Η ιστορία του Λυκάονα, του ανθρώπου που έγινε λύκος. Μια ιστορία χαμένη στο θρύλο: τόσο απλή, όμως με τόσα κρυφά νοήματα και τόσες διαφορετικές πτυχές. Κι από αυτήν μπορούμε να κάνουμε υποθέσεις για διάφορα δρώμενα στην μυθική εποχή της αρχαίας Ελλάδας...
Ο Λυκάων της Αρκαδίας ήταν γιος του Πελασγού και της Μελίβοιας (ή της νύμφης Κυλλήνης) και υπήρξε ο πρώτος (μυθικός) βασιλιάς της Αρκαδίας. Ο Λυκάων με διάφορες γυναίκες απέκτησε 50 γιους. Ειδικότερα, ήταν πατέρας του Οινώτρου και της Καλλιστώς, της πανέμορφης κοπέλας που ερωτεύτηκε ο Δίας και πλησίασε σαν αρκούδα. Η απλούστερη εκδοχή τον παρουσιάζει ως έναν ευσεβή βασιλιά που βασίλευε στην Αρκαδία με έδρα την Λυκόσουρα. Οι γιοι του εξαπλώθηκαν κι έγιναν ιδρυτές πόλεων. Κι έτσι ήταν αγαπητός και προς τον Δία, τον βασιλιά των θεών, ο οποίος τον επισκέφτηκε. Ο Λυκάων από τον ενθουσιασμό και την ευσέβειά του δεν περιορίστηκε στο να κάνει μεγαλοπρεπή προσφορά ζώων αλλά θυσίασε ένα παιδί στο βωμό πάνω στο Λυκαίο όρος. Ο Δίας, παρ' ελπίδα του βασιλιά, εξοργίστηκε με την βίαιη πράξη του και έδειξε την οργή του με φοβερά σημάδια στους ουρανούς. Ο Λυκάων φοβήθηκε και έτρεξε να κρυφτεί. Τίποτα όμως δεν στάθηκε ικανό να τον κρύψει από τον Δία κι ένας κεραυνός τον τράνταξε συθέμελα και τον μεταμόρφωσε σε λύκο. Από τότε περιπλανιόταν στο Λύκαιο όρος και τα βράδια με πανσέληνο ούρλιαζε για το χαμένο βασίλειο και την πόλη του...
Κάποιες παραλλαγές του μύθου θέλουν τον Λυκάονα να θυσίασε έναν γιο του για να δείξει ευσέβεια ενώ άλλες αναφέρουν πως η μεταμόρφωση σε λύκο ήταν μια μορφή τελετής που συνέβαινε στα βάθη της Αρκαδίας, την θυσία προς τον Λυκαίο Δία, όπου αν ο λύκος δεν έτρωγε ανθρώπινο κρέας για δέκα χρόνια ξαναγινόταν άνθρωπος. Σε κάθε περίπτωση οι λεπτομέρειες για την ιστορία αυτή είναι σκοτεινές κι αμφιλεγόμενες.
Υπάρχει έπειτα ιστορική παράδοση πιο προχωρημένη: Κατά τον Weizsäcker, ο Λυκάων αντιστοιχεί σε προελληνικό θεό στον οποίο προσφέρονταν ανθρωποθυσίες και ο οποίος έφερε προελληνικό όνομα παρόμοιο με του λύκου, από όπου και η ιστορία της μεταμορφώσεώς του σε λύκο. Η λατρεία του αντικαταστάθηκε από εκείνη του ελληνικού Διός και στη συνέχεια ο Λυκάων ήταν κάτι σαν κακό πνεύμα που είχε προσβάλει τη νέα θεότητα σερβίροντάς της ανθρώπινο κρέας. Ο Robertson Smith θεωρεί τις θυσίες προς τον Λύκαιο Δία στην Αρκαδία καννιβαλικές εορτές μιας φυλής που είχε τον λύκο ως τοτέμ της. Ο Usener κ.ά. ταυτίζουν τον Λυκάονα με τον Λύκαιο Δία ως θεό του φωτός, που σφάζει τον γιο του Νύκτιμο (το σκοτάδι της νύχτας) ή που τον διαδέχεται ο γιος του, μία μεταφορά για την αιώνια διαδοχή ημέρας και νύκτας.
Σε κάθε περίπτωση φανερώνονται μέσω του Λυκάονα μελανά σημεία για την λατρεία στην αρχαία Ελλάδα. Η ανθρωποθυσία δεν είναι ευρέως διαδεδομένη στην μυθολογία μας αλλά αναφέρεται επίσης στους μύθους του Ταντάλου, του Θυέστη και του Τηρέα και της Φιλομήλας με διάφορους κρυμμένους τρόπους στην καθεμία. Είναι δυνατόν τέτοια "παραμύθια" να δημιουργήθηκαν σε ένα περιβάλλον όπου η ανθρωποθυσία ήταν κάτι άγνωστο; Πιστεύω πως όχι. Κάθε μύθος κρύβει από πίσω του ψήγματα αλήθειας και μπορούμε να διδαχθούμε κάτι. Βέβαια ο Τάνταλος ήταν βασιλιάς της Φρυγίας, ο Θυέστης (κι ο αδερφός του Ατρέας) κι ο Λυκάονας στην Πελοπόννησο κι ο Τηρέας στην Θράκη, μέρη όχι και τόσο πολιτισμένα στην μυθική εποχή.
Έπειτα ο θρύλος των λυκανθρώπων ταιριάζει πολύ καλά στον μύθο του Λυκάονα. Ένας άνθρωπος, αφού έχει διαπράξει βαρβαρότητα και έχει χύσει ανθρώπινο αίμα, μεταμορφώνεται σε λύκο. Αν η μεταφυσική αυτή εικόνα ήταν αληθινή τότε σίγουρα οι σύγχρονοί του θα απέδωσαν την μεταμόρφωση στον Δία. Κι τιμωρία θα είχε έρθει ως παραδειγματισμός για μια πράξη ανόσια και απαράμιλλη σε βαρβαρότητα! Η αρχαία Ελλάδα λοιπόν στα προελληνικά και μυθικά χρόνια ίσως να μην ήταν η χώρα του πολιτισμού, το ιδεώδες που όλοι τώρα πιστεύουμε ξέροντας την κλασική της ιστορία...
Ο Λυκάων της Αρκαδίας ήταν γιος του Πελασγού και της Μελίβοιας (ή της νύμφης Κυλλήνης) και υπήρξε ο πρώτος (μυθικός) βασιλιάς της Αρκαδίας. Ο Λυκάων με διάφορες γυναίκες απέκτησε 50 γιους. Ειδικότερα, ήταν πατέρας του Οινώτρου και της Καλλιστώς, της πανέμορφης κοπέλας που ερωτεύτηκε ο Δίας και πλησίασε σαν αρκούδα. Η απλούστερη εκδοχή τον παρουσιάζει ως έναν ευσεβή βασιλιά που βασίλευε στην Αρκαδία με έδρα την Λυκόσουρα. Οι γιοι του εξαπλώθηκαν κι έγιναν ιδρυτές πόλεων. Κι έτσι ήταν αγαπητός και προς τον Δία, τον βασιλιά των θεών, ο οποίος τον επισκέφτηκε. Ο Λυκάων από τον ενθουσιασμό και την ευσέβειά του δεν περιορίστηκε στο να κάνει μεγαλοπρεπή προσφορά ζώων αλλά θυσίασε ένα παιδί στο βωμό πάνω στο Λυκαίο όρος. Ο Δίας, παρ' ελπίδα του βασιλιά, εξοργίστηκε με την βίαιη πράξη του και έδειξε την οργή του με φοβερά σημάδια στους ουρανούς. Ο Λυκάων φοβήθηκε και έτρεξε να κρυφτεί. Τίποτα όμως δεν στάθηκε ικανό να τον κρύψει από τον Δία κι ένας κεραυνός τον τράνταξε συθέμελα και τον μεταμόρφωσε σε λύκο. Από τότε περιπλανιόταν στο Λύκαιο όρος και τα βράδια με πανσέληνο ούρλιαζε για το χαμένο βασίλειο και την πόλη του...
Κάποιες παραλλαγές του μύθου θέλουν τον Λυκάονα να θυσίασε έναν γιο του για να δείξει ευσέβεια ενώ άλλες αναφέρουν πως η μεταμόρφωση σε λύκο ήταν μια μορφή τελετής που συνέβαινε στα βάθη της Αρκαδίας, την θυσία προς τον Λυκαίο Δία, όπου αν ο λύκος δεν έτρωγε ανθρώπινο κρέας για δέκα χρόνια ξαναγινόταν άνθρωπος. Σε κάθε περίπτωση οι λεπτομέρειες για την ιστορία αυτή είναι σκοτεινές κι αμφιλεγόμενες.
Υπάρχει έπειτα ιστορική παράδοση πιο προχωρημένη: Κατά τον Weizsäcker, ο Λυκάων αντιστοιχεί σε προελληνικό θεό στον οποίο προσφέρονταν ανθρωποθυσίες και ο οποίος έφερε προελληνικό όνομα παρόμοιο με του λύκου, από όπου και η ιστορία της μεταμορφώσεώς του σε λύκο. Η λατρεία του αντικαταστάθηκε από εκείνη του ελληνικού Διός και στη συνέχεια ο Λυκάων ήταν κάτι σαν κακό πνεύμα που είχε προσβάλει τη νέα θεότητα σερβίροντάς της ανθρώπινο κρέας. Ο Robertson Smith θεωρεί τις θυσίες προς τον Λύκαιο Δία στην Αρκαδία καννιβαλικές εορτές μιας φυλής που είχε τον λύκο ως τοτέμ της. Ο Usener κ.ά. ταυτίζουν τον Λυκάονα με τον Λύκαιο Δία ως θεό του φωτός, που σφάζει τον γιο του Νύκτιμο (το σκοτάδι της νύχτας) ή που τον διαδέχεται ο γιος του, μία μεταφορά για την αιώνια διαδοχή ημέρας και νύκτας.
Σε κάθε περίπτωση φανερώνονται μέσω του Λυκάονα μελανά σημεία για την λατρεία στην αρχαία Ελλάδα. Η ανθρωποθυσία δεν είναι ευρέως διαδεδομένη στην μυθολογία μας αλλά αναφέρεται επίσης στους μύθους του Ταντάλου, του Θυέστη και του Τηρέα και της Φιλομήλας με διάφορους κρυμμένους τρόπους στην καθεμία. Είναι δυνατόν τέτοια "παραμύθια" να δημιουργήθηκαν σε ένα περιβάλλον όπου η ανθρωποθυσία ήταν κάτι άγνωστο; Πιστεύω πως όχι. Κάθε μύθος κρύβει από πίσω του ψήγματα αλήθειας και μπορούμε να διδαχθούμε κάτι. Βέβαια ο Τάνταλος ήταν βασιλιάς της Φρυγίας, ο Θυέστης (κι ο αδερφός του Ατρέας) κι ο Λυκάονας στην Πελοπόννησο κι ο Τηρέας στην Θράκη, μέρη όχι και τόσο πολιτισμένα στην μυθική εποχή.
Έπειτα ο θρύλος των λυκανθρώπων ταιριάζει πολύ καλά στον μύθο του Λυκάονα. Ένας άνθρωπος, αφού έχει διαπράξει βαρβαρότητα και έχει χύσει ανθρώπινο αίμα, μεταμορφώνεται σε λύκο. Αν η μεταφυσική αυτή εικόνα ήταν αληθινή τότε σίγουρα οι σύγχρονοί του θα απέδωσαν την μεταμόρφωση στον Δία. Κι τιμωρία θα είχε έρθει ως παραδειγματισμός για μια πράξη ανόσια και απαράμιλλη σε βαρβαρότητα! Η αρχαία Ελλάδα λοιπόν στα προελληνικά και μυθικά χρόνια ίσως να μην ήταν η χώρα του πολιτισμού, το ιδεώδες που όλοι τώρα πιστεύουμε ξέροντας την κλασική της ιστορία...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου