Είναι αλήθεια πως κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να καταλάβει απόλυτα κάποιον άλλον. Το 100% στην κατανόηση δεν υπάρχει, ακόμα και μετά από χρόνια συμβίωσης. Αυτό σημαίνει πως κάθε ψυχή έχει τις δικές της "σκοτεινές γωνίες", όπου τα πράγματα λειτουργούν με την δική τους λογική και η επιστήμη της ψυχολογίας σηκώνει τα χέρια ψηλά. Εξάλλου κανείς δεν είναι "λογικός" στις συνομιλίες που έχει με τον εαυτό του. Δεν υπάρχει τέτοια ανάγκη. Ούτε ανάγκη να είναι κανείς σοβαρός. ευπρεπής ή ευγενικός με τον εαυτό του.
Παρόλα αυτά, επειδή ζούμε σε κοινωνίες, η αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπων είναι αναπόφευκτο στοιχείο της καθημερινότητας. Οπότε επιστρέφουμε στα ζητήματα της ευγένειας και της ευπρέπειας. Οπότε, προκειμένου να είναι κάποιος ευγενικός, "σκοτώνει" κάποια σημεία της προσωπικότητάς του. Αυτό είναι ένα αναγκαίο κακό, το οποίο προλαμβάνει άλλα, μεγαλύτερα, τα οποία προέρχονται από την αδυναμία κατανόησης του πλησίον ή την απροθυμία για κατανόηση. Κι έτσι φτάνουμε σε έναν φαύλο κύκλο "ευγένειας", όπου ο καθένας μας έχει μεταβάλει στοιχεία της προσωπικότητάς του προκειμένου να είναι "αποδεκτός" από την κοινωνία και ο πραγματικός μας εαυτός κρύβεται κάπου, σαν κάτι απολίτιστο και μη αποδεκτό.
Βέβαια αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου. Διότι η ευγένεια επιτάσσει διάφορες συμπεριφορές. Για παράδειγμα, όταν βλέπουμε έναν γνωστό μας στο δρόμο, ακόμα κι αν δεν έχουμε χρόνο ή διάθεση να του μιλήσουμε, οφείλουμε να τον χαιρετήσουμε για να μην παρεξηγηθεί. Φυσικά σε μια συζήτηση λίγων λεπτών (ή δευτερολέπτων), η δυσκολία των συνθηκών είναι δύσκολο να περιγραφεί κι έτσι ο ένας δείχνει βιαστικός και απρόθυμος, ο άλλος φαφλατάς και ανυπόφορος και φεύγουν ενίοτε και οι δύο παρεξηγημένοι, μέσα σε μια αλυσιδωτή αντίδραση αμηχανίας.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας αμηχανίας εμφανίζεται στη συνάντηση δυο παλιών γνωστών. Ενώ είναι φυσιολογικό η ζωή να χωρίσει προσωρινά (ή και παντοτινά) δυο ανθρώπους που μοιράζονται ένα κοινό παρελθόν - μιας και οι ζωές μας μοιάζουν με τεμνόμενες ευθείες, μοιραία ενωμένες μια φορά πριν χαθούν στο άπειρο- ο καθωσπρεπισμός δεν το επιτρέπει. Συνήθως ο ένας από αμηχανία, ανασφάλεια ή ενοχές θέλει να ρίξει το "φταίξιμο" στον άλλον και του λέει: "πού χάθηκες;" Αυτή η σιχαμερή έκφραση στοιχειώνει καθημερινά πολλές συζητήσεις και κρύβει σχεδόν πάντα πίσω της το προαναφερθέν τρίπτυχο. Η απάντηση είναι "χάθηκα όπου χάθηκες κι εσύ" αλλά κανείς δεν την λέει. Οι περισσότεροι σκύβουν το κεφάλι και, ενώ είχαν πρόθεση να πουν απλά μια όμορφη καλημέρα στον άλλον, γίνονται αποδέκτες των ενοχών του. Αυτό δείχνει πως ακόμα και στην κοινωνική συμπεριφορά μας η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση. Η έκφραση αυτή πετάει το μπαλάκι των ενοχών μας στον άλλον, ώστε να απαλλαγούμε από αυτές. Εγωιστικό ε; Κρίμα. Αυτά έχει η ανθρώπινη φύση, όπως λένε.
Αλλά η μεταβίβαση των ενοχών είναι δυστυχώς ένα ζιζάνιο που φυτρώνει παντού. Ειδικά όταν μια ομάδα ανθρώπων έχει τις ίδιες ενοχές, αυτές κρύβονται καλά μέσα στο πλήθος. Μα όταν η ομάδα αυτή έρχεται αντιμέτωπη με μια περίπτωση που βγάζει στην επιφάνεια τις ενοχές τους, τότε τα αποτελέσματα είναι άσχημα. Για παράδειγμα, ο φόβος προς το διαφορετικό δημιουργεί εσωτερική σύγχυση και ενοχές. Ο φόβος προς το διαφορετικό βέβαια παίρνει πολλές μορφές: ομοφοβία, ξενοφοβία, μισαλλοδοξία κτλ. Ο κατάλογος είναι μακρύς. Κι ενώ πολλά φαινόμενα αποκρύπτονται ή αποσιωπούνται, υπάρχουν τόσα πολλά κρούσματα βίας στον κόσμο ώστε το φαινόμενο έχει διογκωθεί και δεν γίνεται πια να κρυφτεί. Ευπαθείς ομάδες γίνονται στόχος καθημερινά και η ζωή τους γίνεται κόλαση. Και ο λόγος είναι πως κάποιοι άλλοι νιώθουν ανασφάλεια, φοβίες και δεν ξέρουν πως να τα αντιμετωπίσουν. Φυσικά, μιας και η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση, έχουμε γιουχαρίσματα και ξυλοδαρμούς ομοφυλόφιλων από ομοφοβικές ομάδες, ξυλοδαρμούς και δολοφονίες μεταναστών από ρατσιστικές ομάδες μίσους, καθώς και θρησκευτικούς πολέμους λόγω μισαλλοδοξίας, όπου τα αντίπαλα στρατόπεδα (για να μην αναφέρω τους άμαχους) πνίγονται στο αίμα για να αποδείξουν "ποιος θεός είναι πιο πανάγαθος".
Τελικά, μάλλον η κοινωνία μας δεν έχει ξεφύγει και πολύ από καταστάσεις ζούγκλας. Μάλλον αυτές οι "σκοτεινές γωνιές" μέσα στον καθένα μας γεννάνε όλο και περισσότερο σκοτάδι, επειδή η οικογένεια, το σχολείο και η κοινωνία μας μεγαλώνουν με ταμπού και απαγορεύσεις, αντί να ρίξουν φως και να αγκαλιάσουν την διαφορετικότητα όσο το παιδί είναι ακόμα μικρό. Αυτό γεννά παρεξηγημένους εφήβους, αμήχανους μπροστά σε πολλές καταστάσεις ενήλικες και πολύ, πολύ και άσβεστο μίσος. Άραγε θα αλλάξει η νοοτροπία αυτή; Ή εσαεί η καλύτερη άμυνα θα είναι η επίθεση;
Παρόλα αυτά, επειδή ζούμε σε κοινωνίες, η αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπων είναι αναπόφευκτο στοιχείο της καθημερινότητας. Οπότε επιστρέφουμε στα ζητήματα της ευγένειας και της ευπρέπειας. Οπότε, προκειμένου να είναι κάποιος ευγενικός, "σκοτώνει" κάποια σημεία της προσωπικότητάς του. Αυτό είναι ένα αναγκαίο κακό, το οποίο προλαμβάνει άλλα, μεγαλύτερα, τα οποία προέρχονται από την αδυναμία κατανόησης του πλησίον ή την απροθυμία για κατανόηση. Κι έτσι φτάνουμε σε έναν φαύλο κύκλο "ευγένειας", όπου ο καθένας μας έχει μεταβάλει στοιχεία της προσωπικότητάς του προκειμένου να είναι "αποδεκτός" από την κοινωνία και ο πραγματικός μας εαυτός κρύβεται κάπου, σαν κάτι απολίτιστο και μη αποδεκτό.
Βέβαια αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου. Διότι η ευγένεια επιτάσσει διάφορες συμπεριφορές. Για παράδειγμα, όταν βλέπουμε έναν γνωστό μας στο δρόμο, ακόμα κι αν δεν έχουμε χρόνο ή διάθεση να του μιλήσουμε, οφείλουμε να τον χαιρετήσουμε για να μην παρεξηγηθεί. Φυσικά σε μια συζήτηση λίγων λεπτών (ή δευτερολέπτων), η δυσκολία των συνθηκών είναι δύσκολο να περιγραφεί κι έτσι ο ένας δείχνει βιαστικός και απρόθυμος, ο άλλος φαφλατάς και ανυπόφορος και φεύγουν ενίοτε και οι δύο παρεξηγημένοι, μέσα σε μια αλυσιδωτή αντίδραση αμηχανίας.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας αμηχανίας εμφανίζεται στη συνάντηση δυο παλιών γνωστών. Ενώ είναι φυσιολογικό η ζωή να χωρίσει προσωρινά (ή και παντοτινά) δυο ανθρώπους που μοιράζονται ένα κοινό παρελθόν - μιας και οι ζωές μας μοιάζουν με τεμνόμενες ευθείες, μοιραία ενωμένες μια φορά πριν χαθούν στο άπειρο- ο καθωσπρεπισμός δεν το επιτρέπει. Συνήθως ο ένας από αμηχανία, ανασφάλεια ή ενοχές θέλει να ρίξει το "φταίξιμο" στον άλλον και του λέει: "πού χάθηκες;" Αυτή η σιχαμερή έκφραση στοιχειώνει καθημερινά πολλές συζητήσεις και κρύβει σχεδόν πάντα πίσω της το προαναφερθέν τρίπτυχο. Η απάντηση είναι "χάθηκα όπου χάθηκες κι εσύ" αλλά κανείς δεν την λέει. Οι περισσότεροι σκύβουν το κεφάλι και, ενώ είχαν πρόθεση να πουν απλά μια όμορφη καλημέρα στον άλλον, γίνονται αποδέκτες των ενοχών του. Αυτό δείχνει πως ακόμα και στην κοινωνική συμπεριφορά μας η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση. Η έκφραση αυτή πετάει το μπαλάκι των ενοχών μας στον άλλον, ώστε να απαλλαγούμε από αυτές. Εγωιστικό ε; Κρίμα. Αυτά έχει η ανθρώπινη φύση, όπως λένε.
Αλλά η μεταβίβαση των ενοχών είναι δυστυχώς ένα ζιζάνιο που φυτρώνει παντού. Ειδικά όταν μια ομάδα ανθρώπων έχει τις ίδιες ενοχές, αυτές κρύβονται καλά μέσα στο πλήθος. Μα όταν η ομάδα αυτή έρχεται αντιμέτωπη με μια περίπτωση που βγάζει στην επιφάνεια τις ενοχές τους, τότε τα αποτελέσματα είναι άσχημα. Για παράδειγμα, ο φόβος προς το διαφορετικό δημιουργεί εσωτερική σύγχυση και ενοχές. Ο φόβος προς το διαφορετικό βέβαια παίρνει πολλές μορφές: ομοφοβία, ξενοφοβία, μισαλλοδοξία κτλ. Ο κατάλογος είναι μακρύς. Κι ενώ πολλά φαινόμενα αποκρύπτονται ή αποσιωπούνται, υπάρχουν τόσα πολλά κρούσματα βίας στον κόσμο ώστε το φαινόμενο έχει διογκωθεί και δεν γίνεται πια να κρυφτεί. Ευπαθείς ομάδες γίνονται στόχος καθημερινά και η ζωή τους γίνεται κόλαση. Και ο λόγος είναι πως κάποιοι άλλοι νιώθουν ανασφάλεια, φοβίες και δεν ξέρουν πως να τα αντιμετωπίσουν. Φυσικά, μιας και η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση, έχουμε γιουχαρίσματα και ξυλοδαρμούς ομοφυλόφιλων από ομοφοβικές ομάδες, ξυλοδαρμούς και δολοφονίες μεταναστών από ρατσιστικές ομάδες μίσους, καθώς και θρησκευτικούς πολέμους λόγω μισαλλοδοξίας, όπου τα αντίπαλα στρατόπεδα (για να μην αναφέρω τους άμαχους) πνίγονται στο αίμα για να αποδείξουν "ποιος θεός είναι πιο πανάγαθος".
Τελικά, μάλλον η κοινωνία μας δεν έχει ξεφύγει και πολύ από καταστάσεις ζούγκλας. Μάλλον αυτές οι "σκοτεινές γωνιές" μέσα στον καθένα μας γεννάνε όλο και περισσότερο σκοτάδι, επειδή η οικογένεια, το σχολείο και η κοινωνία μας μεγαλώνουν με ταμπού και απαγορεύσεις, αντί να ρίξουν φως και να αγκαλιάσουν την διαφορετικότητα όσο το παιδί είναι ακόμα μικρό. Αυτό γεννά παρεξηγημένους εφήβους, αμήχανους μπροστά σε πολλές καταστάσεις ενήλικες και πολύ, πολύ και άσβεστο μίσος. Άραγε θα αλλάξει η νοοτροπία αυτή; Ή εσαεί η καλύτερη άμυνα θα είναι η επίθεση;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου