Αυτοκριτική

   Εγώ. Μεγάλη λέξη. Περικλείει τα πάντα γύρω από μένα, από τα απλούστερα θέλω μου μέχρι και τις πιο μύχιες σκέψεις μου. Το περιβάλλον μου, τους ανθρώπους που βρίσκονται στη μνήμη μου, όσα έκανα κι όσα θα κάνω. Το εγώ συμπληρώνεται βασικά από το εμείς. Τελικά είναι μια λέξη που περιγράφει μόνο εμένα ή μήπως εμένα και όλη την ιστορία που έχω πίσω μου;
   Ο εγωισμός. Το βασικό συναίσθημα που έχουμε μέσα μας. Αίσθημα ελπίδας, αυτοεκτίμησης κι αυτογνωσίας, αίσθημα δικαίου που θα μας κάνει να παλέψουμε μέχρι εσχάτων για τα δικαιώματά μας και για όσα πιστεύουμε πως μας ανήκουν. Επίσης, σε προχωρημένο επίπεδο, η παρόρμηση να τσακίσουμε πολλά "εσύ" και "αυτοί" προκειμένου να υπερισχύσει το "εγώ". Ο χαρακτηρισμός "εγωιστής" λοιπόν για κάποιον είναι λίγο πολύ αληθινός με την απλή έννοια του "αγαπώ εμένα". Εξάλλου, όσο καλός, φιλάνθρωπος και αλτρουιστής κι αν είναι κάποιος, πάντα ο εαυτός του είναι το πρωταρχικό. Απλά η έννοια πήρε τον κακό δρόμο λόγω του ανταγωνισμού μεταξύ πολλών "εγώ"...
    Οι προσωπικές διαμάχες δηλαδή με τον κάθε ανταγωνιστή για να πάρουμε αυτό που θέλουμε μας έκαναν να ψάχνουμε τρόπους να νικήσουμε τον εγωισμό του προβάλλοντας παράλληλα το δικό μας. Η προσωπική προσβολή, η λεκτική και σωματική βία, τα πονηρά τεχνάσματα. Όταν κάποιος έχει τον εαυτό του ψηλά και μας προκαλεί φθόνο ή ζήλια πασχίζουμε να μας αποδεχτεί και να μας αναγνωρίσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Διότι όταν επιτίθεσαι στον εγωισμό του άλλου τον κάνεις να νιώθει αδύναμος και τον κερδίζεις είτε τον πλησιάζεις με καλό είτε με κακό σκοπό.
   Ανέλυσα την κακή ίσως όψη της εικόνας που έχουμε για τον εαυτό μας και των ανάλογων πράξεων: κοντολογίς του βασικού ενστίκτου. Αυτό όμως που μας συγκρατεί είναι η αυτοκριτική. Το να βάλουμε τα απαραίτητα όρια στον εγωισμό μας και να μην απαιτούμε τα πάντα χωρίς να τα αξίζουμε. Η ανάγκη του να αποδεχτούμε τους υπόλοιπους στον περιβάλλοντα χώρο μας. Η επίγνωση του "τι είμαι" σε σχέση με τους άλλους, τι αξίζω και πώς πρέπει να μου φέρονται. Σε σωστή δοσολογία, ο εγωισμός, ο γεννημένος μέσα από την αυτογνωσία/αυτοκριτική, μας κάνει ικανούς να εμπιστευτούμε το εγώ τους και να παίρνουμε ό,τι μας αξίζει. Σε χαμηλότερη, η έλλειψη εγωισμού μας κάνει να φοβόμαστε τους άλλους και σε υψηλότερη, η έπαρση να μην τους υπολογίζουμε καν. Οπότε η σχέση και η επικοινωνία μας με τους έξω έχει βασική προϋπόθεση μια ματιά στον εσωτερικό κόσμο. "Βάστα τ' άλογα αγόρι μου" λέει λοιπόν η αυτοκριτική στον εαυτό μας.
   Μέχρι τώρα όλα είναι απλά: αγαπάμε εμάς, τους άλλους κι όλα μέλι-γάλα. Αλλά όταν εισέρχονται στην ίδια συζήτηση έννοιες όπως αναξιοπρέπεια, εκμετάλλευση και ταπείνωση (έννοιες που δυστυχώς είναι μέσα στην καθημερινότητα) ο εγωισμός μας παθαίνει ένα σοκ. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που δεν γνώρισαν τον εαυτό τους επειδή είχαν κακή μεταχείριση και λάθος ερεθίσματα. Και δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα για τον οποιονδήποτε από την ισοπέδωση του εγωισμού του. Μπορούμε να το ξεπεράσουμε και να βρούμε την πραγματική μας θέση μέσα στη σκληρή και άτεγκτη κοινωνία; Τότε δείχνουμε κατά πόσο είμαστε μάγκες, δυναμικοί και αξίζουμε να έχουμε τα χαλινάρια του εαυτού μας. Όταν πάλι καταδυναστευόμαστε από τους άλλους σε σημείο να μην αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη, ε τότε γινόμαστε μίζερες υπάρξεις και τίποτα περισσότερο...
   Τέλος πάντων, πολλοί λένε πως το να ρίχνεις το φράγμα του εγωισμού σου είναι απαραίτητο βήμα στη ζωή: στον παθιασμένο έρωτα, στην ανιδιοτελή και πραγματική φιλία, στην αμείλικτη πειθαρχία του στρατού, στην κοινωνική ιεραρχία και σε πολλούς άλλους ρόλους που μας υπαγορεύει η κοινωνία. Κι αφού το λένε τόσοι πολλοί, ποιος είμαι εγώ που θα τους διαψεύσει;