Δωρεάν Αλήθειες Για το Λαό ν3 - Η Ελλάδα της Κρίσης

ΔΩΡΕΑΝ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΑΟ, ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ  26/12/2015 !!!

ΜΕΡΟΣ 3ο: Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 'Η ΚΡΙΣΗ ΑΞΙΩΝ;

Είμαστε στο 2015 και η Ελλάδα βιώνει αναμφισβήτητα μία από τις πιο κρίσιμες περιόδους της μεταπολιτευτικής της ιστορίας. Τι έφταιξε; Στο οικονομικό κομμάτι τα αίτια είναι περίπλοκα και σκοτεινά και χρήζουν διερεύνησης από οικονομικούς και γεωπολιτικούς αναλυτές. Πέρα όμως από το οικονομικό, είναι πολλοί αυτοί πλέον που μιλούν για μια άλλη κρίση, αυτή των αξιών. Τι ισχύει τελικά, τι έχουμε από τα δύο και σε ποιο βαθμό;

Η αλήθεια, όπως την καταλαβαίνω εγώ, είναι καταρχήν ότι υπάρχουν και τα δύο. Αρχικά όμως ήρθε πρώτη η κρίση των αξιών. Απλά και ξεκάθαρα, οι θεσμοί στους οποίους η ελληνική κοινωνία είχε στηριχθεί για αιώνες διαλύθηκαν σταδιακά και ο Έλληνας απέμεινε γυμνός. Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια και παιδεία είναι θεσμοί που μάλλον αρμόζει περισσότερο να περιληφθούν σε βιβλία Ιστορίας παρά να μελετηθούν ως σύγχρονη πραγματικότητα. Το θέμα είναι ότι όλα αυτά δεν τα καταλαβαίναμε ή δεν δίναμε σημασία όσο υπήρχαν (ή νομίζαμε ότι υπήρχαν) λεφτά, μέχρις ότου η οικονομική κρίση μας χτυπήσει την πόρτα. Όταν όμως ο "παράς" εξατμίστηκε σαν σταγόνες νερού στην έρημο Σαχάρα, έγινε ξαφνικά αντιληπτό το πόσο γυμνοί ήμασταν μέσα μας. Και όλα τα προβλήματα ξαφνικά βγήκαν στην επιφάνεια. Αυτοκτονίες η μία μετά την άλλη, υπερπληρότητα των ψυχιατρικών ιδρυμάτων, έξαρση των ναρκωτικών, αδυναμία επικοινωνίας των κοινωνών και απομόνωση είναι τα φαινόμενα που ακολούθησαν, ενώ ακραίες ιδεολογίες και διαμάχες πάνε να εμφιλοχωρήσουν σιγά - σιγά, απειλώντας να μετατρέψουν την Ελλάδα μας και πάλι σε πεδίο μάχης, επανδρωμένο με μη σκεπτόμενα, κατευθυνόμενα και αντιμαχόμενα ζόμπι για ένα αύριο όλο και πιο ζοφερό.

Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ

Ας τα πάρουμε από την αρχή. Μιλήσαμε για τους εξής παραδοσιακούς θεσμούς: πατρίς, θρησκεία, οικογένεια, παιδεία. Πρώτα από όλους χτυπήθηκε η θρησκεία. Οι Νεοέλληνες ήταν από της απελευθερώσεώς τους ακόμα ένας λαός θρήσκος. Ο ορθόδοξος χριστιανισμός αποτελούσε συνδετικό κρίκο του ελληνισμού και πάνω σε αυτόν στηρίζονταν και οι περισσότερες κοινωνικές αξίες. Ιδιαίτερα δε στο κομμάτι του οικογενειακού δικαίου, ο Έλληνας νομοθέτης σεβόταν εξαιρετικά τα χρηστά θρησκευτικά ήθη και νομοθετούσε ανάλογα. Η θρησκεία ήταν παντού: στη σημαία μας, στο Οικογενειακό Δίκαιο, στις εικόνες που κάθε οικογένεια είχε στο σπίτι της, στις εκκλησίες τις Κυριακές και, φυσικά, στα σχολικά βιβλία. Τις τελευταίες δεκαετίες όμως, μεταπολιτευτικά, μας έπιασε ένας αέρας αμφισβήτησης των πάντων. Το αν και από πού αυτός ήταν υποκινούμενος δεν το εξετάζουμε εδώ, διότι η ανάλυσή μας σήμερα είναι κύρια κοινωνική και όχι πολιτική.

Γεγονός είναι ότι το φαινόμενο δεν αποτελεί πρωτοτυπία της χώρας μας. Γενικά οι χώρες του δυτικού κόσμου ακολούθησαν μία κοινή πορεία αμφισβήτησης των θρησκευτικών πιστεύω στα τέλη του περασμένο αιώνα, λίγο - πολύ και αναλόγως και του κάθε δόγματος. Ως αιτίες θα μπορούσαν μάλλον να απαριθμηθούν οι εξής: η παγκοσμιοποίηση και ο καπιταλισμός, η έκρηξη της τεχνολογίας και των ανθρωπίνων επιτευγμάτων, οι τελευταίοι παγκόσμιοι πόλεμοι που είχαν αφορμή οικονομικά και εθνικά, αλλά όχι θρησκευτικά ζητήματα και ο φιλελευθερισμός που ακολούθησε τα χρόνια του πολέμου. Πράγματι, μετά και τους 2 Παγκοσμίους Πολέμους φάνηκε πια ότι οι ανθρώπινες διεκδικήσεις δεν απέρρεαν πλέον από θρησκευτικές διαφορές, ιδίως στον Δυτικό Κόσμο. Αυτό που τώρα μετρούσε ήταν ο οικονομικός και πολιτικός έλεγχος του πλανήτη ολόκληρου. Τον πόλεμο ακολούθησε κατόπιν μία τεχνολογική επανάσταση και συνέβησαν κοσμοϊστορικά γεγονότα όπως το να πατάει ο άνθρωπος στο Φεγγάρι, τα αεροπλάνα να φέρνουν δύο ηπείρους σε απόσταση ωρών, ιατρική θεραπεία πολλών σοβαρών μέχρι τότε νόσων, υπολογιστές και μηχανήματα που μπορούσαν να κάνουν, λίγο - πολύ, όλες τις χειρωνακτικές και πνευματικές εργασίες και, τέλος, το Διαδίκτυο. Αυτό ήταν και το κερασάκι στην τούρτα της παγκοσμιοποίησης. Πλέον δεν υπήρχε κανένας φραγμός στη διάδοση των ιδεών, της διανόησης και της τέχνης (αλλά και του εγκλήματος και του πολιτικού  και κοινωνικού ελέγχου των μαζών). Στον οικονομικό τομέα από την άλλη, εφαρμόστηκε το πιο άγριο και ανεξέλεγκτο σύστημα που επινοήθηκε ποτέ: ο καπιταλισμός. Έκτοτε όποιος έχει το Κεφάλαιο, έχει τα πάντα. Στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς, οι πλούσιοι θα έχουν τον τρόπο να γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Και ας ξύνουν οι οικονομολόγοι και οι συνωμοσιολόγοι τα κεφάλια τους να δουν πώς θα αντιμετωπιστεί η κρίση. Όλο και περισσότερα αγαθά συσσωρεύονται σε όλο και λιγότερους. Και τα κράτη ωχριούν πλέον μπροστά στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Το θέμα είναι όμως ότι ένα κράτος, με τις όποιες αδυναμίες του, θα είχε κάποιες δεσμεύσεις έναντι των πολιτών του για την προάσπιση κάποιων θεμελιωδών δικαιωμάτων τους. Και κυρίως, ένα όνομα. Αν το ποτήρι ξεχείλιζε, ο κόσμος θα ήξερε κατά ποίου να επαναστατήσει για να ανατρέψει. Τώρα πλέον έχουμε από πάνω μας έναν ιδιώτη, ο οποίος αποβλέπει μόνο στο συμφέρον του και δρα πιο παρασκηνιακά και ύπουλα.

Μέσα σε όλη αυτή λοιπόν τη νέα τάξη πραγμάτων, τι ρόλο παίζει η θρησκεία; Μάλλον αυτόν του θεατή. Ποιος έχει πλέον ανάγκη μια ανώτερη δύναμη όταν ο άνθρωπος έχει καταφέρει πλέον, ουσιαστικά τα πάντα; Γιατί να δεσμευόμαστε πλέον από παρωχημένες αντιλήψεις και φραγμούς; Πλέον, το δώρο της συγκρότησης μιας οικογένειας δεν αποτελεί μονοπώλιο της Εκκλησίας με τον γάμο, την τεκνοποιία και τα αντίστοιχα μυστήρια. Η προβατίνα Ντόλυ σήμανε την επιτυχία του άθλου της κλωνοποίησης. Ο άνθρωπος ελέγχει πλέον και το "θαύμα" της γεννήσεως! Το μόνο που απέμεινε για να έρθει η χαριστική βολή στο θρησκευτικό κατεστημένο ήταν και ο νομικός παροπλισμός αυτού. Με την θεσμοθέτηση του πολιτικού γάμου, της πολιτικής βάπτισης, της άρσης των θρησκευτικών διακρίσεων σε όλους τους τομείς και την σταδιακή χειραφέτηση του Δικαίου από την θρησκευτική πηγή (βλ. κατάργηση της μοιχείας στον Ποινικό Κώδικα), οι άνθρωποι του κλήρου μοιάζουν πλέον με κάτι οπισθοδρομικές καρικατούρες ντυμένες στα μαύρα, στα μάτια ενός πολίτη. Σε πολλές χώρες δε και οδυνηρά προσφάτως και στην δική μας, τα δύο φύλα ξεχνούν αυτά που ήξεραν και πλέον οι ομοφυλόφιλοι θεωρούνται εξίσου φυσιολογικός πληθυσμός, ίσως και πιο προοδευτικός, από τους υπόλοιπους, με ίδια και περισσότερα ακόμα δικαιώματα, στη δημιουργία οικογένειας και παντού. Δεν θα απαντήσω ακόμα στο ερώτημα αν η θέση ταφόπλακας στη θρησκεία έγινε για καλό ή όχι, απλώς παραθέτουμε σε πρώτη φάση τα γεγονότα.

Την παρακμή της θρησκείας ακολούθησε δίχως χρονοτριβή και η οικογένεια. Με την πρακτική των διαζευγμένων και εν διαστάσει ζευγαριών να γίνεται όλο και πιο συχνή, με εργαζόμενα ανδρόγυνα να αφήνουν την ανατροφή των παιδιών σε baby-sitters και την τηλεόραση να αντικαθιστά το παιχνίδι με την οικογένεια ως μέσο ψυχαγωγίας, οι Έλληνες και γενικά οι πολίτες της Δύσης έχασαν πραγματικά και αυτόν τον συνδετικό κρίκο.

Η παιδεία, θεμέλιος λίθος κάθε κοινωνίας που σέβεται τον εαυτό της, βιώνει και αυτή τις θλιβερότερες στιγμές της στην Ελλάδα του σήμερα. Συνδεδεμένη όπως και σε όλες τις δυτικές χώρες καθαρά πλέον με την αγορά εργασίας, αποσκοπεί πια στην μαζική δημιουργία -ή, καλύτερα, παραγωγή- ελεγχόμενων, ασυναίσθητων ρομπότ για να επανδρώσουν τις βιομηχανίες του κεφαλαίου. Καθηγητές εξαντλημένοι, παραμελημένοι ή και ακατάλληλοι, τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς αντίκρισμα και άνθηση της ιδιωτικής παιδείας συνθέτουν ένα περιβάλλον που εύχομαι να μπορέσουμε κάποια στιγμή να το διαβάζουμε περιγραφόμενο σε βιβλία της Ιστορίας με δάκρυα στα μάτια. Περαιτέρω δε, στην χώρα μας, έλαβε χώρα και ένα εξαιρετικά παράδοξο φαινόμενο: αυτό της... πανεπιστημοσύνης. Από τη μια μέρα στην άλλη, όλοι οι Έλληνες γονείς και μαθητές αποφάσισαν ξαφνικά ότι πληρούν τις προϋποθέσεις να γίνουν επιστήμονες. Παρατώντας τα χωράφια στους αλλοδαπούς και τα γίδια στο μαντρί τους, τα ελληνόπουλα βούλωσαν τους εγκεφαλικούς τους νευρώνες με φροντιστήρια και κατέκλυσαν τα πανεπιστήμια κάθε τομέα, ζώντας το "όνειρο της φοιτητικής ζωής", συναγωνιζόμενα μεταξύ τους σε ρεμπελιά και κραιπάλη και λιμνάζοντας πολλές φορές στα "στέκια της γνώσης", καταλαμβάνοντας θέσεις που ίσως να έμεναν κενές για διεκδίκηση από πιο άξιους, για να αποφοιτήσουν (όχι πάντα) μετά από μία αιωνιότητα και να αντικρίσουν την ανεργία και τη σκληρή πραγματικότητα της αγοράς εργασίας. Για το παραπάνω φαινόμενο πολύ αμφιβάλλω αν φταίει το Κεφάλαιο (ή το κεφάλι)...

Η δε πατρίδα, τέλος, είναι ίσως η πιο πονεμένη ιστορία από όλες. Από πού να αρχίσει και πού να καταλήξει κανείς στην μελέτη της μεταπολιτευτικής Ελλάδας; Από την βύθιση, όλο και πιο βαθιά, της χώρας στον εξωτερικό οικονομικό και πολιτικό έλεγχο και το ξεπούλημα της εθνικής κυριαρχίας; Από ένα πολιτικό στερέωμα βουτηγμένο εξ ολοκλήρου στα σκάνδαλα και το βούρκο; Από την απαξίωση των ιδεολογιών που υπηρετούν πλέον αποκλειστικά το κεφάλαιο και, όσον αφορά επιπλέον τη χώρα μας, τα ξένα συμφέροντα; Όχι, το βρήκα από πού θα ξεκινήσω. Από την σήψη της ίδιας της έννοιας του -Ελληνικού, αλλά και γενικότερα- Έθνους. Ζούμε την εποχή όπου ένα ανέκδοτο υπό μορφή κράτους κατασκευάστηκε δίπλα μας και αυτοαποκαλείται "Μακεδονία". Διαπράττοντας την υπέρτατη ιεροσυλία να καπηλεύεται έναν από τους πιο σπουδαίους αρχαίους πολιτισμούς, υπό το πρόσχημα της δήθεν γεωγραφικής ταύτισης, το κρατίδιο αυτό βρίσκει την αναγνώριση του συνόλου σχεδόν του πλανήτη, αλλά και τον εναγκαλισμό από εξέχοντα μέλη του πολιτικού μας χώρου που έχουν φτάσει σε σημείο να δηλώσουν ότι "ας το αποκαλούμε Μακεδονία, αφού όλος ο κόσμος έτσι το λέει". Ζούμε επίσης την εποχή της αθρόας μετακίνησης πληθυσμών, στα πρότυπα του (ας πούμε τα πράματα με το όνομά τους:) ανεθνικού κράτους των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Όπως εκεί δεν μπορείς να ξεχωρίσεις το άσπρο από το μαύρο, όπως εκεί όλοι αποκαλούνται Αμερικάνοι ανεξαρτήτως εθνοτικής προελεύσεως, έτσι πάει να γίνει και η Ευρώπη και φυσικά και η χώρα μας. Η κουλτούρα δε που καλλιεργείται είναι αυτή των "ανοιχτών συνόρων" και της αμφισβήτησης της εθνικής ταυτότητας. Ακούγονται μεγαλόστομα πια θεωρίες για έλλειψη συγγένειας των Ελλήνων με τους προγόνους τους, για ανυπαρξία γενοκτονίας των Ποντίων, για αλληλεγγύη σε πρόσφυγες παντός προέλευσης και συνεκμετάλλευση των εθνικών μας πόρων με... τους γείτονες Τούρκους. Αφού κάνω μια παύση για να κουνήσω βίαια το κεφάλι μου δεξιά - αριστερά και να το χτυπήσω 2-3 φορές στον τοίχο, ας συνεχίσω να γράφω: όλα τα παραπάνω δε θα ήταν απαραίτητα κακά, αν πληρούνταν οι ανάλογες ιστορικές συγκυρίες. Αν δε ζούσαμε στον πλανήτη Γη του σήμερα, αλλά σε έναν κόσμο όπου όλοι οι άνθρωποι πιασμένοι χέρι - χέρι θα χόρευαν γαϊτανάκι γύρω από τον Ισημερινό, θα μπορούσαμε να συζητούμε για μια Νέα Τάξη Πραγμάτων, χωρίς έθνη και σύνορα. Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική, δεν θα επεκταθούμε όμως γεωπολιτικά (και στο πόσο ευνοεί αυτή το γνωστό μας πλέον Κεφάλαιο), αλλά θα επιστρέψουμε στην ανάλυση των κοινωνικών παραμέτρων.

ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Στο διά ταύτα, στην Ελλάδα του σήμερα έχουμε ξεχάσει όλους τους συνδετικούς μας κρίκους και απομείναμε χάσκοντες ολόγυρα. Ο λόγος που αυτό δεν είχε γίνει αισθητό τις προηγούμενες δεκαετίες είναι αυτή η πλασματική ευημερία που πουλούσε τα προηγούμενα χρόνια (το Κεφάλαιο). Και μάλιστα την πούλησε με ακριβό τίμημα, ώστε πια να μην υπάρχει δυνατότητα αποπληρωμής και να ατενίζουμε το μέλλον με την αισιοδοξία του αλεξιπτωτιστή που αντιλαμβάνεται ότι έχει χαλάσει το κουμπί του. Πριν αρχίσει η οικονομική αφαίμαξη, η έλλειψη αξιών δεν ήταν ορατό πρόβλημα, διότι ο καθένας έβρισκε τη διέξοδό του: άλλος στους καφέδες και τα ποτά, άλλος στον αγοραίο έρωτα, άλλος στον τζόγο και παράλλος στα ναρκωτικά. Τώρα που οι πηγές των εσόδων στέρεψαν και το πέπλο έπεσε, φάνηκε τι κοινό έχει μείνει να μας ενώνει τους Έλληνες: ο φραπές και το σουβλάκι! Ειλικρινά, με τον καθένα μας πλέον να έχει συνηθίσει να βλέπει τα πράγματα από τον μικρόκοσμό του και την δική του οπτική γωνία και, αναμφισβήτητα, με την έλλειψη προτύπων και πνευματικών καθοδηγητών, αυτό που μας έχει μείνει είναι να κοιτάει ο καθένας την προσωπική του ικανοποίηση, το συμφέρον και τις απολαύσεις του. Μην απορείτε λοιπόν που, ό,τι και αν γίνεται σε αυτή τη χώρα δε φέρνει την επανάσταση, ή μάλλον δεν ανοίγει ούτε καν μύτη. Δεν μας ψεκάζουν, λέω προς όσους δίνουν αυτή την απάντηση. Απλά μας ελέγχουν με καταναλωτισμό, καπιταλισμό και αχαλίνωτης ακολασίας πρότυπα. Υπό αυτή την έννοια, ναι, ψεκαζόμαστε με δηλητηριώδη ερεθίσματα (από το Κεφάλαιο). Τώρα όμως που τα λεφτά για να πάρουμε τη δόση μας από καταναλωτικά αγαθά τείνουν να στερέψουν και, το χειρότερο, η αισιοδοξία έχει δώσει τη θέση της στην πιο άγριας μορφής κατάθλιψη, τώρα φαίνονται οι επιπτώσεις. Στα μάτια μου, έχοντας ταξιδέψει και αλλού, η Ελλάδα του 2015 είναι μια κόλαση. Οι μισοί έχουν μείνει άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι (ή υπεραπασχολούμενοι και υπομισθούμενοι) και είναι στα πρόθυρα ψυχολογικών προβλημάτων από την αβεβαιότητα και την αδυναμία δημιουργίας οικογένειας και οι άλλοι μισοί είναι κολλημένοι στην τηλεόραση, επίσης στα πρόθυρα ψυχικών διαταραχών καθώς βλέπουν την αυξανόμενη δυστυχία να καλλιεργείται γύρω τους και τα πράγματα να τείνουν διαρκώς προς το χειρότερο.

Και μέσα σε αυτό το περιβάλλον, δε θα μπορούσε να λείψει ο διχασμός. Όταν δεν ξέρουμε πλέον από πού να πιαστούμε πνευματικά, κάθε λογής ιδεολογία ενσφηνώνεται εύκολα στα ξερά μας κεφάλια. Δεξιά ή αριστερή, φιλελεύθερη ή δικτατορική, φτάνει για να μας "φιτιλιάσει". Διαφωνούμε μεταξύ μας σε όλα: στο πώς θέλουμε το Κράτος, στο πώς θέλουμε ο ένας τον άλλον, στο πώς πρέπει να είναι τα πρότυπά μας και οι αξίες μας, στο τι στάση πρέπει να τηρηθεί για το προσφυγικό, για την οικονομία, για το σύμφωνο συμβίωσης... Απλά έχουμε χαθεί. Και όποιος δεν το παραδέχεται, τον συμβουλεύω να χώσει πιο βαθιά το κεφάλι του στην άμμο.

Ο "ΟΡΘΟΣ ΔΡΟΜΟΣ"

Η τιτλοφόρηση του κεφαλαίου (και όχι Κεφαλαίου με κεφαλαίο) αυτού είναι απλά μια εύθυμη αναφορά στο ομώνυμο κόμμα της γείτονος χώρας. Ορθός δρόμος δεν υπάρχει σε απόλυτη μορφή. Υπάρχει όμως ο κατάλληλος δρόμος για την κάθε περίπτωση. Στην Ελλάδα λοιπόν του σήμερα, τι κάναμε λάθος και τι θα μπορούσαμε να κάνουμε σωστά; Ας τα πάρουμε με τη σειρά.

Μιλήσαμε αρχικά για τη θρησκεία. Είμαι ο τελευταίος που θα πει ότι έχουμε ανάγκη την θρησκεία και ειδικά τη συγκεκριμένη που είχαμε τα τελευταία 2000 χρόνια. Αν το καλοσκεφτείτε, δεν είναι και άπειρα. Άλλα 1000 τουλάχιστον χρόνια είχαμε κάποια άλλη πιο πριν και για μερικές χιλιάδες χρόνια ακόμα που πιθανόν να έπονται θα μπορούσαμε και πάλι να αλλάξουμε. Τέλος πάντων, νομίζω ότι προσβάλλουμε το ανθρώπινο είδος αν εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι έχει ανάγκη τις θρησκείες με τη μορφή που υπάρχουν σήμερα. Και το λέω έτσι, διότι όλες οι θρησκείες θα μπορούσαν ίσως να διασωθούν, ως φιλοσοφίες. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται η απάντηση: στην φιλοσοφία.

Το πόσο η θρησκεία έχει κρατήσει πίσω την ανθρωπότητα το έχω αναλύσει και σε προηγούμενο άρθρο. Όταν η Ευρώπη σταμάτησε να καίει μάγισσες και άνοιξε τα μάτια της στην Επιστήμη και στον Διαφωτισμό, το ξέρουμε πόσο μπροστά πήγε. Και ξέρουμε επίσης το πού βρίσκονται τα κράτη που διέπονται ακόμα από Θεοκρατία και θρησκευτικό φανατισμό. Πάντως, Δύση και Ανατολή, προχωρημένοι τεχνολογικά ή όχι, έχουμε μεσάνυχτα από Φιλοσοφία. Τα κράτη μας σχεδιάζουν καιροσκοπικά και εσωστρεφώς, αλληλεπιδρώντας καπιταλιστικά σαν τα ζώα, προσπαθώντας να επιβληθούμε ο ένας στον άλλον. Ο λόγος που η ανθρωπότητα είναι ακόμα στον λάθος δρόμο, είναι διότι δεν έχει δώσει τη σκυτάλη της πνευματικής καθοδήγησης στους αληθινούς πνευματικούς ηγέτες: τους Φιλοσόφους. Αυτό που ο πρόγονός μας Πλάτωνας είχε διατυπώσει στην Πολιτεία του έχει μείνει γραμμένο μόνο στα βιβλία (και δεν ξέρω και πόσα αντίτυπα πούλησε ο άνθρωπος, αλλά τότε δεν τους ενδιέφερε τόσο το Κεφάλαιο).

Η Φιλοσοφία όμως παραμένει όπλο χωρίς σφαίρες αν δεν υπάρχουν κάποιες σταθερές στην εκάστοτε κοινωνία. Χωρίς παιδεία, φερ' ειπείν, τα μυαλά και οι ψυχές των ανθρώπων δε θα μπορέσουν να ικανοποιήσουν ποτέ την δίψα τους για Αλήθεια, όπως τους αξίζει. Και η Οικογένεια, σε μία βιώσιμη μορφή της, είναι αναντικατάστατη όπως το νερό για τα ψάρια. Ναι, μην κοιτιέστε, διαζευγμένοι και παραφυσίτες, στρωθείτε και δώστε έμφαση σε κάποιες αξίες εκ των ουκ άνευ. Μπορεί η σύγχρονη Ελλάδα της μεταπολίτευσης να μας απογοήτευσε όλους, αλλά δεν είναι απαραίτητο ότι θα 'ναι πάντα έτσι. Ανοίξτε τα μάτια και αναζητήστε τα πρότυπα και τις αξίες που πρέπει να ακολουθήσετε.

Η Ελλάς μπορεί να διέρχεται από μια μακρά περίοδο παρακμής, αλλά ίσως και να μην είναι αργά για την αναγέννησή της. Έχει τα όπλα και το υπόβαθρο για να φωτιστεί και να βρει όχι μόνο τον εαυτό της, αλλά να αποτελέσει και πάλι υπόδειγμα και κοιτίδα πολιτισμού για όλο τον πλανήτη. Δε νομίζω ότι μας άξιζε τέτοιος εξευτελισμός όπως αυτός που ζούμε σήμερα. Δεν νομίζω ότι μας άξιζε, στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία, να οδηγείται το πολίτευμά μας σε παρακμή από το Κεφάλαιο. Αλλά αυτό είναι άλλο κεφάλαιο...