"Μην το σκέφτεσαι", "μην πάει ο νους σου στο κακό", "χτύπα ξύλο". Εκφράσεις που προσπαθούν να πείσουν πως δεν πρέπει να σκεφτόμαστε αρνητικά, πως αν βάζουμε στο μυαλό μας τα κακά σενάρια ουσιαστικά τα προκαλούμε να συμβούν... Κατά πόσο είναι αυτό αλήθεια;
Από τη μία, θα έλεγα πως η αντίληψη αυτή ανήκει στη σφαίρα της πρόληψης. Δηλαδή κατά πόσο σχετίζονται τα λόγια που θα πω με το αν θα συμβεί το ίδιο το γεγονός; Μόνο αν πιστέψουμε πως η αρνητική ενέργεια επηρεάζει το μέλλον μας. Επειδή όμως οφείλουμε να είμαστε σκεπτικιστές, ας πω ότι υπάρχει και μία δόση λογικής σε αυτό. Οι άνθρωποι που υποστηρίζουν αυτές τις αντιλήψεις ίσως υποθέτουν πως το να βάλω στο μυαλό κάποιου μια κακή πιθανότητα τον κάνει να την σκέφτεται, να επηρεάζεται και να πέφτει σε αυτήν ακριβώς. Όπως ακριβώς στην οδήγηση, που λένε πως αν τα μάτια μας είναι στραμμένα στον γκρεμό αντί για τον δρόμο, πιθανώς να πέσουμε μέσα. Οπότε υπάρχει ένα ψήγμα αλήθειας εδώ.
Από την άλλη, η ρεαλιστική σκέψη απαιτεί πολύπλευρη σκέψη, η οποία πρέπει να συνοδεύεται από ψυχραιμία και λογική. Αυστηρή προειδοποίηση: το άρθρο από αυτό το σημείο πρόκειται να γίνει αρκετά μακάβριο. Όπως στο σκάκι κάποιος οφείλει να σκέφτεται όλα τα κακά σενάρια της παρτίδας προκειμένου να τα αποφύγει, έτσι και στη ζωή μας το να σκεφτόμαστε όλα τα κακά σενάρια (με ψυχραιμία και λογική πάντα) μας προετοιμάζει για το χειρότερο. Δε χωράνε συναισθηματισμοί και λιποψυχία εδώ. Κάθε φορά που μπαίνω στο αυτοκίνητο για να οδηγήσω, οφείλω να σκέφτομαι πως μπορεί να γίνει ο τάφος μου. Τελεία και παύλα. Επίσης, μπορεί να χτυπήσω μια μαμά με το καροτσάκι του μωρού, έναν ανήμπορο παππού, έναν ποδηλάτη που θα βρεθεί στον δρόμο μου. Αυτά είναι όλα πιθανά. Όσο σκέφτομαι ότι μπορεί να συμβούν, προετοιμάζομαι και μένω συγκεντρωμένος για να μη συμβούν.
Εμμένω στην εξής άποψη: αν προτιμώ να αποφεύγω συστηματικά να σκέφτομαι αρνητικές πιθανότητες, αν μου γίνει τρόπος ζωής ο στρουθοκαμηλισμός πως όλα θα πάνε καλά αν πιστέψω πως θα πάνε καλά, τότε κινδυνεύω πολύ περισσότερο. Οι περισσότεροι οδηγοί που "σκέφτονται θετικά", όταν τρακάρουν δεν το πιστεύουν. Μέχρι τότε νόμιζαν πως τα τροχαία συμβαίνουν σε άλλους, αλλά να που συνέβησαν και σ' αυτούς. Πού να φανταστώ, θα σου πουν, ότι περνώντας ένα κόκκινο θα χαθεί μια ζωή;
Έλα όμως που όλα είναι θέμα παιδείας. Όταν όλοι στο οικογενειακό περιβάλλον μας επιβάλλουν από παιδιά να "μην το σκέφτεσαι", "μην πάει ο νους σου στο κακό", τότε από παιδιά είμαστε προγραμματισμένα να βλέπουμε έναν ψεύτικο κόσμο, έναν κόσμο που "όλα πάνε καλά" για εμάς. Αυτό θυμίζει την παιδική ηλικία του Βούδα, όπου με βασιλικό διάταγμα απαγορευόταν να δει άρρωστο ή νεκρό άνθρωπο. Έτσι, μεγάλωσε έχοντας την ψευδαίσθηση πως δεν υπάρχει κακό στον κόσμο. Αυτή η διαπαιδαγώγηση όμως έχει ένα τρομερό ελάττωμα: δεν προετοιμάζει τον άνθρωπο για ό,τι τον απειλεί εκεί έξω. Είναι μοιραίο να βρεθεί προ εκπλήξεως...
Παρόλα αυτά, η εξής τακτική συνεχίζεται. Όποιοι τολμούν να μιλούν ρεαλιστικά, να προειδοποιούν έξω απ' τα δόντια παραγκωνίζονται ως γρουσούζηδες, ενοχλητικοί και παράξενοι (βλέπε Ιαβέρης). Οι υπόλοιποι τους αποφεύγουν φοβούμενοι μην κολλήσουν το μικρόβιο της απαισιόδοξης σκέψης. Και η ζωή συνεχίζεται. Με αδικοχαμένα θύματα, με καταστάσεις που μας κάνουν να απορούμε "μα καλά δε σκέφτηκε ότι μπορεί να πάθει...;". Ε, λοιπόν όχι, δεν το σκέφτηκε. Δεν έμαθε να σκέφτεται έτσι. Δε φταίει το ίδιο το άτομο βέβαια: άλλοι είναι οι ηθικοί αυτουργοί αυτού του εγκλήματος και κοιμούνται ήσυχοι. Και η ζωή συνεχίζεται...
Από τη μία, θα έλεγα πως η αντίληψη αυτή ανήκει στη σφαίρα της πρόληψης. Δηλαδή κατά πόσο σχετίζονται τα λόγια που θα πω με το αν θα συμβεί το ίδιο το γεγονός; Μόνο αν πιστέψουμε πως η αρνητική ενέργεια επηρεάζει το μέλλον μας. Επειδή όμως οφείλουμε να είμαστε σκεπτικιστές, ας πω ότι υπάρχει και μία δόση λογικής σε αυτό. Οι άνθρωποι που υποστηρίζουν αυτές τις αντιλήψεις ίσως υποθέτουν πως το να βάλω στο μυαλό κάποιου μια κακή πιθανότητα τον κάνει να την σκέφτεται, να επηρεάζεται και να πέφτει σε αυτήν ακριβώς. Όπως ακριβώς στην οδήγηση, που λένε πως αν τα μάτια μας είναι στραμμένα στον γκρεμό αντί για τον δρόμο, πιθανώς να πέσουμε μέσα. Οπότε υπάρχει ένα ψήγμα αλήθειας εδώ.
Από την άλλη, η ρεαλιστική σκέψη απαιτεί πολύπλευρη σκέψη, η οποία πρέπει να συνοδεύεται από ψυχραιμία και λογική. Αυστηρή προειδοποίηση: το άρθρο από αυτό το σημείο πρόκειται να γίνει αρκετά μακάβριο. Όπως στο σκάκι κάποιος οφείλει να σκέφτεται όλα τα κακά σενάρια της παρτίδας προκειμένου να τα αποφύγει, έτσι και στη ζωή μας το να σκεφτόμαστε όλα τα κακά σενάρια (με ψυχραιμία και λογική πάντα) μας προετοιμάζει για το χειρότερο. Δε χωράνε συναισθηματισμοί και λιποψυχία εδώ. Κάθε φορά που μπαίνω στο αυτοκίνητο για να οδηγήσω, οφείλω να σκέφτομαι πως μπορεί να γίνει ο τάφος μου. Τελεία και παύλα. Επίσης, μπορεί να χτυπήσω μια μαμά με το καροτσάκι του μωρού, έναν ανήμπορο παππού, έναν ποδηλάτη που θα βρεθεί στον δρόμο μου. Αυτά είναι όλα πιθανά. Όσο σκέφτομαι ότι μπορεί να συμβούν, προετοιμάζομαι και μένω συγκεντρωμένος για να μη συμβούν.
Εμμένω στην εξής άποψη: αν προτιμώ να αποφεύγω συστηματικά να σκέφτομαι αρνητικές πιθανότητες, αν μου γίνει τρόπος ζωής ο στρουθοκαμηλισμός πως όλα θα πάνε καλά αν πιστέψω πως θα πάνε καλά, τότε κινδυνεύω πολύ περισσότερο. Οι περισσότεροι οδηγοί που "σκέφτονται θετικά", όταν τρακάρουν δεν το πιστεύουν. Μέχρι τότε νόμιζαν πως τα τροχαία συμβαίνουν σε άλλους, αλλά να που συνέβησαν και σ' αυτούς. Πού να φανταστώ, θα σου πουν, ότι περνώντας ένα κόκκινο θα χαθεί μια ζωή;
Έλα όμως που όλα είναι θέμα παιδείας. Όταν όλοι στο οικογενειακό περιβάλλον μας επιβάλλουν από παιδιά να "μην το σκέφτεσαι", "μην πάει ο νους σου στο κακό", τότε από παιδιά είμαστε προγραμματισμένα να βλέπουμε έναν ψεύτικο κόσμο, έναν κόσμο που "όλα πάνε καλά" για εμάς. Αυτό θυμίζει την παιδική ηλικία του Βούδα, όπου με βασιλικό διάταγμα απαγορευόταν να δει άρρωστο ή νεκρό άνθρωπο. Έτσι, μεγάλωσε έχοντας την ψευδαίσθηση πως δεν υπάρχει κακό στον κόσμο. Αυτή η διαπαιδαγώγηση όμως έχει ένα τρομερό ελάττωμα: δεν προετοιμάζει τον άνθρωπο για ό,τι τον απειλεί εκεί έξω. Είναι μοιραίο να βρεθεί προ εκπλήξεως...
Παρόλα αυτά, η εξής τακτική συνεχίζεται. Όποιοι τολμούν να μιλούν ρεαλιστικά, να προειδοποιούν έξω απ' τα δόντια παραγκωνίζονται ως γρουσούζηδες, ενοχλητικοί και παράξενοι (βλέπε Ιαβέρης). Οι υπόλοιποι τους αποφεύγουν φοβούμενοι μην κολλήσουν το μικρόβιο της απαισιόδοξης σκέψης. Και η ζωή συνεχίζεται. Με αδικοχαμένα θύματα, με καταστάσεις που μας κάνουν να απορούμε "μα καλά δε σκέφτηκε ότι μπορεί να πάθει...;". Ε, λοιπόν όχι, δεν το σκέφτηκε. Δεν έμαθε να σκέφτεται έτσι. Δε φταίει το ίδιο το άτομο βέβαια: άλλοι είναι οι ηθικοί αυτουργοί αυτού του εγκλήματος και κοιμούνται ήσυχοι. Και η ζωή συνεχίζεται...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου