Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου 2016

Αρχές Δομής στις Σχέσεις

   Κάθε σχέση έχει έναν θεμέλιο λίθο για να παραμένει ζωντανή. Ορισμένες φιλικές σχέσεις είναι χτισμένες πάνω στη συναδελφοσύνη: είμαστε φίλοι στη δουλειά ή στο σχολείο ή στο στρατό, άρα διατηρούμε μια ζεστή φιλική σχέση. Πιθανό είναι όταν σταματήσει να υπάρχει αυτός ο θεμέλιος λίθος να σταματήσει, σταδιακά ίσως, και η φιλία. Το να μην σταματήσει είναι ένδειξη πως η φιλία έχει περάσει σε άλλο επίπεδο. Παραδείγματα άλλων "θεμέλιων λίθων" υπάρχουν πολλά.
   Άλλες σχέσεις είναι χτισμένες πάνω στη νοοτροπία: είμαι οικολόγος, άρα κάνω παρέα με οικολόγους. Μου αρέσουν οι ιδέες τους, άρα βρίσκω ευχάριστη τη συντροφιά τους. Ταιριάζουμε στις πολιτικές θέσεις, οπότε ακούω από αυτούς όσα θέλω να ακούσω. Συχνά το μυαλό μας δημιουργεί την εντύπωση πως ο ομοϊδεάτης είναι και εξυπνότερος, κάτι που δεν μπορεί παρά να είναι ψευδαίσθηση: μπορεί όντως να είναι εξυπνότερος από τον μέσο όρο αλλά όχι επειδή έχει κοινές ιδέες μαζί μου. Σε κάθε ιδεολογική "παράταξη" υπάρχουν οι έξυπνοι, οι ψαγμένοι, οι ημιμαθείς και τα πρόβατα. Πάντως οι φιλίες τέτοιου τύπου κατ' εμέ δεν είναι ισχυρές. Μπορεί μεν να κρατήσουν μια ζωή, λόγω της σταθερότητας των πεποιθήσεων, όμως βασίζονται σε κάτι μη ουσιαστικό: δεν υπάρχει εγγύηση πως ο ομοϊδεάτης έχει και τα ίδια ιδανικά με μένα ή ότι σε μια μακροχρόνια φιλία θα ταιριάζουν τα χνώτα μας.
   Αλλά πέρα από τον θεμέλιο λίθο, αν θέλουμε να κάνουμε μια ολοκληρωμένη αναλογία, πρέπει να υπάρχει και το τσιμέντο, το οποίο είναι ρευστό μεν στην αρχή, σκληρότατο δε στη συνέχεια. Αυτό ίσως είναι η εμπιστοσύνη προς το άλλο πρόσωπο, η οποία φέρνει μαζί της και άλλα συναισθήματα. Η εμπιστοσύνη είναι το χαρακτηριστικό "εκ των ων ουκ άνευ" σε οποιαδήποτε σχέση για να είναι υγιής. Αν λείπει τίποτα δε χτίζεται σωστά. Σε μια φιλία, όταν ο ένας συνειδητοποιήσει πως έπαψε να εμπιστεύεται τον άλλον, τα πράγματα γίνονται χειρότερα. Η περίπτωση είναι ειδική, διότι όταν δένεται κανείς, στην αρχή σπάνια σκέφτεται αρνητικά σενάρια. Όταν αργά ή γρήγορα έρθουν ή του μπουν τρίτα λόγια, τότε είναι η κρίσιμη στιγμή, η στιγμή που αναλογίζεται αν εμπιστεύεται ή όχι...
   Σε μια ερωτική σχέση πάλι δεν αλλάζει η απαραβίαστη αρχή: αν εμπιστεύεσαι κρατάς. Αν όχι, χωρίζεις, και μάλιστα με συνοπτικές διαδικασίες. Το ποιος φταίει που δεν υπάρχει εμπιστοσύνη δεν είναι της παρούσης. Το αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι δεν υπάρχει, οπότε έπεται η αγωνία, η αμφιβολία και τέλος η δυστυχία. Φυσικά αν η έλλειψή της υπάρχει σε κάθε σχέση κάποιου, το πρόβλημα υπάρχει σε αυτόν και στην παιδεία που έχει λάβει. Όσον πάλι αφορά τους διαφόρων ειδών θεμέλιους λίθους στις ερωτικές σχέσεις, ο πρώτος είναι η καταγωγή. "Παπούτσι από τον τόπο σου κι ας είναι μπαλωμένο" έλεγαν οι σοφοί πλην αναίσθητοι παλαιότεροι, διότι ο έρωτας, η αγάπη και η αμοιβαιότητα δεν υπήρχαν στον ορίζοντα τότε. Μόνο η επιβίωση. Ας είναι. Σημαντικός μεν λίθος, η σημασία του οποίου φαίνεται όταν λείπει: όταν δοκιμάζει κάποιος μια σχέση με έναν αλλοδαπό/αλλόθρησκο/αλλόγλωσσο, όπου χρειάζεται ουσιαστική σχέση, κατανόηση, ανοιχτό μυαλό και αγάπη για να πετύχει. Δεν ξέρω αν πιάσατε το υπονοούμενο, όμως κάποιες φορές όταν υπάρχει ο θεμέλιος λίθος της κοινής καταγωγής τα παραπάνω περνούν σε δεύτερη μοίρα (καλό κορίτσι η Γιώτα, από φιλική οικογένεια, πάρ' την μωρέ Τάσο).
   Ο δεύτερος είναι οι κοινές παρέες. Πάντα υπάρχουν στον ορίζοντα είτε για καλό είτε για κακό. Αν υπάρχουν μακροχρόνια για καλό, τότε αποδεικνύονται δύο πράγματα: πρώτον, ότι το ζευγάρι έχει καλές πιθανότητες και δεύτερον, ότι και οι αντίστοιχες φιλίες έχουν τα φόντα να είναι υγιείς και μακροχρόνιες. Αν υπάρχουν για κακό, τότε θα συμβεί το αντίθετο: είτε κάποια στιγμή οι κακές παρέες θα βάλουν λόγια και θα χωρίσουν το ζευγάρι είτε θα διαλυθούν οι φιλίες αυτές. Είπαμε, ο θεμέλιος λίθος οφείλει να είναι σταθερός. Υπάρχουν αρκετοί ακόμα αλλά δε θα επεκταθώ.
   Σε μια σχέση γονέων-τέκνων τα πράγματα έχουν κάποιες διαφοροποιήσεις. Η μεγάλη διαφορά ηλικίας και εμπειρίας κάνουν την εμπιστοσύνη δύσκολο πράγμα. Από την μεριά των παιδιών, η εμπιστοσύνη στους γονείς συνήθως είναι κάτι έμφυτο και είναι μεγάλο σφάλμα των γονέων να την χάσουν, ενώ η ευθύνη σε μια τέτοια περίπτωση είναι πάντα δική τους. Από την άλλη, οι γονείς είναι πολύ καλό και ζωτικής σημασίας για την υγιή σχέση τους να εμπιστεύονται τα παιδιά τους. Δεν είναι κάτι που συνηθίζεται όμως. Αντίθετα, όταν μια σχέση χτίζεται πάνω στον εικοσαετή (και βάλε) βομβαρδισμό με συμβουλές, παροτρύνσεις, εξαναγκασμούς και απαγορεύσεις, είναι δύσκολο μετά να υπάρχει εμπιστοσύνη. Ο γονέας σπάνια εμπιστεύεται το παιδί του: δεν τον αφήνει η αγωνία του, οι αρνητικές σκέψεις του, τα παραδείγματα της κοινωνίας (χτες ο Γιαννάκης της Μαρίτσας χτύπησε με το αυτοκίνητο, πώς να αφήσω τον Κωστή μου να πάρει;), η εσφαλμένη και απαράδεκτη ιδέα "το παιδί μου είναι για πάντα παιδί στα μάτια μου", η οποία έχει γαλουχήσει, τυραννήσει και φέρει το μεγαλύτερο χάσμα γενεών από οποιαδήποτε άλλη νοοτροπία σε οικογένειες.
   Για να υπάρξει εμπιστοσύνη στην, προβληματική ενίοτε, αυτή σχέση πρέπει να χτιστεί από νωρίς. Όταν η μητέρα ή ο πατέρας καθημερινά βασίζονται στον πειθαναγκασμό για να περάσουν κάτι στο παιδί τους, χάνεται η εμπιστοσύνη και από τις δύο μεριές: "Πάνε για ύπνο", "Μην μπεις στη θάλασσα", "Μη βγαίνεις", "Μην κάνεις σχέσεις πριν τα 18 σου", "Μη φας το μήλο" κτλ. Πρέπει μετά από αυτές τις ερωτήσεις να υπάρχει το "επειδή..." στην καλύτερη περίπτωση. Θεωρώ αυτονόητο ότι από την πλευρά των παιδιών θα υπάρχει το "γιατί;", το οποίο οι γονείς οφείλουν να απαντούν κι όχι να κουράζονται. Για εκείνους είναι μια ακόμα κουραστική ερώτηση, για τα διψασμένα για γνώση παιδιά είναι η ερώτηση που χαρτογραφεί τον κόσμο. Αν δεν είναι κανείς έτοιμος ή διατεθειμένος να δώσει απαντήσεις ας το σκεφτεί ξανά τι σημαίνει γονέας.
   Έπειτα, για να συνεχιστεί η αναλογία, πέρα από τα τσιμέντα, υπάρχουν και τα τούβλα. Αυτά ίσως είναι οι σταθερές αρχές και τα ιδανικά. Δεν τα υπολογίζουμε πολύ όταν είμαστε ακόμα στα θεμέλια μιας σχέσης αλλά αργότερα βρίσκουμε πως είναι το απαραίτητο υλικό για να στεγαστεί μια οποιαδήποτε σχέση, ερωτική, φιλική, επαγγελματική κτλ. Αν έχουμε διαφορετικές αρχές υπάρχει θέμα μακροχρόνια, διότι οι αρχές διέπουν με πολλούς τρόπους τη ζωή μας. Όταν κάποιος έχει για αρχή το χρήμα, τότε δεν μπορεί να χτιστεί υγιής σχέση με κανέναν άλλο παρά με έναν που έχει την παρόμοια αρχή. Όταν κάποιος έχει για μέγιστο ιδανικό την αγάπη θα δυστυχήσει αν συμβιώνει με κάποιον που την περιφρονεί. Και πάει λέγοντας.
   Αφού μπουν τα τούβλα, πρέπει να υπάρξουν τα ηλεκτρολογικά, τα οποία δίνουν φως στον οίκο. Στην αναλογία μας, το φως μιας οποιαδήποτε σχέσης, αφού έχουν τακτοποιηθεί τα προηγούμενα, είναι το ενδιαφέρον. Ενδιαφέρον στις συζητήσεις, στις ιδέες του άλλου, στις δραστηριότητες, τις παρέες. Πολλοί έχουν τα προηγούμενα αλλά δεν βλέπουν φως στο τούνελ επειδή βαριούνται. Το να βαριέσαι όμως έναν ερωμένο/η ή έναν φίλο σημαίνει πως ή τα ηλεκτρολογικά χρειάζονται επειγόντως αλλαγή ή το ίδιο το σπίτι έχει κάποιο σημαντικό πρόβλημα...
   Τέλος υπάρχουν τα υδραυλικά, τα οποία (ελπίζω τουλάχιστον) να υπάρχουν στις ερωτικές μόνο σχέσεις, τα άλλα δε θα ήθελα να τα αναλύσω. Δεν πρέπει να υπάρχουν διαρροές. Η διαρροή είναι εμφανές πρόβλημα. Ή τουλάχιστον αν υπάρχουν, να είναι γνωστό και αποδεκτό και να μπορεί το ζεύγος να ζήσει με αυτές. Τα υδραυλικά οφείλουν να λειτουργούν άψογα εν πάση περιπτώσει, αν αναφερόμαστε σε υγιή σχέση. Συνήθως σε πολλά σπίτια μετά από χρόνια μπάζει το σπίτι υγρασία από κάπου, κάποιο σιφόνι έχει σπάσει, και αργότερα έρχεται η μούχλα. Στις μακροχρόνιες σχέσεις αυτό φθείρει εξίσου. Δυστυχώς γι' αυτό δεν υπάρχει εύκολη λύση, παρά ο συνεχής έλεγχος και η διατήρηση των υδραυλικών. Αυτά.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου