Το Κυνήγι Της Ετυμολογίας

   Εμείς οι Έλληνες έχουμε τη συνήθεια να καυχιόμαστε για την μοναδικότητά μας και την αξία μας. Κι ένα από τα περισσότερο προβαλλόμενα επιχειρήματά μας είναι πως έχουμε "πλούσια" γλώσσα. Πιστεύουμε πως το να μιλάμε (τώρα το αν μιλάμε σωστά είναι βασικό ζήτημα) την ελληνική μας κάνει άρχοντες. Εγώ όμως θέσω το εξής ερώτημα: μπορούμε να αράξουμε στον καναπέ μας σίγουροι πως ξέρουμε τη γλώσσα μας;
   Δεν μπορώ να απαντήσω για όλους τους Έλληνες αλλά σίγουρα μπορώ για έναν: τον εαυτό μου. Εγώ λοιπόν ήμουν άτομο που πάντα εξέταζα τη γλώσσα. Από προσωπικό ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία κυρίως, αλλά παράλληλα είναι αδύνατο να μην γεννηθεί και περιέργεια για τη δομή της. Γνωρίζοντας καλή ορθογραφία, σύνταξη και λεξιλόγιο ένιωθα κι εγώ ένας μικρός πρίγκιπας, ο οποίος "ξέρει ελληνικά".
   Όλα όμως τα αναθεώρησα όταν άρχισα να εμβαθύνω στην αρχαία ελληνική. Τότε συνειδητοποίησα το γιατί η κάθε λέξη είναι όπως είναι, από πού προέρχεται και γιατί σημαίνει αυτό που σημαίνει. Καλύφθηκαν πολλά κενά μου και, όσο μαθαίνω περισσότερα, τόσο καταλαβαίνω πως πέφτω έξω όταν νομίζω πως ξέρω αρκετά...
   Και πάλι όμως ένιωθα γαλήνη αφού και με τα αρχαία τα κατάφερα, έβγαλα τα συμπεράσματά μου και σταθεροποίησα τις γνώσεις μου. Έλα όμως που ποτέ δεν πρέπει να είσαι αρκετά σίγουρος. Διότι αργότερα μου χτύπησε την πόρτα η ινδοευρωπαϊκή πρωτόγλωσσα, που σύμφωνα με επιστημονικό υλικό είναι οι ρίζες και απαρχές των αρχαίων ελληνικών, είτε άμεσα είτε μέσω συγγενικών γλωσσών, δανείων κτλ. Όταν τότε συνειδητοποίησα πως για άλλη μια φορά είχα κάνει λάθος νομίζοντας πως ξέρω αρκετά, το πήρα απόφαση: η γλώσσα είναι ένα κυνήγι, και ποτέ δεν μπορείς να ηρεμήσεις. Η ετυμολογία είναι ένα καλό όπλο για να ανασκαλέψεις τα δεδομένα και να βγάλεις συμπεράσματα αλλά, όσο καλός "κυνηγός" και να γίνεις, πάντα θα περνά μπροστά σου ένα θήραμα ενδιαφέρον που προκαλεί τον κυνηγό μέσα σου και κάνοντάς τον να αμφιβάλλει για τις ικανότητές σου...
   Ένα από τα συμπεράσματα λοιπόν: οι λέξεις δεν είναι πάντα αυτό που δείχνουν. Λογικό είναι, καθώς τα χρόνια περνούν, οι σημασίες να αλλάζουν. Για παράδειγμα, η λέξη "αστείος" στην σύγχρονη γλώσσα αντιστοιχεί στο: αυτός που προκαλεί γέλιο. Όμως στην αρχαιότητα ο γελοίος ήταν αυτός που προκαλεί γέλιο (γέλιου οίος = κατάλληλος για γέλιο). Αστείος ήταν αυτός που αρμόζει στο "άστυ", ο εκλεπτυσμένος και στυλάτος, σε αντίθεση με τις χοντροκοπιές του αγρού. Αλλά μέσω της αντίθεσης της αθηναϊκής κωμωδίας που ήταν "αστεία" και προκαλούσε γέλιο με την μεγαρική και δωρική που ήταν "αγροίκες", η λέξη πήρε σταδιακά τη σημασία που γνωρίζουμε.
   Άλλο παράδειγμα είναι η λέξη "ωραίος". Την έχουμε ταυτίσει με το "όμορφος" αλλά δεν είναι ταυτόσημες οι λέξεις. Όμορφος (ή καλύτερα εύμορφος, αυτός με την ωραία μορφή) είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό που ταιριάζει σε κάποιον. Ωραίος από την άλλη είναι αυτός που βρίσκεται "στην κατάλληλη ώρα" και, κατ' επέκταση, στο κατάλληλο μέρος. Το να εμφανιστεί δηλαδή ένας κουστουμαρισμένος κύριος σε ένα κυριλέ μαγαζί τον κάνει ωραίο, ενώ το να εμφανιστεί έτσι σε ένα μέρος για πανκ άτομα δεν είναι ωραίο, αλλά άκαιρο (ο άνθρωπος αυτός μπορεί να είναι σε κάθε περίπτωση όμορφος - αυτό δεν αλλάζει). Δηλαδή ένας όμορφος άνθρωπος δεν είναι απαραίτητα ωραίος και το αντίστροφο. Και τα παραπάνω είναι ελάχιστα από τα τόσα παραδείγματα... Τώρα, μετά από την αμφισβήτηση τέτοιων εννοιών που συναντούμε καθημερινά χωρίς να τις εξετάζουμε, ποιος μπορεί να πει ότι ξέρει αρκετά και δεν έχει να μάθει περισσότερα;

   

Από Την Κόλαση Στον Παράδεισο Με Ένα Βήμα

   Η ιστορία που θα σας εξιστορήσω δεν είναι δυστυχώς δικής μου επινόησης (από μια λαμπρή φιλόσοφο την άκουσα) αλλά είναι αξιόλογη και αξίζει να διαβαστεί. Ήταν λοιπόν ένας νεαρός λογοτέχνης που πέθανε ξαφνικά. Καθώς ανελήφθη στους ουρανούς και συνάντησε τον Άγιο Πέτρο εκείνος του είπε: δεν αποφασίστηκε για σένα προς τα πού κλίνεις, οπότε θα σου δείξω και την Κόλαση και τον Παράδεισο για να έχεις από πριν μια ιδέα. Ξεκινάμε με την Κόλαση...
   Στο δρόμο για εκεί ο νεαρός φανταζόταν καζάνια, αλυσίδες, σπαραχτικές κραυγές ικεσίας, διαμελισμένα σώματα κτλ κτλ. Όταν άνοιξαν οι πύλες της Κόλασης όμως είδε μια αίθουσα ευρύχωρη, στη μέση της οποίας υπήρχε ένα τραπέζι, πάνω στο οποίο υπήρχε μια γαβάθα με λαχταριστό φαγητό. Γύρω από το τραπέζι περιφέρονταν καχεκτικοί, αποστεωμένοι άνθρωποι που είχαν κουτάλες αντί για χέρια: έφταναν άνετα για να σερβιριστούν αλλά, μιας και οι κουτάλες αγκώνες δεν έχουν, ήταν αδύνατο να φέρουν το φαγητό στο στόμα τους. Οπότε ζούσαν σε έναν αέναο κύκλο λαχτάρας και πείνας, και περιφέρονταν ανήμποροι, πεινασμένοι κι αξιολύπητοι γύρω από το τραπέζι.
   Αφού τα είδαν αυτά, οι συνταξιδιώτες κατευθύνθηκαν προς τον Παράδεισο. Ο νεαρός στο δρόμο φανταζόταν ειδυλλιακά μέρη, ρυάκια, λιβάδια και γαλήνιες μορφές με άρπες κτλ κτλ. Όταν όμως οι πύλες του Παραδείσου άνοιξαν μπροστά του, είδε το ίδιο σκηνικό: το τραπέζι με το φαγητό και τους ανθρώπους με τις κουτάλες, με τη διαφορά πως εδώ ήταν όλοι χορτάτοι, ήρεμοι και χαρούμενοι! Είχαν βλέπετε εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλον και την αλληλεγγύη μέσα τους, οπότε, αφού κατάλαβαν πως το σελφ-σέρβις ήταν αδύνατο, τάιζε ο ένας τον άλλον, κάτι που οι εγωιστές και καχύποπτοι κολασμένοι ποτέ δεν σκέφτηκαν ή καταδέχτηκαν!
    Συγχωρήστε με για τον τόνο μου που θυμίζει κήρυγμα εκκλησίας, αλλά είχα λόγο που το έκανα: θέλω να συνδέσω την ιστορία αυτή με τη ζωή μας. Βλέπετε ο νεαρός είχε τις λάθος εντυπώσεις πριν καν εισέλθει στο καθένα από τα δυο πολυθρύλητα μέρη. Με τον ίδιο τρόπο κι εμείς βρίσκουμε την Κόλαση ή τον Παράδεισο στις καταστάσεις που μας περιζώνουν πριν καν τις αντιμετωπίσουμε! Τις θεωρούμε προδιαγεγραμμένες, τετελεσμένες... Αλλά ξεχνάμε πως η Κόλαση ελάχιστα απέχει από τον Παράδεισο: είναι οι δικές μας επιλογές που κάνουν την διαφορά! Όταν ζήσεις ένα συμβάν και έχεις την επιλογή να πράξεις έτσι ή αλλιώς, τότε ας πούμε πως "ανοίγουν οι πύλες του Παραδείσου και της Κόλασης" μέσα σου κι εσύ πράττεις καταπώς αποφασίζεις, σε μια κατάσταση όπου όλα μπορούν να διαμορφωθούν ανάλογα με τον δρόμο που ακολουθείς! Τίποτα δεν είναι μοιραίο ή προδιαγεγραμμένο. Γι' αυτό το κεφάλι ψηλά. Αυτό είναι που θα κάνει τη διαφορά, το να ξέρουμε πόση σημασία έχουν οι επιλογές μας...

Η Γυναικεία Ψυχή

  Άβυσσος η ψυχή της γυναίκας.
      Δεν το λέω εγώ, ο Φρόυντ το λέει.
          Απλά μπροστά μου επιβεβαιώνεται κάθε μέρα που περνάει...
               Και όσο κι αν προσεγγίσεις την άβυσσο πάλι άβυσσο βρίσκεις!    

Αυτοκριτική

   Εγώ. Μεγάλη λέξη. Περικλείει τα πάντα γύρω από μένα, από τα απλούστερα θέλω μου μέχρι και τις πιο μύχιες σκέψεις μου. Το περιβάλλον μου, τους ανθρώπους που βρίσκονται στη μνήμη μου, όσα έκανα κι όσα θα κάνω. Το εγώ συμπληρώνεται βασικά από το εμείς. Τελικά είναι μια λέξη που περιγράφει μόνο εμένα ή μήπως εμένα και όλη την ιστορία που έχω πίσω μου;
   Ο εγωισμός. Το βασικό συναίσθημα που έχουμε μέσα μας. Αίσθημα ελπίδας, αυτοεκτίμησης κι αυτογνωσίας, αίσθημα δικαίου που θα μας κάνει να παλέψουμε μέχρι εσχάτων για τα δικαιώματά μας και για όσα πιστεύουμε πως μας ανήκουν. Επίσης, σε προχωρημένο επίπεδο, η παρόρμηση να τσακίσουμε πολλά "εσύ" και "αυτοί" προκειμένου να υπερισχύσει το "εγώ". Ο χαρακτηρισμός "εγωιστής" λοιπόν για κάποιον είναι λίγο πολύ αληθινός με την απλή έννοια του "αγαπώ εμένα". Εξάλλου, όσο καλός, φιλάνθρωπος και αλτρουιστής κι αν είναι κάποιος, πάντα ο εαυτός του είναι το πρωταρχικό. Απλά η έννοια πήρε τον κακό δρόμο λόγω του ανταγωνισμού μεταξύ πολλών "εγώ"...
    Οι προσωπικές διαμάχες δηλαδή με τον κάθε ανταγωνιστή για να πάρουμε αυτό που θέλουμε μας έκαναν να ψάχνουμε τρόπους να νικήσουμε τον εγωισμό του προβάλλοντας παράλληλα το δικό μας. Η προσωπική προσβολή, η λεκτική και σωματική βία, τα πονηρά τεχνάσματα. Όταν κάποιος έχει τον εαυτό του ψηλά και μας προκαλεί φθόνο ή ζήλια πασχίζουμε να μας αποδεχτεί και να μας αναγνωρίσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Διότι όταν επιτίθεσαι στον εγωισμό του άλλου τον κάνεις να νιώθει αδύναμος και τον κερδίζεις είτε τον πλησιάζεις με καλό είτε με κακό σκοπό.
   Ανέλυσα την κακή ίσως όψη της εικόνας που έχουμε για τον εαυτό μας και των ανάλογων πράξεων: κοντολογίς του βασικού ενστίκτου. Αυτό όμως που μας συγκρατεί είναι η αυτοκριτική. Το να βάλουμε τα απαραίτητα όρια στον εγωισμό μας και να μην απαιτούμε τα πάντα χωρίς να τα αξίζουμε. Η ανάγκη του να αποδεχτούμε τους υπόλοιπους στον περιβάλλοντα χώρο μας. Η επίγνωση του "τι είμαι" σε σχέση με τους άλλους, τι αξίζω και πώς πρέπει να μου φέρονται. Σε σωστή δοσολογία, ο εγωισμός, ο γεννημένος μέσα από την αυτογνωσία/αυτοκριτική, μας κάνει ικανούς να εμπιστευτούμε το εγώ τους και να παίρνουμε ό,τι μας αξίζει. Σε χαμηλότερη, η έλλειψη εγωισμού μας κάνει να φοβόμαστε τους άλλους και σε υψηλότερη, η έπαρση να μην τους υπολογίζουμε καν. Οπότε η σχέση και η επικοινωνία μας με τους έξω έχει βασική προϋπόθεση μια ματιά στον εσωτερικό κόσμο. "Βάστα τ' άλογα αγόρι μου" λέει λοιπόν η αυτοκριτική στον εαυτό μας.
   Μέχρι τώρα όλα είναι απλά: αγαπάμε εμάς, τους άλλους κι όλα μέλι-γάλα. Αλλά όταν εισέρχονται στην ίδια συζήτηση έννοιες όπως αναξιοπρέπεια, εκμετάλλευση και ταπείνωση (έννοιες που δυστυχώς είναι μέσα στην καθημερινότητα) ο εγωισμός μας παθαίνει ένα σοκ. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που δεν γνώρισαν τον εαυτό τους επειδή είχαν κακή μεταχείριση και λάθος ερεθίσματα. Και δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα για τον οποιονδήποτε από την ισοπέδωση του εγωισμού του. Μπορούμε να το ξεπεράσουμε και να βρούμε την πραγματική μας θέση μέσα στη σκληρή και άτεγκτη κοινωνία; Τότε δείχνουμε κατά πόσο είμαστε μάγκες, δυναμικοί και αξίζουμε να έχουμε τα χαλινάρια του εαυτού μας. Όταν πάλι καταδυναστευόμαστε από τους άλλους σε σημείο να μην αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη, ε τότε γινόμαστε μίζερες υπάρξεις και τίποτα περισσότερο...
   Τέλος πάντων, πολλοί λένε πως το να ρίχνεις το φράγμα του εγωισμού σου είναι απαραίτητο βήμα στη ζωή: στον παθιασμένο έρωτα, στην ανιδιοτελή και πραγματική φιλία, στην αμείλικτη πειθαρχία του στρατού, στην κοινωνική ιεραρχία και σε πολλούς άλλους ρόλους που μας υπαγορεύει η κοινωνία. Κι αφού το λένε τόσοι πολλοί, ποιος είμαι εγώ που θα τους διαψεύσει;
 
   

Τα 7 Θανάσιμα Αμαρτήματα

   Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα (φθόνος, λαγνεία, τεμπελιά, υπεροψία, οργή, λαιμαργία, απληστία) είναι μια παλιά ιστορία, διαδεδομένη από τις απαρχές του Χριστιανισμού. Ήταν μια ηθικοπλαστική απαγόρευση για τον ευσεβή χριστιανό, προκειμένου αυτός να είναι εγκρατής και να μπει στο σωστό δρόμο. Όμως υπάρχουν πολλά κενά. Για παράδειγμα, τι κακό υπάρχει στο να τρώει κάποιος πολύ; Είναι ισάξια κακό το να είσαι άπληστος με το να είσαι τεμπέλης, με το πρώτο να βλάπτει το κοινό καλό ενώ το δεύτερο εσένα; Εμένα δεν με ικανοποιεί το να πιστεύω άκριτα: οπότε θα προχωρήσω για άλλη μια φορά την σκέψη μου.
   Προσπαθώντας να βρω κάτι κοινό, που να συνδέει τις 7 ιδιότητες μεταξύ τους, συμπεραίνω πως όλα είναι ακραία. Όχι το ίδιο κακά αλλά το ίδιο ακραία. Θα κάνω μια πρόχειρη απεικόνιση:

Λίγο                                    Δέον                                   Πολύ
Αδιαφορία                        Ενδιαφέρον                         Φθόνος
Ανεραστία                    Σεξουαλικότητα                     Λαγνεία
Τεμπελιά                            Ζήλος                        Υπερβάλλων ζήλος            
Ταπείνωση                      Σεμνότητα                          Υπεροψία
Απάθεια                      Αυτοσυγκράτηση                      Οργή
Ανορεξία                            Όρεξη                            Λαιμαργία
Απραξία                      Φιλοπραγμοσύνη                   Απληστία

    Σύμφωνα τώρα με τον αγαπητό μου Αριστοτέλη ό,τι απέχει από το δέον (είτε με το να είναι περισσότερο είτε λιγότερο) έχει κάτι λάθος. Γι' αυτό ακριβώς βρίσκω τις ρίζες των 7 θανάσιμων αμαρτημάτων πολύ κοντά στην αριστοτελική φιλοσοφία. Κι επειδή ηθική εξήγηση δεν υπάρχει για τα περισσότερα από αυτά (διότι δεν προκαλούν άμεσο κακό) πιστεύω πως οι χριστιανοί διδάσκαλοι ήθους αρχικά στηρίχτηκαν σε αριστοτελικές πεποιθήσεις και τα δίδαξαν.
    Από αυτό το σημείο και πέρα τα πράγματα γίνονται υποκειμενικά. Ο καθένας διαβαθμίζει το καθένα από αυτά τα αμαρτήματα όπως θέλει και βρίσκει άλλες κακές συνέπειες να κρύβονται πίσω απ' το καθένα. Εγώ θα κλείσω έτσι (για πολλοστή φορά): μέτρον άριστον!

Όλα Είναι Θέμα Κόμπλεξ

     Ακούω πολύ συχνά στις ειδήσεις, σε συζητήσεις, στην καθημερινότητα πως "ο ένοχος δικαιολογείται (ή δεν φταίει!), είχε ψυχολογικά προβλήματα". Και, σαν παιδί κι εγώ, θα αναρωτηθώ: τι σημαίνει αυτό; Ότι εγώ, εσύ κι ο παραδίπλα είμαι "φυσιολογικοί" ενώ εκείνος "ψυχοπαθής"; Συγχωρήστε με, εύπιστοι φίλοι μου, αλλά όχι! Ψυχοπαθείς υπάρχουν και είναι ακραίες περιπτώσεις αλλά δεν βαπτίζω την κάθε απερισκεψία/αμαρτία/κακή πράξη μοιραίο αποτέλεσμα λόγω ψυχασθένειας! Για μένα αυτό είναι η φτηνότερη δικαιολογία όλων...
    Και συνεχίζω τονίζοντας: τα πράγματα δεν είναι ασπρόμαυρα. Δεν υπάρχουν οι φυσιολογικοί που είναι καθ' όλα νόμιμοι και οι ψυχοπαθείς που μας μαστίζουν. Αντίθετα, όλοι μας είμαστε άνθρωποι με ζωντανή και περίπλοκη ψυχολογία. Αυτή γεννήθηκε και ανατράφηκε από τους γονείς μας κι αυτά που μας πρόσφεραν, το περιβάλλον, το σχολείο, τις συνθήκες ζωής μας κτλ. Αυτά μας κάνουν τόσο διαφορετικούς ώστε να μην υπάρχει κάποιος άνθρωπος ολόιδιος στον ψυχισμό με άλλον, και να μην υπάρχει άνθρωπος χωρίς κάποια (έστω και τα ελάχιστα) ψυχικά τραύματα! Αυτό όμως είναι μια κοινή πραγματικότητα για όλους, κι επίσης μια κατάσταση που αντιμετωπίζεται, εύκολα ή όχι. Αν ο καθένας έβγαζε κάθε ακραία μύχια σκέψη του στην επιφάνεια τότε η κοινωνία απλά δεν θα ήταν κοινωνία...
   Δεν θα βγάλω τον εαυτό μου απέξω. Όπως ο καθένας, έχω τα κόμπλεξ μου (λιγότερα από κάποιους, περισσότερα από άλλους) κι αυτά πολλές φορές καθορίζουν την συμπεριφορά μου, τις αποφάσεις και τις πράξεις μου. Απλά θα πρέπει να υπάρχουν όρια στο πόσο δίκαιο και αποδεκτό είναι αυτό: αυτά είναι τα όρια που καθορίζει η λογική. Και βάσει αυτής θα λειτουργήσω "φυσιολογικά" αντί να εξωτερικεύω την κάθε μου παρόρμηση. Λυπάμαι που σας απογοητεύω αλλά δεν θα γίνω ο εγκληματίας "λόγω ψυχολογικών προβλημάτων" ούτε θα καταπιώ την καραμέλα πως όλοι οι υπόλοιποι δικαίως θα γίνουν. Αν όχι το απαιτώ, τουλάχιστον το ζητώ. Για άλλη μια φορά, μέτρον άριστον!
   Θα μου πείτε: και πάλι η θεωρία αποδείχτηκε χρυσή! Στην πράξη όμως; Εδώ είναι το δύσκολο κομμάτι της κοινωνίας. Πώς να καταπνίξεις τόσες διαφορετικές, σε ποικιλία και ένταση, παρορμήσεις και επιθυμίες τόσων ανθρώπων; Η αθώα και αισιόδοξη σκέψη είναι να ποντάρεις στην καλή πλευρά τους και στην αυτοκυριαρχία τους. Αλλά η ωριμότερη και, δυστυχώς, πιο ρεαλιστική είναι πως οι άνθρωποι είμαστε πλασμένοι για να διογκώνουμε συνεχώς τις ελευθερίες μας εισερχόμενοι βίαια σ' αυτές των άλλων. Είμαστε, ως επί το πλείστον, ανώριμοι κι εγωιστές και γι΄αυτό χρειαζόμαστε τον μπαμπά-νόμο (που επίσης συχνά είναι άδικος ή καταπιεστικός) να μας πιάνει από το χεράκι και να μας λέει με κάθε λεπτομέρεια τι είναι σωστό και τι λάθος. Είναι ντροπή που είμαστε έτσι, ειδικά εφόσον διατυμπανίζουμε την ανωτερότητα μας ως είδος! Οπότε ας μην ονειρευόμαστε να καταλύσουμε τους νόμους αλλά να αποδείξουμε ότι δεν τους χρειαζόμαστε!

Ιστορίες των Μοναχικών Λουλουδιών (Μυρτίλος)

   Αυτή είναι μια λίγο-πολύ γνωστή ιστορία για το τι μπορεί να κάνει η προδοσία. Θα σας μεταφέρω στην αρχαία Πελοπόννησο και πιο συγκεκριμένα στην Πίσα της Ηλίδας. Εκεί βασίλευε ο βασιλιάς Οινόμαος, ο οποίος λάτρευε την πανέμορφη κόρη του Ιπποδάμεια. Όταν αυτή έφτασε σε ηλικία γάμου και οι μνηστήρες άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους ο Οινόμαος, από πατρική υπερπροστατευτικότητα, καθιέρωσε αγώνες ιπποδρομίας: ο ίδιος ενάντια στον επίδοξο γαμπρό του, με το πρόσχημα πως χρειάζεται ανδρεία και μυαλό για να παντρευτείς τη βασιλοπούλα της Πίσας. Ανδρεία μιας και όποιος αποτύγχανε έχανε και το κεφάλι του μαζί με τον αγώνα! Το πρόβλημα ήταν πως ο Οινόμαος είχε (ή τουλάχιστον φημολογούνταν ότι είχε λόγω της εξαιρετικής δύναμης και ταχύτητας των αλόγων) φτερωτά άλογα, δώρο του θεού Άρη...
  Η μοίρα ήθελε να αγαπήσει την Ιπποδάμεια ο νεαρός πρίγκηπας της Φρυγίας Πέλοπας (από τον οποίο πήρε το όνομα του η Πελοπόννησος) και να προκαλέσει τον Οινόμαο σε αρματοδρομικό αγώνα. Πριν τον αγώνα όμως συμφώνησε με τον Μυρτίλο, τον υπεύθυνο για το άρμα του βασιλιά, να αλλάξει τα καρφιά στους άξονες των τροχών του άρματος του τελευταίου με κέρινα, με αντάλλαγμα το μισό βασίλειο. Ο Μυρτίλος δέχτηκε, κι έτσι ο Πέλοπας σύντομα κέρδισε τα πάντα: το βασίλειο, την Ιπποδάμεια και τον μισητό του πεθερό νεκρό από το "ατύχημα" του άρματος.
  Όταν ο Μυρτίλος βρέθηκε με τον Πέλοπα και ζήτησε την αμοιβή του, ο Πέλοπας τον έριξε από ένα άρμα (ήταν της μόδας φαίνεται) στο πέλαγος, το οποίο ονομάστηκε Μυρτώο λόγω του ανθρώπου αυτού. Η ιστορία λοιπόν μας δείχνει πως από την αρχαιότητα ήταν γνωστή η δύναμη της προδοσίας καθώς και η έλλειψη εμπιστοσύνης ανάμεσα σε προδότες... Βέβαια ο Μυρτίλος πήρε εν μέρει την εκδίκησή του επειδή καταράστηκε τον Πέλοπα (ο οποίος είναι ο πρόγονος της φημισμένης γενιάς των Ατρειδών) και η κατάρα του βασάνισε την γενιά για αιώνες αργότερα. 

Γιατί Υπάρχει Το Κακό Στον Κόσμο;

    Τις προάλλες είχα μια συζήτηση με μια φίλη και, ενώ οι φιλοσοφικές αύρες μας περιέζωναν και ανέμιζαν τα μαλλιά μας, αναρωτηθήκαμε: γιατί υπάρχει το κακό; Τι εξυπηρετεί; Έχω ακούσει πολλούς να υποστηρίζουν πως Θεός δεν υπάρχει επειδή, αν υπήρχε, δεν θα επέτρεπε το κακό και το θάνατο  στον κόσμο! Ε όχι, διαφωνώ... Το κακό είναι κάτι απαραίτητο, κι ας το μισούμε όλοι μας σε κάθε μορφή του.
    Για να το αναλύσω τώρα θα πρέπει να το ορίσω. Θα είναι κάπως γενικός ο ορισμός μιας και "κακά" είναι πολλά πράγματα. Κακή μπορεί να χαρακτηριστεί μια ψυχή, μια σκέψη, η συμπεριφορά κάποιου, ένα συναίσθημα, καθώς και μια μακαρονάδα. "Κακό" πάντως θα πω πως είναι: πρώτον, ό,τι δεν είναι καλό, ποιοτικά, ως ενέργεια ή ως νοοτροπία. Δεύτερον, είναι ό,τι βλάπτει άμεσα και καταστρέφει, ή οι συνέπειές του προκαλούν σήψη, μίσος, διαφθορά, καταστροφή και άσχημες καταστάσεις. Ο καθένας μας βέβαια μπορεί να κρίνει αλλιώς το "κακό", επειδή η έννοια είναι αυστηρά και απόλυτα υποκειμενική. Μπορεί εγώ να θεωρώ πως είμαι ο καλύτερος άνθρωπος αλλά οι γύρω μου να με βρίσκουν κακό στη δουλειά μου, στις σχέσεις μου, γενικά στην ποιότητά μου ως άτομο, και όλοι θα το κάνουν για δικούς τους λόγους!
    Αφού έδωσα έναν υποτυπώδη ορισμό του "Κακού" ας πάω και στον λόγο ύπαρξής του. Σύμφωνα με την ταπεινή μου γνώμη το κακό υπάρχει για να επιβεβαιώνει το καλό. Φανταστείτε έναν κόσμο όπου δεν θα υπήρχε κακό σε καμία μορφή: να ήταν όλα άψογα, χωρίς καταστροφές κτλ. Τι αξία θα είχε αυτό το καλό αφού δεν θα υπήρχε το κακό παράδειγμα ως αντιστάθμισμα; Το καλό θα ήταν το καθημερινό, το βαρετό, το αυτονόητο... Αλλά στον ατελή μα τέλειο κόσμο μας κάθε καλή πράξη την εκτιμάμε επειδή την εξυψώνουμε σε σχέση με την αντίστοιχη κακή. Επιβεβαιωνόμαστε και επιβεβαιώνουμε τους άλλους με γνώμονα το κακό. Εγώ θα κριθώ ως καλός όταν οι γύρω μου, έχοντας στο μυαλό τους παραδείγματα κακίας, με ξεχωρίσουν και με εκτιμήσουν. Αυτό μπορεί να συμβεί σε οτιδήποτε δικό μου, όπως στην συμπεριφορά μου, στις σκέψεις μου, στις αποφάσεις μου και, το κυριότερο, στην μακαρονάδα που θα φτιάξω.
    Ας αφιερώσω τέλος και δυο αράδες στο θέμα της ύπαρξης του Θεού, η οποία κλονίζεται (σύμφωνα με πολλούς) λόγω της ύπαρξης του κακού: ο Θεός (όπως κι αν περιγράφεται αυτός, δεν είναι το θέμα μας - εγώ τον ορίζω εδώ απλά ως δημιουργό) δημιούργησε το κακό για να εκτιμήσουμε καθετί καλό και να βελτιωθούμε οι ίδιοι μας. Το κακό μπορεί να μας προκαλέσει φόβο, θλίψη κτλ και να μας κάνει δυνατότερους κι εμπειρότερους, δηλαδή να λειτουργήσει προτρεπτικά. Όσο για την άποψη πως "ο Θεός αφήνει ανθρώπους να πεθαίνουν άδικα" εγώ ας πω αυτό: αν τους έσωζε όλους αυτούς, δεν θα ήταν άδικο για εμάς τους υπόλοιπους που κάποτε θα παραδώσουμε πνεύμα εις Κύριον; Δυστυχώς, το τι είναι δίκαιο να γίνει και τι όχι είναι αρκετά περίπλοκο για να καθοριστεί απλά από λίγες λέξεις: για μένα το "κακό" δεν είναι δίκαιο ούτε άδικο, απλώς αναγκαίο...

Ιστορίες των Μοναχικών Λουλουδιών (Έλλη και Μελικέρτης)

   Ούτε ο τίτλος ούτε η ιδέα είναι δικά μου, αλλά του μέντορά μου. Εγώ απλώς θέλω να εξιστορήσω... Ως ιστορίες των "μοναχικών λουλουδιών" θα γράψω για μυθολογικά πρόσωπα που, κατ' εμέ, δεν έχουν την διασημότητα άλλων και αξίζει ίσως να γραφτεί κάτι γι' αυτά!
   Σήμερα θα ασχοληθώ με τις ζωές δυο παιδιών που χάθηκαν άδικα στην ίδια ιστορία. Η ιστορία εκτυλίσσεται στον Ορχομενό Βοιωτίας, όπου βασιλιάς ήταν ο Αθάμας. Παιδιά του Αθάμαντα από την θεά Νεφέλη ήταν ο Φρίξος και η Έλλη. Όλα κυλούσαν καλά μέχρι που ο βασιλιάς προτίμησε μια ξένη ως βασίλισσά του, την Ινώ, μια γυναίκα φιλόδοξη και μοχθηρή που σκοπό είχε να ξεκληρίσει την βασιλική οικογένεια και γενικότερα τον λαό του Ορχομενού και να κατακτήσει ολοκληρωτικά τον βασιλιά. Η μυθολογία μας αναφέρει για τις προσπάθειές της (κατηγορούνταν και για μαγεία, είχε από τον λαό αντιμετώπιση παρόμοια με της Μήδειας): προσπάθησε να δηλητηριάσει την Έλλη με δηλητηριασμένη χτένα (και μετά μου λέτε για Χιονάτες...), έβαλε τον Φρίξο να καβαλήσει ένα μαγικά αγριεμένο άλογο με σκοπό να σκοτωθεί στους κακοτράχαλους λόφους (όλες οι προσπάθειές της να σκοτώσει τα παιδιά ήταν άκαρπες μιας και τους προστάτευε η μητέρα τους Νεφέλη), έβαλε ανθρώπους της να καταστρέψουν τους σπόρους στις βασιλικές αποθήκες με αποτέλεσμα να μην φυτρώσουν κι ο λαός να πεινάσει....
    Η μεγαλύτερή της μηχανορραφία ήταν να αποδώσει στον Φρίξο και την Έλλη την ακαρπία πληρώνοντας χρησμοφόρους για να ανακοινώσουν πως τα παιδιά του Αθάμαντα είναι υπαίτια σύμφωνα με τον θεό Απόλλωνα. Και στην τελετή της θυσίας (για κατευνασμό των θεών) των παιδιών εμφανίστηκε το γνωστό σε όλους μας χρυσόμαλλο κριάρι που πήρε τα δυο παιδιά και πέταξε προς την Κολχίδα...
   Η ιστορία της Ινούς τώρα είναι χιλιοειπωμένη και ο καθένας έχει να πει κάτι γι' αυτήν, λίγοι όμως θυμούνται πως όταν ο λαός μετά από χρόνια ξύπνησε και πήγε να την λιντσάρει, εκείνη τρελάθηκε, πήρε στην αγκαλιά της τον γιο της (νήπιο τότε) Μελικέρτη και πνίγηκαν και οι δύο... Όσο για τα δυο άλλα παιδιά του Αθάμαντα, στο ταξίδι τους για την Κολχίδα η Έλλη ζαλίστηκε μετά το πολύωρο ταξίδι και έπεσε στο σημείο που προς τιμήν της ονομάστηκε Ελλήσποντος. Κι όσον αφορά το σωτήριο κριάρι είχε κι αυτό άδοξο τέλος: ο Φρίξος το θυσίασε στην Κολχίδα προς τιμήν του βασιλιά της Αιήτη και το έγδαρε, κι έτσι μας έμεινε γνωστό ως το χρυσόμαλλο δέρας...
    

Διαχρονικές Φιγούρες (Δεισιδαιμονίες)

     Έχει ειπωθεί πολλές φορές πως ο άνθρωπος φοβάται το άγνωστο, και οτιδήποτε γενικότερα δεν μπορεί να εξηγήσει. Κι αν στις μέρες μας υπάρχει λογική στα πάντα (ας υποθέσουμε τουλάχιστον ότι υπάρχει) σε παλαιότερες εποχές δεν υπήρχε κάτι τέτοιο. Η μεγάλη και αμόρφωτη μάζα του λαού ήταν κάτι σαν κοπάδι, οδηγούμενο από τους λίγους μορφωμένους, που πολλές φορές εκμεταλλεύονταν τις καταστάσεις και την αμάθεια. Αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία: αυτό που με ενδιαφέρει τώρα είναι το γιατί δημιουργήθηκαν θρύλοι γύρω από κάποια πλάσματα, τα οποία μόνο αληθινά δεν είναι.
     Τέτοιου είδους θρύλοι δημιουργούνταν από τους παραπάνω επιτήδειους για κερδοσκοπικούς λόγους ή μεταδίδονταν και μεγαλοποιούνταν από ανυπόστατες φήμες. Για παράδειγμα ας αναφέρω τον θρύλο περί λυκανθρώπων. Στο μεσαίωνα λοιπόν ο κοσμάκης είχε μαύρα μεσάνυχτα από ιατρική. Ειδικά κάποιες ασθένειες, όπως η λύσσα, δεν μπορούσαν να εξηγηθούν λογικά. Οι άνθρωποι έβλεπαν την αιτία (δάγκωμα από σκύλο ή λύκο) και το αποτέλεσμα (έναν άνθρωπο σε μανία, με ανεξέλεγκτη δύναμη και ανίκανο να ελέγξει τις πράξεις του). Κι έτσι, αφού γνώση περί ασθένειας δεν υπήρχε, εξαπλώθηκε η φήμη των λυκανθρώπων, τεράτων δηλαδή που ζουν δαγκώνοντας αθώους και κάνοντάς κι αυτούς μανιασμένα τέρατα που βγάζουν αφρούς απ' το στόμα, σπάνε και τις δυνατότερες αλυσίδες κτλ. Αντί για συμπτώματα οι άνθρωποι προτίμησαν τέρατα.
      Έπειτα, η φήμη περί βρυκολάκων, η οποία δημιουργήθηκε επίσης λόγω αγνοίας. Υπάρχει μια ασθένεια, ο λεγόμενος αλμπινισμός (γιατρός δεν είμαι αλλά θα τα πω όπως τα ξέρω!) όπου η ουσία μελανίνη, που προστατεύει την επιδερμίδα μας από την ηλιακή ακτινοβολία και δίνει τον χρωματισμό του δέρματος (οι μαύροι παράγουν σε μεγαλύτερες ποσότητες αυτή την ουσία) λείπει σχεδόν εντελώς από το σώμα. Ο αλμπίνος δηλαδή είναι εμφανισιακά χλωμός, με κοκκινισμένα μάτια και φυσικό είναι, εφόσον οι ηλιακές ακτίνες τον απειλούν σοβαρά, να φοράει μακριές κάπες και καμπαρντίνες και να βγαίνει κυρίως τη νύχτα. Έτσι αντιλαμβάνομαι την σύγχρονη περιγραφή της ασθένειας. Φανταστείτε όμως τι τρόμο προκαλούσε μια τέτοια αλλόκοτη και μυστήρια μορφή τον Μεσαίωνα!!! Φυσικά τέτοιοι άνθρωποι ήταν μοναχικοί, περιθωριακοί και πολλά άλλα,.και γύρω από αυτούς δημιουργήθηκαν θρύλοι ότι πίνουν αίμα, κυκλοφορούν τις νύχτες ως τέρατα και σχετίζονται με τις νυχτερίδες βαμπίρ. Δεν μπορώ να πω, είναι εξαιρετική μυθοπλασία, δεδομένου ότι μέχρι και σήμερα άνθρωποι πιστεύουν σ' αυτά αλλά και λίγη λογική δεν βλάπτει. Οι άνθρωποι συνηθίζουμε να τερατοποιούμε ό,τι δεν καταλαβαίνουμε, από θορύβους στην κουζίνα τις νύχτες μέχρι την διαφορετικότητα συμπολιτών μας!
      Μια άλλη φιγούρα, η οποία προκαλεί συχνά τρόμο (και σε μένα τουλάχιστον προκαλούσε παλιότερα) είναι οι αρλεκίνοι (κλόουν). Δεν αναρωτιέστε γιατί, εφόσον σκοπό έχουν να προσφέρουν γέλιο; Ή, γιατί είναι έτσι σχεδιασμένοι και όχι με λιγότερα αλλοπρόσαλλο τρόπο; Θα αποδώσω την αιτία και πάλι (μιας και μου έγινε συνήθεια) στην άγνοια του Μεσαίωνα. Τότε γίνονταν επιδρομές από κουρσάρους τις νύχτες σε χωριά και πόλεις, ανθρώπους ανελέητους, η φήμη των οποίων δημιούργησε τον εξής μύθο: ότι είναι πλάσματα σταλμένα από την κόλαση για να βασανίσουν τους ανθρώπους! Τόσα ήξεραν, τόσα έλεγαν οι τότε, δε θα τους πάω κόντρα. Ο αρχηγός τέτοιων κολασμένων στρατιών ονομαζόταν Hellequin, παράφραση του οποίου είναι αρλεκίνος. Η λέξη αυτή άλλαξε σημασία με τους αιώνες μετά από μια κωμική θεατρική παράσταση σε ιταλικό θέατρο περί αρλεκίνων και πλέον σημαίνει: γελωτοποιός. Η μορφή όμως ποτέ δεν άλλαξε. Παρέμεινε πάντα διαβολική και κακόβουλη (υπάρχει εκδοχή που παρουσιάζει τους αρλεκίνους δέσμιους των 7 θανάσιμων αμαρτημάτων) και, ενώ πλέον είναι προορισμένη για το γέλιο, πολλές φορές προκαλεί ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα!
      Για να κλείσω θα επαναλάβω: η άγνοια φέρνει καλπάζουσα φαντασία και ο φόβος για το άγνωστο είναι μυθοπλάστης! Ανέφερα ελάχιστα παραδείγματα από τόσες μορφές φανταστικές που όμως "ζουν" μέχρι και σήμερα!


          

Γιατί Βλέπουμε Ταινίες

    Είναι μια μεγάλη αλήθεια πως το μυαλό μας υπερλειτουργεί. Λειτουργεί συνεχώς και κάνει σκέψεις πολύπλοκες και τρελές (για τους άλλους) και αναγκαίες (για εμάς τους ίδιους). Αλλά έχετε σκεφτεί πόσες φορές αυτές οι σκέψεις, οι οποίες έχουν αρχή, μέση και τέλος, έχουν αιτία και λόγο ύπαρξης, κυρίως θέμα και κατάληξη, υπάρχουν ως έμμονες για καιρό και λύση δεν βρίσκουμε;
    Άλλη μια αλήθεια λοιπόν είναι πως στα περισσότερα προβλήματά μας δεν βρίσκουμε λύση, ή αν βρούμε, αυτή έρχεται μετά από καιρό. Και τι μπορούμε να κάνουμε; Άλλοι ισχυρίζονται πως έχουν χόμπι που τους κάνουν να ξεχνιούνται ή υπάρχουν στιγμές που το μυαλό τους αδειάζει και ηρεμεί. Εγώ λοιπόν θα προσθέσω κάτι ακόμα, κι αυτό είναι οι ταινίες. Οι ταινίες δεν είναι απλά ένα χόμπι σαν όλα τα άλλα, στα οποία πάλι επικεντρωνόμαστε στον εαυτό μας. Είναι ακόμα περισσότερο ένα μέσο διαφυγής, όπου "μπαίνουμε" στις ζωές άλλων, κάνουμε συγκρίσεις και ταυτιζόμαστε με χαρακτήρες, τους μισούμε ή τους αγαπάμε κτλ. Κι έτσι αυτό το αδιέξοδο, ο φαύλος κύκλος αν θέλετε των σκέψεών μας παύει να μας βασανίζει (στον ίδιο βαθμό τουλάχιστον) καθώς εισβάλλουμε σε άλλους, ξένους κυκεώνες, για τους οποίους ευθύνη δεν έχουμε αλλά παρόλα αυτά τους κάνουμε δικούς μας! Είναι ένα μέσο (συνειδητά για κάποιους, ασυνείδητα για άλλους) ανακούφισης.
      Βέβαια τώρα γεννιέται και το άλλο ερώτημα: αφού οι ταινίες είναι σχετικά πρόσφατη τεχνολογία, παλιότερα τι γινόταν; Το βιβλίο γινόταν. Είναι το αρχαιότερο μέσο με το οποίο ο άνθρωπος περιγράφει και διδάσκει. Πόσες και πόσες ιστορίες δεν έγιναν θρύλοι και παράδειγμα μέσω των βιβλίων! Γενιές και γενιές έχουν περιηγηθεί σε άλλες ζωές, πολιτισμούς και κόσμους με ένα βιβλίο.
     Μετά από όλα αυτά τα ωραία να σκέφτεστε καλά όταν κρατάτε ένα βιβλίο ή ένα DVD. Διότι υπάρχουν πάντα λόγοι που τα διαλέγουμε πέρα από τη διασκέδαση της μιας βραδιάς. ;)