Ο Νάρκισσος, ως μυθολογικό πρόσωπο, θεωρούνταν η προσωποποίηση της ομορφιάς. Της ομορφιάς που θέλγει, που μαγνητίζει και προκαλεί ασταμάτητο πάθος και πόνο. Καταγόμενος από τη Βοιωτία, λέγεται πως ήταν γιος της νύμφης Λειριώπης και του ποταμού Κηφισού. Ίσως αυτή η μη ανθρώπινη καταγωγή του ήταν που του έδωσε τέτοια τρομερή ομορφιά. Παραδίδεται η εκδοχή πως η μητέρα του τον είχε προειδοποιήσει ότι θα παραμείνει πανέμορφος σε όλη του τη ζωή, αρκεί να μη δίνει σημασία στην ομορφιά του.
Σε κάθε περίπτωση, ο Νάρκισσος ήταν απίστευτα γοητευτικός και θελκτικός, με τρόπο που τον ερωτεύονταν με την πρώτη ματιά παλικάρια και κοπέλες εξίσου. Αρκετοί είχαν φτάσει στο σημείο να αυτοκτονήσουν για χάρη του, μην μπορώντας να αντέξουν τον πόνο από την άρνηση ή την αδιαφορία του. Το γνωστότερο ίσως παράδειγμα είναι ίσως αυτό του νεαρού Αμεινία, ο οποίος αυτοκτόνησε για χάρη του Νάρκισσου και οδήγησε την Νέμεση να οργιστεί με τον τελευταίο, σε σημείο που να προκαλέσει την τιμωρία του. Επίσης, η Ηχώ αναφέρεται από κάποιους ως δίδυμη αδερφή του, η οποία έδωσε τη ζωή της εξαιτίας του κι ο Νάρκισσος έκανε συνήθεια το να βλέπει τον εαυτό του στην επιφάνεια μιας λίμνης για να θυμάται την αδερφή του. Στο τέλος τον βρήκε εκεί ο θάνατος από εξάντληση.
Σύμφωνα με τον Οβίδιο, η νύμφη Ηχώ, που δεν αναφέρεται ως αδερφή του, τον κυνηγούσε σε ένα δάσος, ενώ ο Νάρκισσος δεν ανταποκρινόταν στο κάλεσμά της. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι που η φωνή της Ηχούς συνεχώς έσβηνε, ωσότου απέμεινε μόνο ο απόηχος των τελευταίων συλλαβών της και η ίδια να χάνει το σώμα της. Όσο για τον ίδιο τον Νάρκισσο, αναφέρεται πως στις περιπλανήσεις του βρήκε μια πηγή τόσο αγνή που ούτε βοσκός είχε φέρει τα ζώα του να ξεδιψάσουν ούτε άγρια ζώα την πλησίαζαν, ενώ ούτε φύλλο από τα δέντρα έπεφτε μέσα ώστε να διαταράξει την επιφάνειά της! Εκεί ο Νάρκισσος πήγε να ξεδιψάσει. Ενώ έσκυβε όμως είδε την αντανάκλασή του στην επιφάνεια της λίμνης, Η μαγεία της γοητείας του που προξενούσε αφόρητο πάθος και πόνο στους άλλους χτύπησε και τον ίδιο. Εκείνος άρχισε να χάνει το μυαλό του, συνειδητοποιώντας πως η ομορφιά που έβλεπε βρισκόταν στον ίδιο, οπότε δεν μπορούσε να την κατακτήσει ή να την κυνηγήσει, οπότε ήταν καταδικασμένος να φέρει την ομορφιά που ποθούσε και δεν μπορούσε να έχει! Έμεινε λοιπόν εκεί, να κοιτάζει παγωμένος το είδωλό του, μέχρι που τα νερά που κοιτούσε έγιναν τα νερά της Στύγας, μιας λίμνης του Κάτω Κόσμου (ένας ποιητικός τρόπος για να αναφερθεί πως ο νέος πέθανε σε εκείνη τη θέση, από εξάντληση ή από πνιγμό). Στη θέση που βρισκόταν έμεινε μόνο ένα πανέμορφο λουλούδι για να θυμίζει την ύπαρξή του...
Έκτοτε το όνομά του υπάρχει για να θυμίζει ανθρώπους κομψευόμενους, που λατρεύουν την ίδια τους την ομορφιά και κάνουν τα πάντα για να την ενισχύσουν, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο, τον ναρκισσισμό. Πιστεύω πως ο ναρκισσισμός έχει κάποια λογική βάση, η οποία είναι η ανάγκη μας να μείνουμε άχρονοι. Τονίζουμε την ομορφιά της νιότης μας προσπαθώντας να νικήσουμε το χρόνο και να αποδείξουμε, στον εαυτό μας καθώς και σε όλους τους άλλους, ότι παραμένουμε σφριγηλοί και γοητευτικοί, άρα νέοι και ζωντανοί. Οπότε, ενδόμυχα, ο ναρκισσισμός είναι κατά κάποιον τρόπο μια "μάχη" για επιβίωση και διαιώνιση...
Το σχεδόν παρανοϊκό αυτό φαινόμενο απαντάται και στα δύο φύλα. Το πρόβλημα, κατά τη γνώμη μου, δημιουργείται όταν η ανάγκη για ομορφιά και ανάδειξή της ξεφεύγει από το μέτρο, φτάνοντας στα επίπεδα του ναρκισσισμού. Όταν δηλαδή γίνεται ψύχωση, η οποία εγκλωβίζει τον παθόντα, καθιστώντας τον ανίκανο να σκεφτεί λογικά και αναγκάζοντάς τον να προβάλλεται με όλο και πιο νοσηρούς τρόπους. Δεν είναι λίγοι οι διάσημοι στις μέρες μας, αλλά και παλιότερα, που έμειναν στη μνήμη λόγω της εκκεντρικότητάς τους και της ανάγκης τους για προβολή, ώστε να αποδειχθεί η ομορφιά τους και να μιλάνε όλοι γι' αυτούς. Συνεπώς, ο ναρκισσισμός είναι συνυφασμένος με τον εγωκεντρισμό.
Ο μύθος όμως μας προειδοποιεί για την επικινδυνότητα του να λατρεύουμε τον εαυτό μας και να κυνηγάμε χίμαιρες αφιερώνοντας τη ζωή μας σε αυτό. Ειδικά στην εποχή μας, την εποχή της προβολής της κάθε λεπτομέρειας της ζωής μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το πρόβλημα έχει ξεπεράσει τα όρια. Αν κάποτε οι νέοι αυτοκτονούσαν για τον Νάρκισσο, τώρα ξημεροβραδιάζονται περιμένοντας απεγνωσμένα ένα ακόμα like που θα τονίσει τη ματαιοδοξία τους και θα κρατήσει την αυτοϋπόληψη τους στο ετοιμόρροπο βάθρο της για λίγα λεπτά ακόμα. Η ιδέα της αναζήτησης και ανταλλαγής like, του φαινόμενου να γίνει κάτι "viral", άρα γνωστό τοις πάσι, και της αγωνιώδους ανάγκης για προβολή όλο και πιο αποκαλυπτικών φωτογραφιών είναι το ίδιο μάταιες φιλοδοξίες: προσπάθειες να αγαπήσουμε τον εαυτό μας, μόνο εφόσον πειστούμε ότι αρέσει στους άλλους. Έχουμε καταντήσει ετερόφωτοι, ενώ θα έπρεπε να είμαστε αυτόφωτοι. Θα έπρεπε να λάμπουμε σαν ήλιοι και να μαγνητίζουμε τα βλέμματα αλλά αντίθετα περιμένουμε έναν άλλον "ήλιο" να μας ζεστάνει με το φως του ενώ εμείς βρισκόμαστε στη σκιά. Μια θλιβερή πραγματικότητα, με πρωταγωνιστές που έχουν χάσει το νόημα, κάνοντας άσκοπες ενέργειες...
Βέβαια τέτοια παραδείγματα είναι πάμπολλα. Και η λεπτομέρεια ανάμεσα στην υγεία και την ψυχοπάθεια, ανάμεσα στον εγωισμό και τον εγωκεντρισμό είναι η έλλειψη μέτρου. Διότι είναι βασικό το να αγαπάμε τον εαυτό μας, είτε μέσω της εξωτερικής μας εμφάνισης είτε μέσω της διάνοιάς μας, αλλά εξίσου βασικό το να βάζουμε όρια σε αυτό και να μη χάνουμε το μέτρο. Όπως είχε πει κι ο παλιός καθηγητής μου Παπαγγελής: "είναι καλό να κοιτάζεσαι στον καθρέφτη σου το πρωί, πριν φύγεις από το σπίτι. Αν όμως μείνεις εκεί να κοιτιέσαι, υπάρχει πρόβλημα".
Σε κάθε περίπτωση, ο Νάρκισσος ήταν απίστευτα γοητευτικός και θελκτικός, με τρόπο που τον ερωτεύονταν με την πρώτη ματιά παλικάρια και κοπέλες εξίσου. Αρκετοί είχαν φτάσει στο σημείο να αυτοκτονήσουν για χάρη του, μην μπορώντας να αντέξουν τον πόνο από την άρνηση ή την αδιαφορία του. Το γνωστότερο ίσως παράδειγμα είναι ίσως αυτό του νεαρού Αμεινία, ο οποίος αυτοκτόνησε για χάρη του Νάρκισσου και οδήγησε την Νέμεση να οργιστεί με τον τελευταίο, σε σημείο που να προκαλέσει την τιμωρία του. Επίσης, η Ηχώ αναφέρεται από κάποιους ως δίδυμη αδερφή του, η οποία έδωσε τη ζωή της εξαιτίας του κι ο Νάρκισσος έκανε συνήθεια το να βλέπει τον εαυτό του στην επιφάνεια μιας λίμνης για να θυμάται την αδερφή του. Στο τέλος τον βρήκε εκεί ο θάνατος από εξάντληση.
Σύμφωνα με τον Οβίδιο, η νύμφη Ηχώ, που δεν αναφέρεται ως αδερφή του, τον κυνηγούσε σε ένα δάσος, ενώ ο Νάρκισσος δεν ανταποκρινόταν στο κάλεσμά της. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι που η φωνή της Ηχούς συνεχώς έσβηνε, ωσότου απέμεινε μόνο ο απόηχος των τελευταίων συλλαβών της και η ίδια να χάνει το σώμα της. Όσο για τον ίδιο τον Νάρκισσο, αναφέρεται πως στις περιπλανήσεις του βρήκε μια πηγή τόσο αγνή που ούτε βοσκός είχε φέρει τα ζώα του να ξεδιψάσουν ούτε άγρια ζώα την πλησίαζαν, ενώ ούτε φύλλο από τα δέντρα έπεφτε μέσα ώστε να διαταράξει την επιφάνειά της! Εκεί ο Νάρκισσος πήγε να ξεδιψάσει. Ενώ έσκυβε όμως είδε την αντανάκλασή του στην επιφάνεια της λίμνης, Η μαγεία της γοητείας του που προξενούσε αφόρητο πάθος και πόνο στους άλλους χτύπησε και τον ίδιο. Εκείνος άρχισε να χάνει το μυαλό του, συνειδητοποιώντας πως η ομορφιά που έβλεπε βρισκόταν στον ίδιο, οπότε δεν μπορούσε να την κατακτήσει ή να την κυνηγήσει, οπότε ήταν καταδικασμένος να φέρει την ομορφιά που ποθούσε και δεν μπορούσε να έχει! Έμεινε λοιπόν εκεί, να κοιτάζει παγωμένος το είδωλό του, μέχρι που τα νερά που κοιτούσε έγιναν τα νερά της Στύγας, μιας λίμνης του Κάτω Κόσμου (ένας ποιητικός τρόπος για να αναφερθεί πως ο νέος πέθανε σε εκείνη τη θέση, από εξάντληση ή από πνιγμό). Στη θέση που βρισκόταν έμεινε μόνο ένα πανέμορφο λουλούδι για να θυμίζει την ύπαρξή του...
Έκτοτε το όνομά του υπάρχει για να θυμίζει ανθρώπους κομψευόμενους, που λατρεύουν την ίδια τους την ομορφιά και κάνουν τα πάντα για να την ενισχύσουν, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο, τον ναρκισσισμό. Πιστεύω πως ο ναρκισσισμός έχει κάποια λογική βάση, η οποία είναι η ανάγκη μας να μείνουμε άχρονοι. Τονίζουμε την ομορφιά της νιότης μας προσπαθώντας να νικήσουμε το χρόνο και να αποδείξουμε, στον εαυτό μας καθώς και σε όλους τους άλλους, ότι παραμένουμε σφριγηλοί και γοητευτικοί, άρα νέοι και ζωντανοί. Οπότε, ενδόμυχα, ο ναρκισσισμός είναι κατά κάποιον τρόπο μια "μάχη" για επιβίωση και διαιώνιση...
Το σχεδόν παρανοϊκό αυτό φαινόμενο απαντάται και στα δύο φύλα. Το πρόβλημα, κατά τη γνώμη μου, δημιουργείται όταν η ανάγκη για ομορφιά και ανάδειξή της ξεφεύγει από το μέτρο, φτάνοντας στα επίπεδα του ναρκισσισμού. Όταν δηλαδή γίνεται ψύχωση, η οποία εγκλωβίζει τον παθόντα, καθιστώντας τον ανίκανο να σκεφτεί λογικά και αναγκάζοντάς τον να προβάλλεται με όλο και πιο νοσηρούς τρόπους. Δεν είναι λίγοι οι διάσημοι στις μέρες μας, αλλά και παλιότερα, που έμειναν στη μνήμη λόγω της εκκεντρικότητάς τους και της ανάγκης τους για προβολή, ώστε να αποδειχθεί η ομορφιά τους και να μιλάνε όλοι γι' αυτούς. Συνεπώς, ο ναρκισσισμός είναι συνυφασμένος με τον εγωκεντρισμό.
Ο μύθος όμως μας προειδοποιεί για την επικινδυνότητα του να λατρεύουμε τον εαυτό μας και να κυνηγάμε χίμαιρες αφιερώνοντας τη ζωή μας σε αυτό. Ειδικά στην εποχή μας, την εποχή της προβολής της κάθε λεπτομέρειας της ζωής μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το πρόβλημα έχει ξεπεράσει τα όρια. Αν κάποτε οι νέοι αυτοκτονούσαν για τον Νάρκισσο, τώρα ξημεροβραδιάζονται περιμένοντας απεγνωσμένα ένα ακόμα like που θα τονίσει τη ματαιοδοξία τους και θα κρατήσει την αυτοϋπόληψη τους στο ετοιμόρροπο βάθρο της για λίγα λεπτά ακόμα. Η ιδέα της αναζήτησης και ανταλλαγής like, του φαινόμενου να γίνει κάτι "viral", άρα γνωστό τοις πάσι, και της αγωνιώδους ανάγκης για προβολή όλο και πιο αποκαλυπτικών φωτογραφιών είναι το ίδιο μάταιες φιλοδοξίες: προσπάθειες να αγαπήσουμε τον εαυτό μας, μόνο εφόσον πειστούμε ότι αρέσει στους άλλους. Έχουμε καταντήσει ετερόφωτοι, ενώ θα έπρεπε να είμαστε αυτόφωτοι. Θα έπρεπε να λάμπουμε σαν ήλιοι και να μαγνητίζουμε τα βλέμματα αλλά αντίθετα περιμένουμε έναν άλλον "ήλιο" να μας ζεστάνει με το φως του ενώ εμείς βρισκόμαστε στη σκιά. Μια θλιβερή πραγματικότητα, με πρωταγωνιστές που έχουν χάσει το νόημα, κάνοντας άσκοπες ενέργειες...
Βέβαια τέτοια παραδείγματα είναι πάμπολλα. Και η λεπτομέρεια ανάμεσα στην υγεία και την ψυχοπάθεια, ανάμεσα στον εγωισμό και τον εγωκεντρισμό είναι η έλλειψη μέτρου. Διότι είναι βασικό το να αγαπάμε τον εαυτό μας, είτε μέσω της εξωτερικής μας εμφάνισης είτε μέσω της διάνοιάς μας, αλλά εξίσου βασικό το να βάζουμε όρια σε αυτό και να μη χάνουμε το μέτρο. Όπως είχε πει κι ο παλιός καθηγητής μου Παπαγγελής: "είναι καλό να κοιτάζεσαι στον καθρέφτη σου το πρωί, πριν φύγεις από το σπίτι. Αν όμως μείνεις εκεί να κοιτιέσαι, υπάρχει πρόβλημα".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου