ΔΩΡΕΑΝ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΑO ΜΕΡΟΣ 6ο: Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ (?) ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

ΔΩΡΕΑΝ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΑΟ, ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ  28/09/2017 !!!

ΜΕΡΟΣ 6ο: Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ (;) ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

(του Κ. Παπαδάκη)

   Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι, από τις απαρχές της, η ανθρωπότητα δεν έχει σταματήσει να δημιουργεί πολέμους; Είτε πρόκειται για ανθρώπους των σπηλαίων που πολεμούν για την κυριαρχία στο δάσος, για βάρβαρες φυλές που σφάζονται για τη γη τους ή για τη γη και τις γυναίκες του άλλου (αχ Ελενάρα, τι μας κάνεις!), για μεσαιωνικές κοινωνίες που αντιμάχονται για τη θρησκεία, το θαλάσσιο εμπόριο και τα μεταλλεύματα, ή, τέλος, για καπιταλιστικά κράτη και αυτοκρατορίες που στέλνουν εκατομμύρια ανθρώπων σε θάνατο για μερικά βαρέλια πετρελαίου, τα δίποδα πλάσματα που απαρτίζουν το ανθρώπινο είδος δεν έχουν πάψει να δείχνουν τους κυνόδοντές τους το ένα στο άλλο, έτοιμα να χιμήξουν σα λιοντάρια δοθείσης της πρώτης ευκαιρίας. Γιατί; Και… γιατί όχι;

   Όταν θέλω να βγάλω ένα συμπέρασμα που θα μας πάει μπροστά, μου αρέσει να γυρνώ και να κοιτάζω ακόμα πιο πίσω. Άραγε ο αλληλοσπαραγμός αποτελεί προνόμιο μόνον του ανθρωπίνου είδους; Όχι βέβαια! Αν ανοίξουμε τα μάτια και κοιτάξουμε γύρω μας, θα δούμε ότι όλα τα πλάσματα μάχονται για την επιβίωσή τους σε αυτό το σύμπαν. Τα έντομα, τα ψάρια, τα πτηνά, τα θηλαστικά… Σε τελική ανάλυση, ο άνθρωπος δεν είναι παρά το τελευταίο «μοντέλο» της «βιομηχανίας» των θηλαστικών. Όπως όλα τα πλάσματα λοιπόν που τρέφονται το ένα από το άλλο για να επιβιώσουν, για να προστατεύσουν το λημέρι τους ή για την κυριαρχία στα θηλυκά, κάπως έτσι έχουμε ανέκαθεν πράξει και οι άνθρωποι. Είναι η φυσική εξέλιξη των ειδών (τρίζουν τα κόκαλα του Δαρβίνου με αυτές τις λέξεις) να πολεμούν για περισσότερη τροφή (βλέπε και: πετρέλαιο, χρυσός, πλουτοπαραγωγικές πηγές), για κυριαρχία στο φυσικό τους περιβάλλον (βλέπε σχετικά: ήπειρος, γεωπολιτικό σύστημα, υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ) ή/και για την επιβίωση του είδους τους (βλέπε επίσης: ράτσα, έθνος, θρησκεία, κουλτούρα).

   Και τώρα που ήδη ακούω σπαρακτικές κραυγές από μέσα σας να ουρλιάζουν σαν οπαδοί της ΑΕΚ που ξαναβλέπουν πρωτάθλημα «μα γιατί πρέπει έτσι να γίνεται πάντα; Δε μπορεί αυτό να σταματήσει;», ας δούμε το θέμα λίγο πιο σφαιρικά: ποιος σας είπε ότι ο πόλεμος είναι κάτι αμιγώς αρνητικό; Ποιος είπε ότι δεν έχει και θετικές πλευρές; Ας τις πούμε εμείς λοιπόν.

   Ο πόλεμος, είτε μεταξύ ανθρώπων είτε μεταξύ ειδών του ζωικού και φυτικού βασιλείου έχει έναν και μόνο κανόνα: ο νικητής τα παίρνει όλα, ο χαμένος προσαρμόζεται και εξελίσσεται ή εξαφανίζεται ως είδος (ή υποβιβάζεται στη Γ’ Εθνική, ανάλογα με την περίπτωση). Αυτομάτως αυτό σημαίνει ότι τα είδη (και οι λαοί) πρέπει να εξελιχθούν και να δυναμώσουν, αν θέλουν να συνεχιστεί η ύπαρξή τους. Πόσες ανακαλύψεις, πόσες εφευρέσεις και πόση πρόοδος έχει επιτευχθεί στην Ιστορία ένεκα πολέμων; Λίγες λέτε, ε; Ε λοιπόν, όχι. Πολλές. Πάρα πολλές. ΟΙ ΠΙΟ ΠΟΛΛΕΣ!

   Η πυρηνική ενέργεια, μία επανάσταση στο χώρο της ενέργειας, που μπορεί να λύσει για 100 ζωές το ενεργειακό πρόβλημα του πλανήτη, πότε θυμάστε να ανακαλύφθηκε; Μην ήταν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο; Τα αεροπλάνα θυμάστε πότε εφευρέθηκαν; Αρχικά η πρώτη προσπάθεια έγινε από τους αδερφούς Ράιτ κατά τα 1900, εκεί εις τας Αγγλίας. Και μετά; Μετά φτάσαμε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, 15 χρόνια μετά, να έχει ήδη συγκροτηθεί Πολεμική Αεροπορία και να διεξάγονται μάχες στον αέρα, καθοριστικής σημασίας για την ολική έκβαση του πολέμου! Μετά δε τον Β’ Π.Π. είχε επιτευχθεί τόση πρόοδος που, άμεσα κατόπιν, ξεκίνησαν οι εναέριες μεταφορές και συγκοινωνίες!

   Οι λόγοι, για όσους δεν εθελοτυφλούν, είναι ευνόητοι. Σε καιρό ειρήνης, ο άνθρωπος γίνεται μαλθακός. Δεν ασκεί το σώμα του, το μυαλό του, διότι έχει όλα τα προβλήματά του λυμένα. Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι πώς θα ζήσει πιο ευχάριστα και ηδονικά τη ζωή του. Ο κάθε λογικός άνθρωπος θα προτιμήσει μια φυσιολογική δουλειά που θα του εξασφαλίσει μια άνετη ζωή, αντί να αφοσιωθεί σε έρευνες και πειράματα. Οι λίγοι, δε, που θα ακολουθήσουν αυτό τον δρόμο, θα δουλεύουν σχετικά ανόρεχτα και δίχως πίεση χρόνου. Αντίθετα, οι Ναζί[1] που δούλευαν πυρετωδώς στους τομείς της Ιατρικής, της Ψυχολογίας και της Φαρμακευτικής με τα πειραματόζωά τους (βλέπε: Εβραίοι κλπ. αιχμάλωτοι) επέτυχαν τεράστια άλματα για να βοηθήσουν το Ράιχ τους να κερδίσει τον πόλεμο και ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την επιστημονική τους συμβολή. Το ίδιο το Ίντερνετ, μέσω του οποίου σας γράφω, μη λησμονείτε ότι αρχικά χρησιμοποιήθηκε σαν εσωτερικό δίκτυο επικοινωνίας για στρατιωτικούς σκοπούς.

   Μ’ αυτά και με τ’ άλλα, τολμώ να πω ότι αν ο άνθρωπος δεν είχε να πολεμήσει, είτε με τους ομοίους του είτε με τα άλλα ζώα και τα στοιχεία της φύσης, ενδεχομένως να μην είχε βγει καν από τις σπηλιές. Ίσως να βόσκαγε ακόμα χορταράκι ή να μάζευε και κανέναν καρπό. Δε νομίζω λοιπόν ότι μένει κάτι άλλο να πούμ…

   Ώπα. Πριν κλείσω, πρέπει να ξεκαθαρίσω αν ο αιώνιος πόλεμος είναι η μόνη επιλογή για την ανθρωπότητα. Ε λοιπόν, όχι. Είναι εφικτό, ίσως στην εποχή ων τρισεγγόνων μας, ίσως μετά από 1-2 ακόμα Παγκοσμίους Πολέμους, οι ηγέτες των χωρών να επιτύχουν ένα consensus και να θέσουν σε προτεραιότητα την επιβίωση της Γης, των ανθρώπων και την παγκόσμια ειρήνη. Αλλά για να γίνει αυτό, πρέπει να πραγματοποιηθούν βήματα προς ένα περιβάλλον όπου όλα τα έθνη νιώθουν ασφαλή και ευημερούν, χωρίς να ανησυχούν για το ενδεχόμενο εξολόθρευσής τους. Ευχής έργο και όνειρο των πάντων είναι ο πλανήτης αυτός να βρει κάποτε την ειρήνη. Μπορεί να είναι φυσικό ένστικτο όλων να παλεύουν για την επιβίωση του έθνους και της χώρας τους σε βάρος των υπολοίπων, αλλά ένα αίσιο Τέλος της Ιστορίας (Fukuyama, is that you?) θα ήταν μόνον αυτό στο οποίο αυτή η όμορφη παλέτα εθνών με τα πολλά της χρώματα παρέμενε όντως πολύχρωμη. Προσωπικά είμαι γεννημένος παραμυθάς και πιστεύω ότι υπάρχει η πιθανότητα να δούμε κάποια στιγμή έναν πλανήτη στον οποίο όλα τα έθνη έχουν επιβιώσει και είναι ασφαλή, οι πόλεμοι έχουν εξαλειφθεί και μία οικουμενική διακυβέρνηση φροντίζει για την αρμονική συνύπαρξη όλων των ανθρώπων μεταξύ τους. Και για να προλάβω τους τυχόν κακεντρεχείς, δεν εννοώ να μετακομίσουμε σε άλλον πλανήτη.

---

[1] Ξέρω ότι μεγάλο μέρος της σημερινής ανθρωπότητας βγάζει σπυράκια και μόνο με την αναφορά της λέξης, αλλά ο Κώστας ο Παπαδάκης δεν είναι κοτούλα ούτε προκατειλημμένος και εξετάζει τα πράγματα σφαιρικά και πρώτιστα από την λογική τους σκοπιά. Σε όσους κλείσετε το άρθρο αυτή τη στιγμή εύχομαι καλή παραμονή στο Μεσαίωνα.

Φίλε Αστυνομικέ

   Φίλε αστυνομικέ

   Η δουλειά σου είναι πολύ σημαντική. Είσαι ο μεσάζων ανάμεσα στην εκάστοτε κυβέρνηση  (συνεπώς και στις δίκαιες ή άδικες αποφάσεις της) και στον λαό. Πολλές φορές το πλήθος δεν καταλαβαίνει γιατί δρας όπως δρας ή αντιδράς όπως αντιδράς. Δεν έχει στον νου του τα διάφορα σενάρια που εσύ έχεις. Εκεί που ο ανυποψίαστος πολίτης βλέπει ησυχία, εσύ βλέπεις μια πιθανή ληστεία, έναν πιθανό πυροβολισμό, ένα πιθανό τρομοκρατικό χτύπημα. Έχεις εκπαιδευτεί για να βλέπεις την κακή πλευρά των πραγμάτων. Γι' αυτό πληρώνεσαι κι αξίζεις σεβασμό.
   Η θέση σου, παρόλα αυτά, σε φέρνει πολύ κοντά στην εξουσία. Φλερτάρεις μαζί της, διότι έχεις δικαιώματα πάνω στον πολίτη. Γίνεται καθημερινά μέσα σου, αν και υποσυνείδητα, ένας αγώνας ηθικής. Άλλες φορές νιώθεις πως έπραξες επιεικώς, άλλες φορές πως έπραξες σκληρά. Το μέτρο δεν είναι ποτέ σταθερό, διότι κάθε περίπτωση διαφέρει. Είναι δουλειά σου να ξέρεις τη θέση σου: έχεις εξουσία πάνω στον πολίτη, μέχρι ενός σημείου όμως. Η υπερβολική επιείκεια γεννά εγκληματικότητα (τουλάχιστον όσον αφορά την πρόληψη και την καταστολή), ενώ η υπερβολική σκληρότητα ξεπερνά τα όρια των καθηκόντων σου. Διότι ανώτατο καθήκον σου είναι να θυμάσαι πως είσαι άνθρωπος μεταξύ ανθρώπων και οι άνθρωποι που εμπλέκονται μαζί σου είναι άτομα με φόβους, ανησυχίες και κακές εμπειρίες. Αν προκαλέσεις, θα δεχτείς δικαιολογημένες αντιδράσεις. Αν χρησιμοποιήσεις βία (ενώ δεν έχεις δεχτεί προηγουμένως), θα δεχτείς βία έπειτα και την αξίζεις.
   Σε λένε μπάτσο. Άλλες φορές αδικαιολόγητα, άλλες δικαιολογημένα. Αδικαιολόγητα είναι όταν σε τσουβαλιάζουν, σε βάζουν σ' ένα καλούπι και σου φορτώνουν αδικίες άλλων ανθρώπων που απλά τυχαίνει να έχουν το ίδιο επάγγελμα μαζί σου. Το τσουβάλιασμα και η ταμπελοποίηση είναι σφάλμα. Δικαιολογημένα είναι όταν εσύ ο ίδιος, με δική σου απόφαση, αποφασίζεις να υπερβείς τα όρια των καθηκόντων σου και να κάνεις κατάχρηση εξουσίας. Διότι η κατάχρηση εξουσίας, που είναι καθημερινό φαινόμενο, κάνει τη διαφορά ανάμεσα στον αστυνομικό και τον μπάτσο. Ο κόσμος έχει χορτάσει μπάτσους. Θέλει ηθική και είναι ένα βάρος που πέφτει στους δικούς σου ώμους. Έχεις εκπαιδευτεί και πληρώνεσαι για να προσφέρεις στην κοινωνία. Κάνε τη διαφορά προς το καλύτερο.
   Αυτό φυσικά προϋποθέτει τρόπους και μέθοδο. Οφείλεις να καταλαβαίνεις πότε κάποιος πολίτης αντιστέκεται εναντίον σου και πότε απλά είσαι βίαιος. Πότε είσαι επαγγελματίας και πότε απλά ένα φοβισμένο ανθρωπάκι που χρησιμοποιεί αθέμιτα μέσα. Πάντα να θυμάσαι πως εσύ έχεις τον νόμο με το μέρος σου. Όπως εσύ φοβάσαι όποιον οπλοφορεί, έτσι κι ο πολίτης. Όπως εσύ φοβάσαι μήπως σε περικυκλώσουν σε ένα σκοτεινό στενό, έτσι κι εκείνος μην τον περικυκλώσουν οι μπάτσοι στο τμήμα και τον σαπίσουν στο ξύλο. Διότι πίσω από μια κλειστή πόρτα γίνονται τα χειρότερα εγκλήματα.
   Όταν κυκλοφορεί μια οικογένεια και θέλεις να κάνεις έλεγχο, οι βασικότεροι παρατηρητές είναι τα παιδιά. Αν δουν ότι τραβολογάς και βιαιοπραγείς κατά των γονέων τους, τους έχεις καταστρέψει κάθε ιδέα ασφάλειας και δικαίου. Είναι μια λεπτή κατάσταση, διότι στα μάτια του παιδιού δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τη βία ενάντια στον γονέα τους. Δεν ξέρεις από παιδοψυχολογία και δε φταις εσύ γι' αυτό, όμως χρησιμοποίησε την κοινή λογική. Γεννάς έναν μελλοντικό πολίτη που θα μισεί εσένα και τους συναδέλφους σου. Γεννάς κάποιον που θα λέει μπάτσους όλους τους υπόλοιπους εξαιτίας μιας απερίσκεπτης στιγμής σου. Θα μου πεις "να τον έχω με το σεις και με το σας;".
   Ναι, να τον έχεις. Όπως κάθε δημόσιος υπάλληλος, έτσι κι εσύ. Δεν εκπροσωπείς τον εαυτό σου αλλά το κράτος. Τα συναισθήματά σου, οι προσωπικές σου σκέψεις και πιστεύω δεν μετράνε. Καθόλου. Αν εγώ είμαι ένας άθεος καθηγητής, δεν έχω δικαίωμα να προσβάλω τη θρησκεία κάποιου μαθητή. Αν εγώ είμαι ένας μισογύνης δημόσιος υπάλληλος πίσω ένα γραφείο, δεν έχω δικαίωμα να αδικήσω μια γυναίκα. Αν εσύ είσαι ένας ρατσιστής αστυνομικός, δεν έχεις δικαίωμα να βιαιοπραγήσεις ενάντια σε κάποιον αλλοδαπό που δεν έχει δείξει σημάδια βίας: οι περισσότεροι δε δείχνουν, διότι σε φοβούνται περισσότερο απ' ό,τι τους φοβάσαι εσύ - η προκατάληψη σε κάνει να νομίζεις πως σε προσέβαλαν. Αν τον βρίσεις, θα αντισταθεί. Αν τον χτυπήσεις, θα αντισταθεί. Δεν είναι αντίσταση κατά της αρχής: είναι αντίσταση ενάντια σε κάποιον που του αφαιρεί δικαιώματα και απειλεί τη ζωή του. "Μα δεν απειλώ τη ζωή του", λες. Εσύ το ξέρεις. Εκείνος το ξέρει;
   Όπως καταλαβαίνεις, στη δουλειά δε χωράνε προσωπικά πιστεύω. Είσαι σε μια πολύ λεπτή θέση: πιο λεπτή ίσως από του καθηγητή που πλάθει συνειδήσεις, ακόμα κι από του γιατρού, που σώζει ζωές. Το να αφήνεις τα κολλήματα πίσω σου είναι υποχρέωσή σου. Δεν είσαι μόνος· όλοι έχουμε κολλήματα και στον καθένα υπάρχει η παρόρμηση να κρίνουμε με βάση το εγώ στη δουλειά μας. Είπαμε, φλερτάρεις κάθε μέρα με την κατάχρηση εξουσίας, η οποία έχει πολλές μορφές. Κάθε μορφή της, όμως, στερεί από κάποιον δικαιώματα. Κάθε μορφή της σε κάνει όλο και πιο μπάτσο, ενώ νιώθεις πως αξίζεις να λέγεσαι αστυνομικός. Για εσένα είναι η δουλειά σου, την οποία θεωρείς ιερή. Για τον απέναντι είναι η οικογένειά του, η περιουσία του και η ζωή του, που είναι ιερότερη. 

Φιλικά,
ένας πολίτης

Η Οπτική Γωνία ενός Φασίστα

   Η κάθε κατάσταση, τα πρόσωπα και οι πράξεις που την απαρτίζουν μπορούν να ειδωθούν από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Μπορεί κανείς να επικεντρωθεί στην ενέργεια, στο πρόσωπο, στον τόπο, στον χρόνο κτλ. Τα δύο πρώτα, η ενέργεια και το πρόσωπο που ενεργεί είναι τα βασικότερα στοιχεία. Τελικά όμως, ανάλογα με το πού δίνεται βαρύτητα, μπορούν να εξαχθούν πολύ διαφορετικά συμπεράσματα.

   Θα δώσω κάποια παραδείγματα βιαιοπραγίας. Το πρώτο συμπέρασμα θα δίνεται με βάση τις πράξεις και το δεύτερο με βάση τα πρόσωπα.

Α) Μια παρέα μαύρων ξυλοκοπά έναν λευκό. Ο άνθρωπος σφαδάζει αιμόφυρτος.

1. Η βία προκαλεί πόνο. Πρέπει να είμαστε εναντίον της βίας.

2. Οι μαύροι είναι βίαιοι. Πρέπει να είμαστε εναντίον των μαύρων.

Β) Μια παρέα αντρών βιάζει ομαδικά μια γυναίκα.

1. Ο βιασμός αντίκειται στη θέληση του θύματος. Πρέπει να είμαστε κατά του βιασμού.

2. Οι άντρες είναι βιαστές. Πρέπει να είμαστε κατά των αντρών.

Γ) Ένας ομοφυλόφιλος χλεύασε ένα ιερό μνημείο.

1. Η χλεύη των ιερών μνημείων προκαλεί οργή και μίσος. Πρέπει να αποφεύγεται.

2. Οι ομοφυλόφιλοι είναι ασύδοτοι. Πρέπει να τους σταματήσουμε.

Δ) Ένας Πακιστανός (Χ εθνικότητα) δολοφόνησε έναν Έλληνα (Ψ εθνικότητα). 

1. Ο φόνος είναι μια απαράδεκτη πράξη που στερεί μια ζωή. Πρέπει να αποφεύγεται.

2. Οι Πακιστανοί είναι δολοφόνοι και μισούν τους Έλληνες. Πρέπει να τους διώξουμε.

   Παραδείγματα όπως τα παραπάνω είναι απλά, εύκολα να φτιαχτούν και δυστυχώς μέσα στην καθημερινότητά μας. Ο τρόπος που βλέπουμε τα πράγματα όμως μπορεί να διαμορφώσει εντελώς αντίθετες απόψεις. Γι' αυτό τα ΜΜΕ πολύ συχνά φροντίζουν να τονίζουν την εθνικότητα, τα στοιχεία των δραστών παραπάνω από τις ενέργειες. Διότι έτσι χτίζονται βολικοί χαρακτήρες. 

   Ο τρόπος 1 σε κάθε παράδειγμα επικεντρώνεται σε μια ενέργεια, με αποτέλεσμα να καταδικάζεται η πράξη. Η παιδεία και η νομοθεσία και κυρίως η ατομική βούληση είναι υπεύθυνες για την πρόληψη και την καταστολή των περιστατικών.

   Ο τρόπος 2 επικεντρώνεται στο πρόσωπο, με αποτέλεσμα να καταδικάζεται το σύνολο των προσώπων με παρόμοια χαρακτηριστικά. Η πράξη δεν καταδικάζεται, οπότε θεωρείται γενικά αποδεκτή. Πώς αποδεικνύεται αυτό; Η ατομική βούληση και η "κοινή λογική" προτρέπει το μίσος προς το πρόσωπο, συνεπώς προς τη συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα και συνήθως εκείνη πληρώνει με το ίδιο νόμισμα. 

   Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν τη δεύτερη οπτική γωνία τείνουν να μιμούνται τη βίαιη πράξη για εκδίκηση, ακριβώς επειδή το πρόσωπο είναι αντικείμενο μίσους (άρα ξεπερνιέται ο νόμος για να επιτευχθεί η εκδίκηση).  Η πράξη, μιας και δεν είναι καταδικαστέα, μπορεί να επαναληφθεί, αρκεί να είναι εναντίον συγκεκριμένων κοινωνικών/φυλετικών ομάδων. Αν η ίδια η πράξη ήταν σημαντικότερη από το μίσος για το πρόσωπο, ο νόμος δε θα παραβιαζόταν τόσο εύκολα.

   Για παράδειγμα, όσοι έχουν ζήσει έναν πόλεμο και τα δεινά του, συνήθως μισούν τον πόλεμο ως κατάσταση. Αν όμως η κοινωνία στρέψει τα βλέμματα προς τον "εχθρό", τότε οι άνθρωποι δεν έχουν καταδικάσει τον πόλεμο αλλά τον "εχθρό". Οπότε ευχαρίστως θα προβούν στις ίδιες βιαιοπραγίες προκειμένου να τον τιμωρήσουν.

   Ο ξυλοδαρμός, ο βιασμός, η χλεύη, η ασυδοσία και κάθε είδος βιαιοπραγίας επίσης. Αν στο μυαλό του ανθρώπου κωδικοποιηθεί η πράξη ως έγκλημα, η εγκληματικότητα μειώνεται. Αν, αντίθετα, η πράξη προσπεραστεί χωρίς καταδίκη και το μίσος επικρατήσει... Είναι γνωστό το "οφθαλμός αντί οφθαλμού", το "ας πληρώσει με το ίδιο νόμισμα", τα εγκλήματα για λόγους τιμής και οι βεντέτες. Όλα αυτά είναι στοιχεία κοινωνιών με (σχεδόν) ανύπαρκτο κώδικα ηθικής και δε φέρνουν ποτέ πρόοδο. Απλώς διαιωνίζουν μία κατάσταση.

   Την επόμενη φορά που θα ακούσετε κάποιον να προτείνει τη βία σαν λύση για τη βία, σκεφτείτε: άραγε η εκδίκηση θα αλλάξει τον κόσμο προς το καλύτερο; Η ομαδοποίηση/μαζοποίηση ανθρώπων με κοινά χαρακτηριστικά είναι λογική; Πρέπει η οπτική γωνία να στρέφεται απέναντι στην πράξη ή στο πρόσωπο;

Υ.Γ. Στην περίπτωση που κάποιος πέσει θύμα βιαιοπραγίας δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να συγχωρήσει. Δεν είμαι υπέρ της συγχώρεσης δίχως όρους, διότι δε φέρνει αποτέλεσμα. Είμαι υπέρ της δράσης προς αποφυγή και πρόληψη των ίδιων καταστάσεων, όχι υπέρ της απραξίας. 

Φιλτράρισμα Απόψεων

   Στο πολίτευμα της δημοκρατίας έχει δοθεί για πρώτη φορά το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου. Είναι βέβαιο πως όταν πρωτοέγινε αυτή η καινοτομία, οι άνθρωποι την χρησιμοποίησαν σαν τρελοί. Πέρασαν εύκολα από την πολιτική και κοινωνική σιωπή στην πολιτική και κοινωνική ασυδοσία. Πώς το ξέρουμε αυτό όμως;

   Καταλαβαίνουμε πως αυτό συνέβη βάσει μιας αντίστοιχης πλατφόρμας που έδωσε ελευθερία του λόγου. Το γνωστό μας facebook. Είναι το πρώτο social media, αν δεν κάνω λάθος τουλάχιστον, που έχει όλα τα παρακάτω χαρακτηριστικά: βασίζεται πιο πολύ στον λόγο και δευτερευόντως στην εικόνα, είναι κυρίως τρόπος εύρεσης φίλων και ομάδων κι όχι (τουλάχιστον όχι τόσο άμεσα όσο άλλα social media) βοηθός εύρεσης ερωτικού συντρόφου, ενώ κατατάσσει τους χρήστες ως "φίλους" κατά κύριο λόγο κι όχι ως "ακόλουθους", δημιουργώντας μια σχέση φαινομενικής ισότητας. 

   Το facebook λοιπόν είναι μια Γη της Επαγγελίας για τον πρωτοεμφανιζόμενο χρήστη. Ξαφνικά βρίσκει πάρα πολλούς γνωστούς, μπορεί να πει τι νιώθει σε όλους, μπορεί να ανεβάσει όποια φωτογραφία του θέλει online και να δει/σχολιάσει φωτογραφίες άλλων κτλ. Παρατηρώντας νέους χρήστες καθώς γίνονται παλιοί, προσέχω πως, με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι περισσότεροι προτιμούν να εκφράζονται μέσω φωτογραφιών, τραγουδιών, βίντεο (χιουμοριστικών κυρίως) ενώ σπάνια εκθέτουν τις απόψεις τους. Το facebook όμως ποτέ δεν απαγόρευσε την έκθεση απόψεων. Οι χρήστες από μόνοι τους παύουν σταδιακά να γράφουν, επειδή βλέπουν τους υπόλοιπους να σιωπούν κι απλά μιμούνται ή επειδή συνηθίζουν στον φόβο της κριτικής! Έτσι, καταλήγουν σε άτομα που σκρολάρουν σιωπηλά, παρακολουθούν (κρυφά, όπως νομίζουν) τα γεγονότα και τους φίλους τους και περιορίζονται στα (θεωρητικά ακίνδυνα) like και αντιδράσεις...

   Ας επιστρέψουμε στην καθημερινή κοινωνική και πολιτική ζωή. Η παραπάνω αναλογία στόχο είχε να φανερώσει την κοινωνική ζωή στο facebook, που είναι η άλλη όψη του νομίσματος. Οι ίδιοι άνθρωποι είμαστε όμως και οι επιλογές μας φανερώνονται. Λίγοι έχουν το θάρρος της γνώμης τους, περισσότεροι απλά σχολιάζουν τις γνώμες άλλων και η πλειοψηφία παρακολουθεί, αντιδρά και επικροτεί ή απλά δέχεται και απορρίπτει νοερά. Το τελευταίο είναι λίγο τρομακτικό, μιας και η ελευθερία του λόγου δεν έχει περιοριστεί: οι ίδιοι φιμώνουμε τους εαυτούς μας, φοβούμενοι την έκθεση των απόψεών μας και την κριτική των γύρω μας και καταλήγουμε να ακολουθούμε πιο τολμηρούς ανθρώπους.

   Ας είναι. Αφού έτσι είναι δομημένη η κοινωνία, καλώς ή κακώς, κάποιους λόγους θα έχει. Το κέντρο βάρους της συζήτησης μεταφέρεται αλλού τώρα: ποιους ακούμε/εμπιστευόμαστε/ακολουθούμε; 

   Επειδή αρχικά οι περισσότεροι γεννιόμαστε εύπιστοι, συνήθως ακολουθούμε εύκολα. Καθώς περνάνε τα χρόνια και ζούμε παρεξηγήσεις, προδοσίες, ενώ πολλά άτομα που είχαμε περιωπής πέφτουν στα μάτια μας. Μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, επειδή έχει μάθει να ζει με τα δύο άκρα, καταλήγει στο να απορρίπτει τους πάντες. Έχοντας απογοητευτεί από πολλούς πεφωτισμένους, ρήτορες, ινστούχτορες, φανφαρολόγους, "παρατάει το άθλημα" και σκέφτεται γενικόλογα και αυθαίρετα: "όλοι το ίδιο είναι", "αφού κι ο Χ με απογοήτευσε άρα δεν υπάρχει άλλη σωστή άποψη να ακολουθώ" κτλ.

   Εδώ είναι το πιο δύσκολο σημείο: να ξεφύγουμε από τα δύο άκρα. να μη γίνουν τα αφτιά και τα μάτια μας βουλωμένα. Να μην πάθουμε ανοσία στα σωστά λόγια. Ναι, ας φιλτράρουμε το 90% όσων ακούμε/βλέπουμε αλλά όχι το 100%. Εκεί είναι όλη η διαφορά του κόσμου.

   Όπως ένα υγιές γαστρεντερικό σύστημα απορροφά οτιδήποτε χρήσιμο πριν στείλει τα υπόλοιπα στην κάτω βόλτα, έτσι και το μυαλό μας πρέπει να κρατά οτιδήποτε χρήσιμο πριν αποβάλει τα άχρηστα. 

   Αλλιώς κινδυνεύουμε, όπως περιέγραψα παραπάνω, να γίνουμε εκ πεποιθήσεως μηδενιστές, να απορρίψουμε τους πάντες και να εξισώνουμε τα πάντα. Αν απορρίπτει κανείς τον έξυπνο και τον ανόητο με την ίδια ευκολία, τότε φταίει ο ίδιος και η έλλειψη κριτικής ικανότητας. Τελικά η ίδια η ιστορία θα απορρίψει εμάς, καθώς θα γράφεται με πρόσωπα που εμείς απορρίψαμε! Θα μας προσπεράσει και θα απομείνουμε θλιβερά στατιστικά στοιχεία μιας ανόητης πλειοψηφίας. 

   

Μα τι θα πει ο Κόσμος;

   "Μα τι θα πει ο κόσμος;". Όποια απόφαση κι αν πάρει κανείς για τη ζωή του, υπάρχει αυτή η τροχοπέδη. Τι θα πει ο κόσμος. Ο κόσμος φυσικά δεν είναι ένα πρόσωπο, μια γειτονιά, μια οργάνωση ή οτιδήποτε ορισμένο, προκαθορισμένο, σταθερό. Είναι μια έννοια άπιαστη, αόριστη, άυλη σχεδόν, αν και πρόκειται για ανθρώπους.
   Αυτό συμβαίνει διότι, αν ο κόσμος ήταν κάποιος συγκεκριμένος άνθρωπος ή ομάδα ανθρώπων, θα επιδεχόταν κριτικής. Θα λέγαμε "Ναι, η Κίτσα θα με κατακρίνει αλλά και αυτή...". Θα υπήρχε ένα είδος αντεπίθεσης, κριτικής κτλ. Ο "κόσμος", όπως αναφέρεται , είναι μια νοητή απειλή προς όλους, σαν μια μοχθηρή νοημοσύνη υπεράνω όλων, η οποία δικαιούται και πρόκειται να μας κρίνει και να μας καταδικάσει για οποιαδήποτε πράξη μας που ξεφεύγει απ' τη νόρμα.
   Η παραπάνω έκφραση, καθώς και ο παράλογος φόβος που σέρνει μαζί της, είναι στοιχείο κυρίως κλειστών, οπισθοδρομικών κοινωνιών. Συντηρητικών και κλειστόμυαλων. Κοινωνιών που δεν έχουν πρόβλημα να γίνονται εγκλήματα κάτω απ' τη μύτη της (αντίθετα, υπάρχουν πολλά βρώμικα μυστικά, τα οποία κανείς δε λέει), όμως υπάρχει πρόβλημα αν κάτι γίνει θέμα κουτσομπολιού. Σε τέτοιες κοινωνίες τα προηγούμενα χρόνια ο βιαστής δεν είχε ηθικό θέμα, όμως το θύμα του στιγματιζόταν εφ' όρου ζωής. Επίσης, σε τέτοιες κοινωνίες υπήρχαν ελάχιστα λαμπρά παραδείγματα αξιόλογων ανθρώπων, οι οποίοι έπεφταν θύματα καταπίεσης και χλεύης όσο ζούσαν εκεί, όμως, όταν ξέφυγαν και διέπρεπαν, όλοι τους καμάρωναν. Σε τέτοιες κοινωνίες νοιάζονται για το τι θα πει ο ένας κι ο άλλος.
   Εδώ υπεισέρχεται και η έννοια της "κοινής γνώμης". Η εν λόγω έννοια δεν έχει ουσιαστική υπόσταση, είναι απλά μια σφυγμομέτρηση του "κοινού αισθήματος", δηλαδή πάνω-κάτω του τι ανέχεται και τι όχι η ηθική μιας κοινωνίας. Το ζήτημα με την κοινή γνώμη είναι ότι είναι κοινή. Κοινότατη. Δεν έχει τίποτα σπουδαίο ή ιδιαίτερο πάνω της. Είναι εχθρός του διαφορετικού, του καινούριου, του καλύτερου. Ανέφερα στην αρχή του άρθρου τη λέξη "τροχοπέδη", διότι κάθε προσπάθεια για αλλαγή προς το καλύτερο σκοντάφτει στο "τι θα πει ο κόσμος". Κάθε προσπάθεια για απελευθέρωση, βελτίωση μιας κατάστασης, κάθε απόφαση, έστω και προσωπική, κολλάει εκεί. Όταν κάποιος αφήνει την κοινή γνώμη και τα κόμπλεξ της κοινωνίας να τον επηρεάσουν, εκείνα θα το κάνουν με μεγάλη ευχαρίστηση.
   Στα τέλη της δεκαετίας του '70 υπήρχε μια τάση στους τότε Έλληνες νέους: να βγαίνουν ημίγυμνοι στους δρόμους. Αυτό μπορεί κανείς να το διαπιστώσει στον ελληνικό κινηματογράφο του τότε, αν δεν το έχει ζήσει. Ήταν ένα είδος επανάστασης απέναντι στη συντηρητική προηγούμενη γενιά, η οποία είχε ενστερνιστεί βαθύτατα τον πουριτανισμό, είχε κόλλημα με την εμφάνιση και νοιαζόταν για τη γνώμη του κόσμου. Η κίνηση αυτή των νεαρών βροντοφώναζε "δε με νοιάζει τι θα πει ο κόσμος". Βέβαια αυτό δεν εξαφάνισε τη συντηρητική νοοτροπία, η οποία ακόμα ζει και βασιλεύει στην ελληνική επαρχία.
   Γιατί τελικά να μη δίνουμε σημασία στο τι λέει ο κόσμος; Επειδή είναι στοιχείο των ανθρώπων χωρίς προσωπικότητα να παθιάζονται με τις ζωές των άλλων. Προσπαθούν με αυτές να καλύψουν τα κενά στη δική τους προσωπικότητα. Ένα ρητό, ανεξακρίβωτης προέλευσης, λέει: "Οι μεγάλοι άνθρωποι συζητούν για ιδέες, οι μέτριοι άνθρωποι συζητούν για γεγονότα, ενώ οι μικροί άνθρωποι συζητούν για τους άλλους". Άρα το να ασχολούμαστε με τους μικρούς ανθρώπους κάνει εμάς ακόμα μικρότερους. Παραθέτω ένα ακόμα ρητό, το οποίο εμφανίστηκε το τελευταίο διάστημα στο facebook: "Μεγαλώσαμε με το τι θα πει ο κόσμος και τελικά δεν είπε τίποτα".