Ένας ορισμός που μπορεί να δοθεί για την θεωρία είναι ο εξής: θεωρία είναι κάθε νοερή προσέγγιση ενός θέματος, που προέρχεται από παρατήρηση, σκέψη και φαντασία, και έχει σκοπό την εξερεύνηση και ανάλυση ενός ζητήματος. Η θεωρία είναι ένα απαραίτητο βήμα πριν την πρακτική ενασχόληση, παρότι υποτιμάται από πολλούς, διότι έχει να κάνει με την εύρεση τρόπων, μεθόδων και μέσων για να επιτευχθεί κάποιος στόχος. Χωρίς αυτήν προχωράμε στα τυφλά, βασιζόμενοι σε στιγμιαίες παρορμήσεις και αυθαίρετα, βιαστικά συμπεράσματα.
Για να δημιουργηθεί όμως μια σωστή, σταθερή θεωρία πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη αρκετοί παράγοντες, οι οποίοι όμως συνήθως παραβλέπονται σαν αμελητέοι, ανούσιοι ή ανύπαρκτοι. Αποτέλεσμα αυτού είναι πολλοί επαγγελματίες να βασίζονται στη "διαίσθηση" ή στην τύχη και να κατηγορούν την ίδια την τύχη όταν μοιραία θα αποτύχουν! Είναι οι πρώτοι που θα "θεωρήσουν" πως ο άνθρωπος είναι αδύναμος, πως όλα βασίζονται στην τύχη και θα γίνουν φοβισμένοι μοιρολάτρες.
Ένας "καθαρόαιμος" θεωρητικός όμως δεν βρίσκει τους αστάθμητους παράγοντες αμελητέους. Η τύχη αποτελείται από πολλές παραμέτρους, οι οποίες, αν και δεν μπορούν να ελεγχθούν πλήρως, μπορούν εν μέρει να γίνουν κατανοητές. Έτσι μπορεί να "δαμαστεί" η τύχη. Με μια προσεκτική και λεπτομερή θεωρία. Αυτό ισχύει τόσο για τις θετικές όσο και για τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Βέβαια στις θετικές/τεχνολογικές επιστήμες ο παράγοντας "τύχη" είναι περιορισμένος, μιας και με προσεκτική παρατήρηση μπορούν να καταγραφούν και να υπολογιστούν λεπτομερώς οποιουδήποτε είδους παράγοντες, μιας και έχουμε να κάνουμε με τεχνολογία, βιολογία, χημεία ή φυσική. Στις ανθρωπιστικές επιστήμες όμως οι αστάθμητοι παράγοντες ποικίλλουν και είναι δύσκολα ανιχνεύσιμοι ή προσδιορίσιμοι εξ ορισμού, μιας και το αντικείμενο μελέτης είναι ο άνθρωπος. Αυτός είναι ένας λόγος που τα λειτουργήματα του νηπιαγωγού, του εκπαιδευτικού και του ψυχολόγου προκαλούν μεγάλη πνευματική κόπωση.
Σε κάθε περίπτωση, η θεωρία είναι κάτι πολύ βασικό για ένα διάβημα. Χωρίς αυτήν σχεδόν τίποτα δεν μπορεί να προγραμματιστεί. Αλλά το μεγάλο άλμα μετά την ανάπτυξη μιας θεωρίας είναι η υλοποίησή της (διότι το ανθρώπινο μυαλό συνήθως παραβλέπει τη λεπτομέρεια). Εκεί κρίνεται στην πράξη μια θεωρία. Όταν το σχέδιο μπαίνει σε δράση και οι παράγοντες, υπολογισμένοι και αστάθμητοι, μπαίνουν στο "παιχνίδι". Όταν η πραγματικότητα κρίνει τη σκέψη και την φαντασία. Εκεί που φαίνεται ποιος σκέφτηκε πιο μακριά, πιο διεξοδικά και λεπτομερέστερα. Επειδή βέβαια η διορατικότητα και η σωστή αναλυτική σκέψη είναι σπάνια ταλέντα, ένα μικρό μόνο ποσοστό ανθρώπων μπορεί να περηφανευτεί πως δημιουργεί σωστές θεωρίες, οι οποίες εφαρμόζονται ικανοποιητικά στην πράξη.
Φυσικά μια κατηγορία αυτών των ανθρώπων είναι οι κορυφαίοι επιστήμονες. Ψυχολόγοι όπως ο Φρόυντ, φυσικοί όπως ο Αινστάιν και πολλοί άλλοι που έγραψαν ιστορία. Μιας και η επιστήμη σημαίνει ουσιαστικά "καλή γνώση" (επί + ίστημι), γίνεται φανερό πως όσες περισσότερες πληροφορίες αναλυθούν, τόσο περισσότερες και κορυφαίες θεωρίες θα δημιουργηθούν. Φανταστείτε τώρα τι αστάθμητους παράγοντες έχουν να αντιμετωπίσουν όσοι μελετούν διαστημικά ταξίδια, εξερεύνηση για εξωγήινη ζωή ή πρέπει να κάνουν ψυχανάλυση σε διαταραγμένα άτομα. Η επιστήμη συνεχώς εξελίσσεται σε ραγδαίους ρυθμούς κι έτσι η εφαρμογή στην πράξη γίνεται όλο και πιο ακριβής.
Μια ακόμα κατηγορία είναι οι στρατηγοί. Αυτή η κατηγορία είναι ιδιαίτερη, μιας και οι τεχνικοί παράγοντες είναι εξίσου σημαντικοί με τους ψυχολογικούς. Για παράδειγμα, ένας σωστός στρατηγός πρέπει να υπολογίσει το έδαφος, τον αριθμό των στρατευμάτων, τις ικανότητες των όπλων κτλ. Επίσης δεν πρέπει να παραλείψει να εμψυχώσει τον στρατό του αλλά και να προκαλέσει δέος και τρόμο στον αντίπαλο στρατό. Αν δεν υπάρχει ισορροπία στα παραπάνω, διορατικότητα και καλή ανάλυση, ένας στρατηγός δεν μπορεί να θεωρηθεί ικανός. Αντίθετα, οι στρατιωτικές ιδιοφυίες, όπως ο Αττίλας, ο Αννίβας, ο Μέγας Αλέξανδρος ή ο Τζένγκις Χαν, διακρίθηκαν για την γρήγορη σκέψη τους και την ικανοποιητική ανάλυση των παραγόντων, είτε τεχνικών είτε σχετιζόμενων με τον άνθρωπο. Εφάρμοσαν με επιτυχία μια σωστή θεωρία.
Τρίτη κατηγορία είναι οι σκακιστές. Μετά από πολυετή ενασχόληση με το σκάκι, καθώς βρίσκομαι εντός μιας βαθιάς και διεξοδικής ανάλυσης, ξαφνικά μου δημιουργείται η απορία "γιατί ασχολούμαι τόσο πολύ;" Η απάντηση είναι πως όχι μόνο γίνομαι καλύτερος στο ίδιο το "παιχνίδι" αλλά πως το μυαλό εξασκείται να λειτουργεί έτσι και στην καθημερινότητα: να μην αφήνει πράγματα στην τύχη, να υπολογίζει πολλαπλούς παράγοντες, να μην κουράζεται από τις λεπτομέρειες αλλά να σέβεται τη σημασία τους. Αν σκεφτούμε πως οι κορυφαίοι σκακιστές έχουν αναπτύξει με τον καιρό εξαιρετικές αναλυτικές ικανότητες φανταστείτε τι θεωρίες μπορούν να αναπτύξουν...
Τελικά, μετά από πολλή ανάλυση του τι είναι θεωρία και τις δυσκολίες της υλοποίησης εξαιτίας των αδυναμιών του ανθρώπινου μυαλού, κρίνω απαραίτητη την ενασχόληση με πνευματικές ασχολίες, οι οποίες αναπτύσσουν την σκέψη, τη φαντασία και την αναλυτική ικανότητα. Τέτοιες είναι οι σπουδές πάνω σε κάποια επιστήμη ή η διεξοδική μελέτη αλλά και λιγότερο απαιτητικές ή χρονοβόρες, όπως η ενασχόληση με το σκάκι ή άλλα πνευματικά παιχνίδια, το διάβασμα λογοτεχνίας και οι σπαζοκεφαλιές. Δεν είναι τυχαίο πως οι άνθρωποι που ακονίζουν με το μυαλό τους συνήθως πετυχαίνουν, ενώ όσοι το αποφεύγουν μεθοδικά μένουν στάσιμοι. Και όταν ένα μυαλό μένει στάσιμο, έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος του.
Για να δημιουργηθεί όμως μια σωστή, σταθερή θεωρία πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη αρκετοί παράγοντες, οι οποίοι όμως συνήθως παραβλέπονται σαν αμελητέοι, ανούσιοι ή ανύπαρκτοι. Αποτέλεσμα αυτού είναι πολλοί επαγγελματίες να βασίζονται στη "διαίσθηση" ή στην τύχη και να κατηγορούν την ίδια την τύχη όταν μοιραία θα αποτύχουν! Είναι οι πρώτοι που θα "θεωρήσουν" πως ο άνθρωπος είναι αδύναμος, πως όλα βασίζονται στην τύχη και θα γίνουν φοβισμένοι μοιρολάτρες.
Ένας "καθαρόαιμος" θεωρητικός όμως δεν βρίσκει τους αστάθμητους παράγοντες αμελητέους. Η τύχη αποτελείται από πολλές παραμέτρους, οι οποίες, αν και δεν μπορούν να ελεγχθούν πλήρως, μπορούν εν μέρει να γίνουν κατανοητές. Έτσι μπορεί να "δαμαστεί" η τύχη. Με μια προσεκτική και λεπτομερή θεωρία. Αυτό ισχύει τόσο για τις θετικές όσο και για τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Βέβαια στις θετικές/τεχνολογικές επιστήμες ο παράγοντας "τύχη" είναι περιορισμένος, μιας και με προσεκτική παρατήρηση μπορούν να καταγραφούν και να υπολογιστούν λεπτομερώς οποιουδήποτε είδους παράγοντες, μιας και έχουμε να κάνουμε με τεχνολογία, βιολογία, χημεία ή φυσική. Στις ανθρωπιστικές επιστήμες όμως οι αστάθμητοι παράγοντες ποικίλλουν και είναι δύσκολα ανιχνεύσιμοι ή προσδιορίσιμοι εξ ορισμού, μιας και το αντικείμενο μελέτης είναι ο άνθρωπος. Αυτός είναι ένας λόγος που τα λειτουργήματα του νηπιαγωγού, του εκπαιδευτικού και του ψυχολόγου προκαλούν μεγάλη πνευματική κόπωση.
Σε κάθε περίπτωση, η θεωρία είναι κάτι πολύ βασικό για ένα διάβημα. Χωρίς αυτήν σχεδόν τίποτα δεν μπορεί να προγραμματιστεί. Αλλά το μεγάλο άλμα μετά την ανάπτυξη μιας θεωρίας είναι η υλοποίησή της (διότι το ανθρώπινο μυαλό συνήθως παραβλέπει τη λεπτομέρεια). Εκεί κρίνεται στην πράξη μια θεωρία. Όταν το σχέδιο μπαίνει σε δράση και οι παράγοντες, υπολογισμένοι και αστάθμητοι, μπαίνουν στο "παιχνίδι". Όταν η πραγματικότητα κρίνει τη σκέψη και την φαντασία. Εκεί που φαίνεται ποιος σκέφτηκε πιο μακριά, πιο διεξοδικά και λεπτομερέστερα. Επειδή βέβαια η διορατικότητα και η σωστή αναλυτική σκέψη είναι σπάνια ταλέντα, ένα μικρό μόνο ποσοστό ανθρώπων μπορεί να περηφανευτεί πως δημιουργεί σωστές θεωρίες, οι οποίες εφαρμόζονται ικανοποιητικά στην πράξη.
Φυσικά μια κατηγορία αυτών των ανθρώπων είναι οι κορυφαίοι επιστήμονες. Ψυχολόγοι όπως ο Φρόυντ, φυσικοί όπως ο Αινστάιν και πολλοί άλλοι που έγραψαν ιστορία. Μιας και η επιστήμη σημαίνει ουσιαστικά "καλή γνώση" (επί + ίστημι), γίνεται φανερό πως όσες περισσότερες πληροφορίες αναλυθούν, τόσο περισσότερες και κορυφαίες θεωρίες θα δημιουργηθούν. Φανταστείτε τώρα τι αστάθμητους παράγοντες έχουν να αντιμετωπίσουν όσοι μελετούν διαστημικά ταξίδια, εξερεύνηση για εξωγήινη ζωή ή πρέπει να κάνουν ψυχανάλυση σε διαταραγμένα άτομα. Η επιστήμη συνεχώς εξελίσσεται σε ραγδαίους ρυθμούς κι έτσι η εφαρμογή στην πράξη γίνεται όλο και πιο ακριβής.
Μια ακόμα κατηγορία είναι οι στρατηγοί. Αυτή η κατηγορία είναι ιδιαίτερη, μιας και οι τεχνικοί παράγοντες είναι εξίσου σημαντικοί με τους ψυχολογικούς. Για παράδειγμα, ένας σωστός στρατηγός πρέπει να υπολογίσει το έδαφος, τον αριθμό των στρατευμάτων, τις ικανότητες των όπλων κτλ. Επίσης δεν πρέπει να παραλείψει να εμψυχώσει τον στρατό του αλλά και να προκαλέσει δέος και τρόμο στον αντίπαλο στρατό. Αν δεν υπάρχει ισορροπία στα παραπάνω, διορατικότητα και καλή ανάλυση, ένας στρατηγός δεν μπορεί να θεωρηθεί ικανός. Αντίθετα, οι στρατιωτικές ιδιοφυίες, όπως ο Αττίλας, ο Αννίβας, ο Μέγας Αλέξανδρος ή ο Τζένγκις Χαν, διακρίθηκαν για την γρήγορη σκέψη τους και την ικανοποιητική ανάλυση των παραγόντων, είτε τεχνικών είτε σχετιζόμενων με τον άνθρωπο. Εφάρμοσαν με επιτυχία μια σωστή θεωρία.
Τρίτη κατηγορία είναι οι σκακιστές. Μετά από πολυετή ενασχόληση με το σκάκι, καθώς βρίσκομαι εντός μιας βαθιάς και διεξοδικής ανάλυσης, ξαφνικά μου δημιουργείται η απορία "γιατί ασχολούμαι τόσο πολύ;" Η απάντηση είναι πως όχι μόνο γίνομαι καλύτερος στο ίδιο το "παιχνίδι" αλλά πως το μυαλό εξασκείται να λειτουργεί έτσι και στην καθημερινότητα: να μην αφήνει πράγματα στην τύχη, να υπολογίζει πολλαπλούς παράγοντες, να μην κουράζεται από τις λεπτομέρειες αλλά να σέβεται τη σημασία τους. Αν σκεφτούμε πως οι κορυφαίοι σκακιστές έχουν αναπτύξει με τον καιρό εξαιρετικές αναλυτικές ικανότητες φανταστείτε τι θεωρίες μπορούν να αναπτύξουν...
Τελικά, μετά από πολλή ανάλυση του τι είναι θεωρία και τις δυσκολίες της υλοποίησης εξαιτίας των αδυναμιών του ανθρώπινου μυαλού, κρίνω απαραίτητη την ενασχόληση με πνευματικές ασχολίες, οι οποίες αναπτύσσουν την σκέψη, τη φαντασία και την αναλυτική ικανότητα. Τέτοιες είναι οι σπουδές πάνω σε κάποια επιστήμη ή η διεξοδική μελέτη αλλά και λιγότερο απαιτητικές ή χρονοβόρες, όπως η ενασχόληση με το σκάκι ή άλλα πνευματικά παιχνίδια, το διάβασμα λογοτεχνίας και οι σπαζοκεφαλιές. Δεν είναι τυχαίο πως οι άνθρωποι που ακονίζουν με το μυαλό τους συνήθως πετυχαίνουν, ενώ όσοι το αποφεύγουν μεθοδικά μένουν στάσιμοι. Και όταν ένα μυαλό μένει στάσιμο, έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου