Στη μυθολογία μας υπάρχουν πολλές σκηνές που χαράσσονται στη μνήμη μας λόγω της βιαιότητάς τους. Μία από τις σημαντικότερες είναι η σκηνή της παιδοφαγίας του Κρόνου. Επειδή φοβήθηκε την ανατροπή της βασιλείας του από τα παιδιά του (μιας κι ο ίδιος τα ίδια έκανε) τα έφαγε ένα-ένα, μέχρι που ο Δίας ξέφυγε με τη βοήθεια της μητέρας του Ρέας και τον ανέτρεψε. Η ιστορία αυτή εξηγεί πώς ο Δίας βασίλεψε στους ουρανούς. Μήπως όμως υπάρχει κάποιο ακόμα νόημα στην ιστορία; Μήπως οι αρχαίοι την έπλασαν επειδή είχαν καταλάβει μια βασική αρχή του σύμπαντος;
Για να μπουν όλα σε μια τάξη ας παρουσιάσω το νόημα του ονόματος Κρόνος. Ο Κρόνος είναι ο θεός του χρόνου (Kronos < Khronos = Χρόνος). Δεν πιστεύω πως τυχαία του δόθηκε η ιδιότητα του παιδοφάγου. Ως προσωποποιημένος χρόνος έχει τις ιδιότητές του, μία από τις οποίες είναι να αλλοιώνει τα στοιχεία της φύσης, τον ίδιο τον άνθρωπο και γενικώς όλη την πλάση. Η αναλογία θα μπορούσε να έχει ως εξής: Η Δήμητρα είναι η πλάση, η γονιμότητα, ο κύκλος της ζωής. Ο Ποσειδών τα στοιχεία της φύσης και η δύναμή τους. Ο Πλούτων οι άσχημες πλευρές της ζωής και κυρίως ο Θάνατος. Κι ο Δίας το κεντρικό πρόσωπο που συμβολίζει τον άνθρωπο και την κυριαρχία του πάνω σε όλα. Ο χρόνος είναι κάτι που αλλάζει και ανατρέπει όλα τα παραπάνω και αυτό συμβολίζεται με το φάγωμα των παιδιών. Η ιστορία θα ήταν απαισιόδοξη αν ο Δίας (και κατ' επέκταση ο άνθρωπος) δεν έβγαινε αλώβητος από το χρόνο και νικητής του αλλά έτσι μας ξεχωρίζει...
Η αναλογία αυτή λοιπόν δείχνει την αρχαία γνώση της δύναμης του χρόνου. Ο χρόνος κατάπιε τα πάντα. Μήπως δεν το λέμε συνεχώς και σήμερα; Δεν έχει αλλάξει κάτι. Φιλίες χρόνων, έρωτες φλογεροί, υποσχέσεις και συμφωνίες, όπου όλα ξεχνιούνται και κατακρημνίζονται μέσα στην πανίσχυρη δίνη του. Α ρε χρόνε αλήτη... Κι όμως, ο χρόνος είναι η βασική δύναμη που αλλάζει τα πάντα ουδέτερα: δεν είναι εχθρός μας. Ίσως οι αρχαίοι να τόνισαν αυτό το σημείο στην νίκη του Δία επί του Κρόνου: ο άνθρωπος δεν χρειάζεται να "νικήσει" το χρόνο κυριολεκτικά αλλά να αποδέχεται τις αλλαγές και να επιβιώνει αλώβητος.
Τέλος, ο χρόνος και στην αρχαία γνώμη δεν εμφανίζεται απαραίτητα ως εχθρός. Αυτό αποδεικνύεται από το πασίγνωστο ρητό πως ο καλύτερος γιατρός όλων είναι ο χρόνος. Θεωρείται λοιπόν μέσο ίασης, διότι η αλλαγή φέρνει ηρεμία (μέσω της λησμονιάς ίσως) ακόμα και στις μεγαλύτερες στενοχώριες. Τώρα, μιας και ο χρόνος είναι συνυφασμένος με τη λήθη, ίσως η επανάσταση του Δία απέναντί του να σχετίζεται με την εμφάνιση του γραπτού λόγου, με τον οποίο ο άνθρωπος "νίκησε" τον χρόνο (νικώντας πρώτα την λήθη), αφού διέσωσε ακέραια τα γραπτά του μνημεία για τις επόμενες γενιές. Ίσως πάλι η νίκη του Δία να συμβολίζει την ανατροπή της χρονικής ακολουθίας, δηλαδή την αναζήτηση του παρελθόντος. Ας σκεφτούμε, υπάρχει άλλο ζώο που να νοιάζεται για το τι έγινε στο παρελθόν πέρα από μας κι έτσι να προσπαθεί να καθορίσει το μέλλον;
Σε κάθε περίπτωση η ιστορία αυτή (όπως και κάθε άλλη) επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Ας αρκεστώ σε όσες κατάφερα να διατυπώσω... Εξάλλου πάντα υπάρχει χρόνος να βρεθούν κι άλλες!
Για να μπουν όλα σε μια τάξη ας παρουσιάσω το νόημα του ονόματος Κρόνος. Ο Κρόνος είναι ο θεός του χρόνου (Kronos < Khronos = Χρόνος). Δεν πιστεύω πως τυχαία του δόθηκε η ιδιότητα του παιδοφάγου. Ως προσωποποιημένος χρόνος έχει τις ιδιότητές του, μία από τις οποίες είναι να αλλοιώνει τα στοιχεία της φύσης, τον ίδιο τον άνθρωπο και γενικώς όλη την πλάση. Η αναλογία θα μπορούσε να έχει ως εξής: Η Δήμητρα είναι η πλάση, η γονιμότητα, ο κύκλος της ζωής. Ο Ποσειδών τα στοιχεία της φύσης και η δύναμή τους. Ο Πλούτων οι άσχημες πλευρές της ζωής και κυρίως ο Θάνατος. Κι ο Δίας το κεντρικό πρόσωπο που συμβολίζει τον άνθρωπο και την κυριαρχία του πάνω σε όλα. Ο χρόνος είναι κάτι που αλλάζει και ανατρέπει όλα τα παραπάνω και αυτό συμβολίζεται με το φάγωμα των παιδιών. Η ιστορία θα ήταν απαισιόδοξη αν ο Δίας (και κατ' επέκταση ο άνθρωπος) δεν έβγαινε αλώβητος από το χρόνο και νικητής του αλλά έτσι μας ξεχωρίζει...
Η αναλογία αυτή λοιπόν δείχνει την αρχαία γνώση της δύναμης του χρόνου. Ο χρόνος κατάπιε τα πάντα. Μήπως δεν το λέμε συνεχώς και σήμερα; Δεν έχει αλλάξει κάτι. Φιλίες χρόνων, έρωτες φλογεροί, υποσχέσεις και συμφωνίες, όπου όλα ξεχνιούνται και κατακρημνίζονται μέσα στην πανίσχυρη δίνη του. Α ρε χρόνε αλήτη... Κι όμως, ο χρόνος είναι η βασική δύναμη που αλλάζει τα πάντα ουδέτερα: δεν είναι εχθρός μας. Ίσως οι αρχαίοι να τόνισαν αυτό το σημείο στην νίκη του Δία επί του Κρόνου: ο άνθρωπος δεν χρειάζεται να "νικήσει" το χρόνο κυριολεκτικά αλλά να αποδέχεται τις αλλαγές και να επιβιώνει αλώβητος.
Τέλος, ο χρόνος και στην αρχαία γνώμη δεν εμφανίζεται απαραίτητα ως εχθρός. Αυτό αποδεικνύεται από το πασίγνωστο ρητό πως ο καλύτερος γιατρός όλων είναι ο χρόνος. Θεωρείται λοιπόν μέσο ίασης, διότι η αλλαγή φέρνει ηρεμία (μέσω της λησμονιάς ίσως) ακόμα και στις μεγαλύτερες στενοχώριες. Τώρα, μιας και ο χρόνος είναι συνυφασμένος με τη λήθη, ίσως η επανάσταση του Δία απέναντί του να σχετίζεται με την εμφάνιση του γραπτού λόγου, με τον οποίο ο άνθρωπος "νίκησε" τον χρόνο (νικώντας πρώτα την λήθη), αφού διέσωσε ακέραια τα γραπτά του μνημεία για τις επόμενες γενιές. Ίσως πάλι η νίκη του Δία να συμβολίζει την ανατροπή της χρονικής ακολουθίας, δηλαδή την αναζήτηση του παρελθόντος. Ας σκεφτούμε, υπάρχει άλλο ζώο που να νοιάζεται για το τι έγινε στο παρελθόν πέρα από μας κι έτσι να προσπαθεί να καθορίσει το μέλλον;
Σε κάθε περίπτωση η ιστορία αυτή (όπως και κάθε άλλη) επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Ας αρκεστώ σε όσες κατάφερα να διατυπώσω... Εξάλλου πάντα υπάρχει χρόνος να βρεθούν κι άλλες!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου