Στο πολίτευμα της δημοκρατίας έχει δοθεί για πρώτη φορά το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου. Είναι βέβαιο πως όταν πρωτοέγινε αυτή η καινοτομία, οι άνθρωποι την χρησιμοποίησαν σαν τρελοί. Πέρασαν εύκολα από την πολιτική και κοινωνική σιωπή στην πολιτική και κοινωνική ασυδοσία. Πώς το ξέρουμε αυτό όμως;
Καταλαβαίνουμε πως αυτό συνέβη βάσει μιας αντίστοιχης πλατφόρμας που έδωσε ελευθερία του λόγου. Το γνωστό μας facebook. Είναι το πρώτο social media, αν δεν κάνω λάθος τουλάχιστον, που έχει όλα τα παρακάτω χαρακτηριστικά: βασίζεται πιο πολύ στον λόγο και δευτερευόντως στην εικόνα, είναι κυρίως τρόπος εύρεσης φίλων και ομάδων κι όχι (τουλάχιστον όχι τόσο άμεσα όσο άλλα social media) βοηθός εύρεσης ερωτικού συντρόφου, ενώ κατατάσσει τους χρήστες ως "φίλους" κατά κύριο λόγο κι όχι ως "ακόλουθους", δημιουργώντας μια σχέση φαινομενικής ισότητας.
Το facebook λοιπόν είναι μια Γη της Επαγγελίας για τον πρωτοεμφανιζόμενο χρήστη. Ξαφνικά βρίσκει πάρα πολλούς γνωστούς, μπορεί να πει τι νιώθει σε όλους, μπορεί να ανεβάσει όποια φωτογραφία του θέλει online και να δει/σχολιάσει φωτογραφίες άλλων κτλ. Παρατηρώντας νέους χρήστες καθώς γίνονται παλιοί, προσέχω πως, με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι περισσότεροι προτιμούν να εκφράζονται μέσω φωτογραφιών, τραγουδιών, βίντεο (χιουμοριστικών κυρίως) ενώ σπάνια εκθέτουν τις απόψεις τους. Το facebook όμως ποτέ δεν απαγόρευσε την έκθεση απόψεων. Οι χρήστες από μόνοι τους παύουν σταδιακά να γράφουν, επειδή βλέπουν τους υπόλοιπους να σιωπούν κι απλά μιμούνται ή επειδή συνηθίζουν στον φόβο της κριτικής! Έτσι, καταλήγουν σε άτομα που σκρολάρουν σιωπηλά, παρακολουθούν (κρυφά, όπως νομίζουν) τα γεγονότα και τους φίλους τους και περιορίζονται στα (θεωρητικά ακίνδυνα) like και αντιδράσεις...
Ας επιστρέψουμε στην καθημερινή κοινωνική και πολιτική ζωή. Η παραπάνω αναλογία στόχο είχε να φανερώσει την κοινωνική ζωή στο facebook, που είναι η άλλη όψη του νομίσματος. Οι ίδιοι άνθρωποι είμαστε όμως και οι επιλογές μας φανερώνονται. Λίγοι έχουν το θάρρος της γνώμης τους, περισσότεροι απλά σχολιάζουν τις γνώμες άλλων και η πλειοψηφία παρακολουθεί, αντιδρά και επικροτεί ή απλά δέχεται και απορρίπτει νοερά. Το τελευταίο είναι λίγο τρομακτικό, μιας και η ελευθερία του λόγου δεν έχει περιοριστεί: οι ίδιοι φιμώνουμε τους εαυτούς μας, φοβούμενοι την έκθεση των απόψεών μας και την κριτική των γύρω μας και καταλήγουμε να ακολουθούμε πιο τολμηρούς ανθρώπους.
Ας είναι. Αφού έτσι είναι δομημένη η κοινωνία, καλώς ή κακώς, κάποιους λόγους θα έχει. Το κέντρο βάρους της συζήτησης μεταφέρεται αλλού τώρα: ποιους ακούμε/εμπιστευόμαστε/ακολουθούμε;
Επειδή αρχικά οι περισσότεροι γεννιόμαστε εύπιστοι, συνήθως ακολουθούμε εύκολα. Καθώς περνάνε τα χρόνια και ζούμε παρεξηγήσεις, προδοσίες, ενώ πολλά άτομα που είχαμε περιωπής πέφτουν στα μάτια μας. Μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, επειδή έχει μάθει να ζει με τα δύο άκρα, καταλήγει στο να απορρίπτει τους πάντες. Έχοντας απογοητευτεί από πολλούς πεφωτισμένους, ρήτορες, ινστούχτορες, φανφαρολόγους, "παρατάει το άθλημα" και σκέφτεται γενικόλογα και αυθαίρετα: "όλοι το ίδιο είναι", "αφού κι ο Χ με απογοήτευσε άρα δεν υπάρχει άλλη σωστή άποψη να ακολουθώ" κτλ.
Εδώ είναι το πιο δύσκολο σημείο: να ξεφύγουμε από τα δύο άκρα. να μη γίνουν τα αφτιά και τα μάτια μας βουλωμένα. Να μην πάθουμε ανοσία στα σωστά λόγια. Ναι, ας φιλτράρουμε το 90% όσων ακούμε/βλέπουμε αλλά όχι το 100%. Εκεί είναι όλη η διαφορά του κόσμου.
Όπως ένα υγιές γαστρεντερικό σύστημα απορροφά οτιδήποτε χρήσιμο πριν στείλει τα υπόλοιπα στην κάτω βόλτα, έτσι και το μυαλό μας πρέπει να κρατά οτιδήποτε χρήσιμο πριν αποβάλει τα άχρηστα.
Αλλιώς κινδυνεύουμε, όπως περιέγραψα παραπάνω, να γίνουμε εκ πεποιθήσεως μηδενιστές, να απορρίψουμε τους πάντες και να εξισώνουμε τα πάντα. Αν απορρίπτει κανείς τον έξυπνο και τον ανόητο με την ίδια ευκολία, τότε φταίει ο ίδιος και η έλλειψη κριτικής ικανότητας. Τελικά η ίδια η ιστορία θα απορρίψει εμάς, καθώς θα γράφεται με πρόσωπα που εμείς απορρίψαμε! Θα μας προσπεράσει και θα απομείνουμε θλιβερά στατιστικά στοιχεία μιας ανόητης πλειοψηφίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου