει πέσει αρκετά. Τουλάχιστον αυτή η πρωτοκαθεδρία του σε πάσης φύσεως πληροφορία και γνώση.
Είναι αρκετοί, πιστεύω, οι δάσκαλοι που δυσκολεύονται να βρουν τον εαυτό τους σ' αυτή τη δύσκολη εποχή για την εκπαίδευση. Δεν θεωρούμαστε αυθεντίες απέναντι στους ίδιους μας τους μαθητές, πόσο μάλλον απέναντι στην ίδια την κοινωνία. Ο παλιός δάσκαλος μπορούσε να ξεγελάσει τους μαθητές του, υποκρινόμενος ότι "ξέρει" και να επαναπαυτεί στην εικόνα της αυθεντίας που είχε δημιουργηθεί προς το πρόσωπό του. Σήμερα αυτό είναι ακατόρθωτο. Υπάρχει ο συνεχής φόβος μην κάνουμε λάθος, για κάποιους επειδή φοβούνται για την εικόνα τους και θα χάσουν την επιβολή τους στην τάξη, ενώ για άλλους επειδή θα δώσουν λάθος πληροφορίες στους μαθητές τους.
Παρόλα αυτά, επειδή η σημερινή εποχή είναι η εποχή της πληροφορίας, είναι επίσης κι η εποχή της παραπληροφόρησης. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να φέρει σύγχυση και να αποπροσανατολίσει κάποιον που θέλει πραγματικά να μάθει κάτι. Εκεί λάμπει σαν ήλιος ο πραγματικός δάσκαλος. Μπορεί να προσφέρει γνώση εμπεριστατωμένη, ασφάλεια στους μαθητές του και να διαλύσει τη σύγχυση από τον όγκο των άχρηστων ή λανθασμένων πληροφοριών.
Το λάθος που γίνεται συχνά (το βλέπω και σε εμένα κάποιες φορές) είναι η συνήθεια που έχουμε να απαιτούμε από τον εαυτό μας να ξέρει. Το "δεν ξέρω" μοιάζει όμοιο με το "δηλώνω ένοχος" του κατηγορουμένου στο δικαστήριο. Κάποιοι προτιμούν να δώσουν μια γρήγορη απάντηση για να ξεμπερδεύουν, παρά να αποφύγουν την απάντηση. Έτσι, δημιουργούν περισσότερο κακό παρά καλό, καθώς αποπροσανατολίζουν τους μαθητές τους και πέφτουν σε αντιφάσεις αργότερα, κι όλα αυτά με βασικό σκοπό να προστατέψουν την εύθραυστη εικόνα τους ως "παντογνώστες δάσκαλοι".
Φυσικά η αυθεντία του δασκάλου είναι μια εικόνα χαμένη στο χρόνο και καλά θα κάνουμε να το καταλάβουμε. Όπως μου είχε πει κάποτε μια καταπληκτική φιλόλογος: "ο σωστός δάσκαλος είναι αυτός που ξέρει πού να ψάχνει". Και όντως, έτσι είναι. Κανείς δεν μπορεί να "ξέρει τα πάντα", όσο κι αν διαβάσει, όσο κι αν πασχίσει, όσο κι αν προσπαθήσει. Η μάθηση είναι μια συνεχής διαδικασία, η οποία συνεχίζεται μέχρι το θάνατό μας. Οπότε καλό θα ήταν να απαλλαγεί ο κάθε δάσκαλος και φυσικά ο κάθε γονέας που θέλει να δείχνει παντογνώστης από αυτή την ιδέα κι αυτό το άγχος. Δεν έχει τη δυνατότητα, άρα ούτε και την ανάγκη, να είναι παντογνώστης.
Τα πράγματα έκτοτε έχουν αλλάξει άρδην. Πλέον είμαστε στην εποχή της πληροφορίας. Ο καθένας λοιπόν έχει την επιλογή να μάθει. Μπορεί απλά να αναζητήσει την πληροφορία στο διαδίκτυο, να αφοσιωθεί για λίγο στην ανάγνωση και να λάβει ακριβή γνώση για αυτό που τον ταλανίζει. Δάσκαλοι για το οποιοδήποτε θέμα υπάρχουν παντού, οι μαθητές είναι υποψιασμένοι και καλά πληροφορημένοι. Πραγματικά, βρισκόμαστε στην εποχή όπου η άγνοια είναι επιλογή. Τα βιβλία και οι έρευνες πολλές φορές υποκαθιστούν ή ακόμα και αντικαθιστούν τους δασκάλους και το κύρος του δασκάλου έχει πέσει αρκετά. Τουλάχιστον αυτή η πρωτοκαθεδρία του σε πάσης φύσεως πληροφορία και γνώση.
Είναι αρκετοί, πιστεύω, οι δάσκαλοι που δυσκολεύονται να βρουν τον εαυτό τους σ' αυτή τη δύσκολη εποχή για την εκπαίδευση. Δεν θεωρούμαστε αυθεντίες απέναντι στους ίδιους μας τους μαθητές, πόσο μάλλον απέναντι στην ίδια την κοινωνία. Ο παλιός δάσκαλος μπορούσε να ξεγελάσει τους μαθητές του, υποκρινόμενος ότι "ξέρει" και να επαναπαυτεί στην εικόνα της αυθεντίας που είχε δημιουργηθεί προς το πρόσωπό του. Σήμερα αυτό είναι ακατόρθωτο. Υπάρχει ο συνεχής φόβος μην κάνουμε λάθος, για κάποιους επειδή φοβούνται για την εικόνα τους και θα χάσουν την επιβολή τους στην τάξη, ενώ για άλλους επειδή θα δώσουν λάθος πληροφορίες στους μαθητές τους.
Παρόλα αυτά, επειδή η σημερινή εποχή είναι η εποχή της πληροφορίας, είναι επίσης κι η εποχή της παραπληροφόρησης. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να φέρει σύγχυση και να αποπροσανατολίσει κάποιον που θέλει πραγματικά να μάθει κάτι. Εκεί λάμπει σαν ήλιος ο πραγματικός δάσκαλος. Μπορεί να προσφέρει γνώση εμπεριστατωμένη, ασφάλεια στους μαθητές του και να διαλύσει τη σύγχυση από τον όγκο των άχρηστων ή λανθασμένων πληροφοριών.
Το λάθος που γίνεται συχνά (το βλέπω και σε εμένα κάποιες φορές) είναι η συνήθεια που έχουμε να απαιτούμε από τον εαυτό μας να ξέρει. Το "δεν ξέρω" μοιάζει όμοιο με το "δηλώνω ένοχος" του κατηγορουμένου στο δικαστήριο. Κάποιοι προτιμούν να δώσουν μια γρήγορη απάντηση για να ξεμπερδεύουν, παρά να αποφύγουν την απάντηση. Έτσι, δημιουργούν περισσότερο κακό παρά καλό, καθώς αποπροσανατολίζουν τους μαθητές τους και πέφτουν σε αντιφάσεις αργότερα, κι όλα αυτά με βασικό σκοπό να προστατέψουν την εύθραυστη εικόνα τους ως "παντογνώστες δάσκαλοι".
Φυσικά η αυθεντία του δασκάλου είναι μια εικόνα χαμένη στο χρόνο και καλά θα κάνουμε να το καταλάβουμε. Όπως μου είχε πει κάποτε μια καταπληκτική φιλόλογος: "ο σωστός δάσκαλος είναι αυτός που ξέρει πού να ψάχνει". Και όντως, έτσι είναι. Κανείς δεν μπορεί να "ξέρει τα πάντα", όσο κι αν διαβάσει, όσο κι αν πασχίσει, όσο κι αν προσπαθήσει. Η μάθηση είναι μια συνεχής διαδικασία, η οποία συνεχίζεται μέχρι το θάνατό μας. Οπότε καλό θα ήταν να απαλλαγεί ο κάθε δάσκαλος και φυσικά ο κάθε γονέας που θέλει να δείχνει παντογνώστης από αυτή την ιδέα κι αυτό το άγχος. Δεν έχει τη δυνατότητα, άρα ούτε και την ανάγκη, να είναι παντογνώστης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου