Όσον αφορά την πίστη στο μέλλον υπάρχουν γενικά δυο τάσεις: αυτή της αισιοδοξίας κι αυτή της απαισιοδοξίας. Η πρώτη δηλώνει πάνω-κάτω την πεποίθηση κάποιου πως "όλα θα πάνε καλά", ενώ η δεύτερη πως "κάτι θα στραβώσει". Θα έλεγα πως στην τελευταία έρχεται να προστεθεί και ο διαβόητος Νόμος του Μέρφυ: "όταν κάτι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει στραβά". Εγώ όμως είμαι της πρώτης οδού.
Πολλοί έχουν συνυφάνει την αισιοδοξία με την απερισκεψία στο μυαλό τους. Δηλαδή θεωρούν πως ο αισιόδοξος παραβλέπει τα στοιχεία και δεν υπολογίζει τις πιθανότητες και τους σχετικούς παράγοντες. Λάθος. Αυτή η έννοια είναι η υπεραισιοδοξία. Η αισιοδοξία δεν έχει να κάνει με παράβλεψη στοιχείων, κακούς υπολογισμούς ή ονειροπόληση. Ο αισιόδοξος μπορεί να είναι το ίδιο παρατηρητικός, λεπτομερής και σωστός στους υπολογισμούς με έναν απαισιόδοξο άνθρωπο. Διότι η δυνατότητα πρόβλεψης και η διορατικότητα δεν ανήκουν σε ένα από τα δύο αντίθετα. Η διαφορά των δυο είναι στο πού θα κοιτάξει ο καθένας: ο αισιόδοξος θα εστιάσει στις πιθανότητες επιτυχίας, όσο μικρές κι αν είναι αυτές, ενώ ο απαισιόδοξος στις πιθανότητες αποτυχίας, όσο μικρές κι αν είναι αυτές.
Σε τελική ανάλυση, ο αρχικός ορισμός των εννοιών καλό θα ήταν να αλλάξει: ο αισιόδοξος σκέφτεται "τα πράγματα μπορούν να πάνε καλά", ενώ ο απαισιόδοξος "τα πράγματα μπορούν να στραβώσουν". Τα αντίθετα συμπεράσματα βγαίνουν κοιτώντας την ίδια εικόνα. Συνήθως δεν υπάρχει διαφορά στην εκτίμηση αλλά στην προσπάθεια που καταβάλλεται. Έχω κάνει πολλές συζητήσεις με ανθρώπους που υπερασπίζονται την ισότητα ανάμεσα στα δύο και ισχυρίζονται πως δεν υπάρχει πρακτική διαφορά στο να είναι κανείς το ένα ή το άλλο.
Εδώ διαφωνώ. Θεωρώ πως η αισιοδοξία έχει και πρακτικές θετικές συνέπειες, δεν είναι απλά ένας τρόπος σκέψης. Θεωρώ πως η αισιοδοξία είναι ένα ανοιχτό παράθυρο, από το οποίο μπορεί κανείς να βρει διέξοδο στα προβλήματά του. Εκεί που η συντριπτική πλειοψηφία θα τα παρατούσε, επειδή βλέπει έναν τοίχο, ο αισιόδοξος ακόμα προσπαθεί να βρει λύση. Δεν είναι κάτι αυτονόητο αλλά μια συνειδητή προσπάθεια. Οι πιθανότητες επιτυχίας αυξάνονται, έστω και με ένα μικρό ποσοστό. Είναι λογικό: όταν ο ένας σκέφτεται "μπορώ να τα καταφέρω", ενώ ο άλλος "δεν μπορώ να τα καταφέρω", ο πρώτος θα πασχίσει να κερδίσει, ενώ ο δεύτερος έχει συμβιβαστεί με την ήττα. Στην πρώτη δυσκολία πιθανότατα θα πει "το ήξερα" και θα τα παρατήσει. Θα προτιμήσει να βγει αληθινή η αρνητική του πρόβλεψη παρά να συνεχίσει ώστε να την αλλάξει.
Ζούμε σε έναν κόσμο απαισιόδοξων. Σε έναν κόσμο όπου οι περισσότεροι βάζουν όρια γύρω από τον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους απλά και μόνο για να λένε "ξέρω τα όριά μου". Επίσης υπάρχει η σκέψη πως ο μεγαλύτερος αντίπαλος που πρέπει να νικήσει κανείς είναι ο εαυτός του. Συμφωνώ. Επιπροσθέτως θα έλεγα πως πρέπει να νικηθεί η ηττοπάθεια, ο συμβιβασμός με την ήττα, η ανασφάλεια, η έλλειψη στόχου και προοπτικών. Δε με ενδιαφέρει να οριοθετήσω τις δυνατότητές μου. Πιο πολύ είμαι περίεργος να δω πόσο μακριά μπορώ να φτάσω, πόσες φορές μπορώ να ξεπεράσω τον εαυτό μου, τις προσδοκίες μου και τις προσδοκίες των άλλων. Η αισιοδοξία είναι το στοιχείο που αλλάζει έναν άνθρωπο και του δίνει διεξόδους. Εκεί που πιστεύει πως δεν μπορεί, του δείχνει τον δρόμο. Είναι μια ζεστή, φιλική φωνή που τον προτρέπει να προσπαθήσει. Ναι. Αν έχω κάποια υπερδύναμη, σίγουρα είναι αυτή: είμαι αισιόδοξος.
Πολλοί έχουν συνυφάνει την αισιοδοξία με την απερισκεψία στο μυαλό τους. Δηλαδή θεωρούν πως ο αισιόδοξος παραβλέπει τα στοιχεία και δεν υπολογίζει τις πιθανότητες και τους σχετικούς παράγοντες. Λάθος. Αυτή η έννοια είναι η υπεραισιοδοξία. Η αισιοδοξία δεν έχει να κάνει με παράβλεψη στοιχείων, κακούς υπολογισμούς ή ονειροπόληση. Ο αισιόδοξος μπορεί να είναι το ίδιο παρατηρητικός, λεπτομερής και σωστός στους υπολογισμούς με έναν απαισιόδοξο άνθρωπο. Διότι η δυνατότητα πρόβλεψης και η διορατικότητα δεν ανήκουν σε ένα από τα δύο αντίθετα. Η διαφορά των δυο είναι στο πού θα κοιτάξει ο καθένας: ο αισιόδοξος θα εστιάσει στις πιθανότητες επιτυχίας, όσο μικρές κι αν είναι αυτές, ενώ ο απαισιόδοξος στις πιθανότητες αποτυχίας, όσο μικρές κι αν είναι αυτές.
Σε τελική ανάλυση, ο αρχικός ορισμός των εννοιών καλό θα ήταν να αλλάξει: ο αισιόδοξος σκέφτεται "τα πράγματα μπορούν να πάνε καλά", ενώ ο απαισιόδοξος "τα πράγματα μπορούν να στραβώσουν". Τα αντίθετα συμπεράσματα βγαίνουν κοιτώντας την ίδια εικόνα. Συνήθως δεν υπάρχει διαφορά στην εκτίμηση αλλά στην προσπάθεια που καταβάλλεται. Έχω κάνει πολλές συζητήσεις με ανθρώπους που υπερασπίζονται την ισότητα ανάμεσα στα δύο και ισχυρίζονται πως δεν υπάρχει πρακτική διαφορά στο να είναι κανείς το ένα ή το άλλο.
Εδώ διαφωνώ. Θεωρώ πως η αισιοδοξία έχει και πρακτικές θετικές συνέπειες, δεν είναι απλά ένας τρόπος σκέψης. Θεωρώ πως η αισιοδοξία είναι ένα ανοιχτό παράθυρο, από το οποίο μπορεί κανείς να βρει διέξοδο στα προβλήματά του. Εκεί που η συντριπτική πλειοψηφία θα τα παρατούσε, επειδή βλέπει έναν τοίχο, ο αισιόδοξος ακόμα προσπαθεί να βρει λύση. Δεν είναι κάτι αυτονόητο αλλά μια συνειδητή προσπάθεια. Οι πιθανότητες επιτυχίας αυξάνονται, έστω και με ένα μικρό ποσοστό. Είναι λογικό: όταν ο ένας σκέφτεται "μπορώ να τα καταφέρω", ενώ ο άλλος "δεν μπορώ να τα καταφέρω", ο πρώτος θα πασχίσει να κερδίσει, ενώ ο δεύτερος έχει συμβιβαστεί με την ήττα. Στην πρώτη δυσκολία πιθανότατα θα πει "το ήξερα" και θα τα παρατήσει. Θα προτιμήσει να βγει αληθινή η αρνητική του πρόβλεψη παρά να συνεχίσει ώστε να την αλλάξει.
Ζούμε σε έναν κόσμο απαισιόδοξων. Σε έναν κόσμο όπου οι περισσότεροι βάζουν όρια γύρω από τον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους απλά και μόνο για να λένε "ξέρω τα όριά μου". Επίσης υπάρχει η σκέψη πως ο μεγαλύτερος αντίπαλος που πρέπει να νικήσει κανείς είναι ο εαυτός του. Συμφωνώ. Επιπροσθέτως θα έλεγα πως πρέπει να νικηθεί η ηττοπάθεια, ο συμβιβασμός με την ήττα, η ανασφάλεια, η έλλειψη στόχου και προοπτικών. Δε με ενδιαφέρει να οριοθετήσω τις δυνατότητές μου. Πιο πολύ είμαι περίεργος να δω πόσο μακριά μπορώ να φτάσω, πόσες φορές μπορώ να ξεπεράσω τον εαυτό μου, τις προσδοκίες μου και τις προσδοκίες των άλλων. Η αισιοδοξία είναι το στοιχείο που αλλάζει έναν άνθρωπο και του δίνει διεξόδους. Εκεί που πιστεύει πως δεν μπορεί, του δείχνει τον δρόμο. Είναι μια ζεστή, φιλική φωνή που τον προτρέπει να προσπαθήσει. Ναι. Αν έχω κάποια υπερδύναμη, σίγουρα είναι αυτή: είμαι αισιόδοξος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου