Η Ταύτιση με τον Πρωταγωνιστή

   Σε ένα βιβλίο (ή αντίστοιχα σε μια ταινία) ένας σημαντικός, ίσως ο σημαντικότερος τρόπος να κερδίσει κανείς τον αναγνώστη/θεατή είναι να τον κάνει να ταυτιστεί με τον πρωταγωνιστή ή έναν από τους πολλούς, αν υπάρχουν. Ταυτίζομαι, σε επίπεδο βιβλίου/ταινίας σημαίνει να καταλαβαίνω τη ζωή, τον χαρακτήρα και τον συναισθηματικό κόσμο ενός πρωταγωνιστή σε τέτοιο βαθμό, ώστε να νιώθω ένα μαζί του. Αποτέλεσμα είναι να δεθώ συναισθηματικά μαζί του, να προβληματίζομαι μαζί του, κοντολογίς να βγαίνω από την δική μου καθημερινότητα και ζωή και να εισέρχομαι στη δική του ξεχνώντας οτιδήποτε συμβαίνει σε μένα. Αν κάποιο βιβλίο/ταινία καταφέρει να το κάνει αυτό, έχει κερδίσει το κοινό του/της. Έχει πετύχει.

   Αποτέλεσμα αυτού είναι πολλές φορές να νιώθουμε ότι έχουμε δεθεί με ένα βιβλίο, μας έχει συναρπάσει και οι υπόλοιποι δεν μας καταλαβαίνουν. Πολλές φορές βέβαια ούτε οι ίδιοι δεν καταλαβαίνουμε γιατί νιώσαμε τόσο έντονα πράγματα κι έχουμε τέτοιες αναμνήσεις από μια ταινία, η οποία μπορεί αντικειμενικά να είναι κακή. Αν συνειδητοποιήσουμε την αόρατη αυτή προσπάθεια του συγγραφέα/σκηνοθέτη/σεναριογράφου να μας κερδίσει, μπορούμε να καταλάβουμε πολλά και για το ποιόν της ταινίας. Συγκεκριμένα μπορούμε ενσυνείδητα να καταλάβουμε αν μια ταινία απευθύνεται σ' εμάς ή όχι. Αλλιώς αυτό θα γίνει υποσυνείδητα και ίσως ταυτιστούμε ή την απορρίψουμε χωρίς να καταλάβουμε το γιατί.

   Στα παιδικά βιβλία/ταινίες ο πρωταγωνιστής είναι 90% παιδί. Αλλιώς είναι ενήλικας, ο οποίος όμως ζει και σκέφτεται σαν παιδί. Έτσι ο χαρακτήρας του πρωταγωνιστή γίνεται απόλυτα κατανοητός από ένα παιδί, το οποίο αιχμαλωτίζεται από εκείνο το διαφορετικό, μαγικό σύμπαν και εύκολα ζει μέσα του. Ξεχωρίζω δύο περιπτώσεις: πρώτη εκείνη στην οποία υπάρχει ρεαλισμός και συνήθως το παιδί ζει σε ένα καταπιεστικό, προβληματικό περιβάλλον. Η κατάσταση είναι ή εντελώς στατική, χωρίς πολλά περιθώρια διαφυγής ή απότομα ανατρεπτική και το παιδί βρίσκει ένα ευτυχισμένο μέλλον μπροστά του. Δεύτερη εκείνη που διακατέχεται από σουρεαλισμό και το παιδί-πρωταγωνιστής, που συνήθως είναι φιλοπερίεργο, ζει σε φανταστικούς. υπέροχους κόσμους και ο αναγνώστης, αιχμαλωτισμένος από εκείνο το υπέροχο σύμπαν, λατρεύει τον πρωταγωνιστή (αν και η δράση δεν σχετίζεται τόσο με την ψυχοσύνθεσή του) και ταυτίζεται μαζί του.

   Άλλα τρανταχτά παραδείγματα: σε ταινίες (ή βιβλία) όπου το target group είναι γυναικείο, μπορούμε να δούμε διάφορους τύπους γυναικών σε αυτές. Υπάρχει η πρωταγωνίστρια-θύμα, η οποία καταπιέζεται από την οικογένειά της, από τον σύντροφό της ή από την κοινωνία, φοβάται πολλά, ελπίζει πολλά και φυσικά θέλει να αλλάξει ζωή. Ζει πολύ με την φαντασία και τα όνειρά της. Έπειτα, υπάρχει η ανεξάρτητη γυναίκα, η οποία αντιμετωπίζει στα ίσα τις απειλές, τα προβλήματα και τους ανθρώπους γύρω της με ένα θάρρος και μια αποφασιστικότητα που κάνει πολλές γυναίκες να θέλουν να της μοιάσουν. Και στις δύο περιπτώσεις, όπως και στις αναρίθμητες άλλες, υπάρχουν πολλές γυναίκες που θα ταυτίζονταν με αυτές.

   Άλλο παράδειγμα είναι ο σκληροτράχηλος (badass) πρωταγωνιστής. Είναι δυναμικός, αμείλικτος, αντιμετωπίζει άφοβα δύσκολες καταστάσεις κι έχει πάντα μια έξυπνη λύση για το πρόβλημα. Πολλοί άντρες ταυτίζονται μαζί του είτε επειδή νιώθουν πραγματικά δυνατοί όμως μαγεύονται από τις καταστάσεις που ζει και από το θάρρος του, που καθησυχάζει τους φόβους τους, είτε επειδή είναι ή νιώθουν αδύναμοι και ονειρεύονται να γίνουν σαν εκείνον, πραγματοποιώντας τους άθλους του. Ουσιαστικά οι τελευταίοι ταυτίζονται με τον χαρακτήρα που θα ήθελαν να είναι.

   Επιπλέον, ο "διαφορετικός" πρωταγωνιστής. Εκείνος που, με το διαφορετικό στυλ, νοοτροπία, σεξουαλικές προτιμήσεις ή τρόπο ζωής, κερδίζει τον αναγνώστη/θεατή που θέλει εξίσου να εκφράσει την διαφορετικότητά του και να καταπολεμήσει την εχθρική προς αυτόν κοινωνία. Ο κάθε αναγνώστης/θεατής μπορεί να ταυτιστεί με αυτόν, αρκεί να έχει κι εκείνος την σπίθα της διαφορετικότητας μέσα του και να καταλαβαίνει την ανάγκη του πρωταγωνιστή επειδή κι ο ίδιος θέλει να ξεχωρίσει μέσα στην κοινωνία που ζει.

   Βέβαια μπορούν να γραφτούν πολλές περισσότερες κατηγορίες, καθώς επίσης να χρωματιστεί η καθεμία από αυτές με πολλές αποχρώσεις. Ας είναι. Συγγραφικά στυλ υπάρχουν πολλά και αναγνώστες ακόμα περισσότεροι. Πάντως η δημιουργία ενός χαρακτήρα από το μηδέν, με τις προδιαγραφές να κάνει ανθρώπους διαφορετικούς μεταξύ τους να ταυτίζονται μαζικά μαζί του, είναι τέχνη. Και η τέχνη κάποιες φορές ανταμείβεται.