Και οι γονείς μας τι πάθανε;

   Είναι αλήθεια. Η πρόοδος είναι ένα δίκοπο μαχαίρι. Όχι μόνο επειδή φέρνει κάποια νέα προβλήματα μαζί της: αυτός είναι ένας κίνδυνος που έχει προβλεφθεί. Κυρίως επειδή παρά τα καλά που φέρνει βρίσκεται αντιμέτωπη με μυαλά που αρνούνται να εναρμονιστούν στο παρόν: κοιτούν με τόση λαχτάρα το παρελθόν (ή μάλλον αυτό που νομίζουν πως ήταν το παρελθόν) που κάθε αλλαγή στην ασπρόμαυρη, ρομαντική εικόνα τους μοιάζει παραφωνία.
   Ένας απ' τους πιο ζόρικους τομείς, μετά την κλιματική αλλαγή, είναι η αλλαγή στον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας και μάλιστα στην επιστημονική μέθοδο, η οποία συγκρούεται με τις παραδοσιακές μεθόδους ανατροφής. Αφορμή για το άρθρο στάθηκε μια δημοσίευση παιδοψυχολόγου, που σχολίαζε την ανάγκη για την αυτοδιάθεση κι αυτοδιαχείριση του παιδικού σώματος: τόνιζε πως το ίδιο το παιδί πρέπει να επιλέγει ποιον θα φιλάει και ποιον θα αγκαλιάζει. Αυτό φυσικά για οποιονδήποτε νοήμονα άνθρωπο είναι αυτονόητο.
   Κι όμως, και τι δε γράφτηκε στα σχόλια. Από παραδοσιακή κυρία που ισχυριζόταν πως τέτοιοι νεωτερισμοί θα κάνουν τα παιδιά ... βιονικούς ανθρώπους (ανάθεμα αν ξέρει τι σημαίνει αυτή η λέξη-καραμέλα που χρησιμοποιείται τόσο) μέχρι άλλους που έλεγαν πως "είναι θέμα κουλτούρας, καθώς εμείς οι Έλληνες είμαστε θερμοί και αγαπιόμαστε περισσότερο κι έτσι μαθαίνουμε και τα παιδιά μας". Άραγε τι σχέση έχει η αγάπη με το πολύ συγκεκριμένο ζήτημα του παιδικού εξαναγκασμού για φιλιά και αγκαλιές μέσα στον οικογενειακό κύκλο; Ο σχολιαστής μπέρδεψε δύο διαφορετικά ζητήματα: την αμοιβαία αγάπη με τα φιλιά του θείου/νονού/παππού προς το παιδί, τα οποία ούτε αμοιβαία είναι ούτε ευχάριστα και για τους δύο. Κοντολογίς, το παιδί δεν είναι αντικείμενο να το φιλάς όποτε θες χωρίς να θέλει.
   Το μακράν αγαπημένο μου σχόλιο όμως ήταν το "Και οι γονείς και παππούδες μας τι πάθανε;". Θέλω να σταθώ εδώ, διότι το σχόλιο αυτό το έχω δει άπειρες φορές σε πολύ διαφορετικά θέματα και είναι πάντα εξίσου απαράδεκτο. Πρώτον, η ρητορική αυτή ερώτηση εννοεί υποτίθεται πως οι παλιές γενιές, ακόμα και χωρίς παιδοψυχολόγους, ζούσαν χωρίς ψυχολογικά προβλήματα. Στο μυαλό του σύγχρονου Έλληνα πάντα. Διότι πώς μπορείς να γνωρίζεις, παραδοσιακέ τύπε, ΠΩΣ ΑΚΡΙΒΩΣ ένιωθαν τουλάχιστον πέντε εκατομμύρια διαφορετικοί άνθρωποι που ανήκαν στις παλαιότερες γενιές; Μόνο με βάση τους γονείς σου και μια χούφτα ακόμα ανθρώπους που γνώριζες ως παιδί... Είναι επαρκές αυτό για να επιχειρηματολογείς; Σαφώς και όχι! Οποιοδήποτε παρόμοιο επιχείρημα δε στέκει, διότι τις παλιές εποχές οι εν ζωή σχολιαστές τις έζησαν ως παιδιά ή ΜΟΝΟ μέσα από αφηγήσεις των παλιών. Αφηγήσεις ρομαντικές, εξωραϊσμένες, όπου όλα πήγαιναν ρολόι κι όλοι αγαπούσαν αλλήλους, σε αντίθεση με "τα σημερινά χάλια".
   Δεύτερον, για να δηλώσεις, σχολιαστή, υπεύθυνα και με πλήρη (ή σχεδόν πλήρη) επίγνωση πώς ακριβώς ένιωθαν οι παλιοί με τα κατ' ανάγκη φιλιά και με τις αγκαλιές με το στανιό οφείλεις να έχεις κάνει έρευνα. Έρευνα με πολλά δείγματα, πιστή και λεπτομερή, σε βάθος δεκαετίας-εικοσαετίας. Λυπάμαι αλλά έτσι βγαίνουν τα επιστημονικά πορίσματα. Με κόπο και δουλειά. Έτσι διορθώνονται οι παλιές αντιλήψεις. Με ανεύθυνα σχόλια στα ΜΚΔ (Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης) μπορείς μονάχα να αποδείξεις πόσο ρηχά βλέπεις το θέμα και πόσο ακατάλληλος είσαι να ψυχολογήσεις ένα παιδί. Διότι δεν ήρθαν να σου μιλήσουν για τα εσώψυχά τους "οι γονείς μας και οι παππούδες μας". Κι αν ήρθαν 2 στα 5.000.000 αμφιβάλλω αν ήταν ειλικρινείς. Αλλά ακόμα κι αν ήταν, ακόμα κι αν πέτυχες τους δύο σκληροτράχηλους ανθρώπους που δεν επηρεάστηκαν, πάλι αυτό δε λέει τίποτα. Στατιστικά τουλάχιστον.
   Διότι κανείς δε ρώτησε τους γονείς και παππούδες αν ήθελαν ως παιδιά να τους φέρονται σαν αντικείμενα. Υπάρχει έστω και μια αμφιβολία για την απάντησή τους σε σχετική ερώτηση; Όχι. Η παιδική ψυχολογία δεν έχει αλλάξει τόσο ανά τις γενιές. Κανένα παιδάκι δε θέλει φιλιά από ιδρωμένους κι αναψοκοκκινισμένους θείους, νονούς/παππούδες που βρωμάνε τσιγάρο και αλκοόλ (σε τέτοιες φάσεις συνήθως ο Έλληνας συγγενής δείχνει την αγάπη του), γιαγιάδες που αρπάζουν και φιλάνε παθιασμένα και γενικά από άτομα που δεν είναι η μαμά του ή κάποιος στον οποίο έχει πραγματικά θάρρος. Ούτε σήμερα ούτε παλιά ούτε αύριο και ούτε μεθαύριο. Ούτε εσύ, σχολιαστή, το ήθελες. Απλά το έχεις ξεχάσει (ή θέλεις να το ξεχάσεις και στρουθοκαμηλίζεις).
   Να σου πω γιατί; Διότι τα παιδιά, στην ηλικία των 5-12 ετών τουλάχιστον, που δεν είναι πια μωρά αλλά ούτε έφηβοι να δηλώσουν ανοιχτά την αντιπαράθεσή τους (και να τους πεις περίεργους, ατίθασους κι απροσάρμοστους επειδή το έκαναν) δεν αντιτίθενται ανοιχτά. Δηλώνουν σιωπηρά ή με στάση του σώματος την άρνησή τους κι εσύ (όπως και το υπόλοιπο σόι) δεν μπαίνει στον κόπο να τα καταλάβει. Πολλές φορές μάλιστα γίνεται και θέμα (ερώτηση: -Σ' αρέσει όταν σε φιλάει ο παππούς; -Όχι. Γέλια από το σόι). Αυτά είναι στοιχεία πειθαναγκασμού και όχι αγάπης. Αν "οι γονείς και παππούδες σου" στο είχαν μάθει αυτό, τότε ο παιδοψυχολόγος σήμερα θα είχε λιγότερη δουλειά και δε θα έπρεπε να απαντά σε απαράδεκτες δηλώσεις και αφελέστατες ερωτήσεις.
   Οπότε, έχοντας προσπεράσει το ζήτημα, κλείνω με το εξής: οποιοσδήποτε (χωρίς εξαιρέσεις αυτή τη φορά) ισχυρίζεται πως "οι γονείς και οι παππούδες μας" δεν έπαθαν τίποτα απ' τα δεινά των καιρών τους -μικρότερα ή μεγαλύτερα- προφανώς δεν τους ρώτησε, δεν μπήκε στον κόπο να μάθει ή δε νοιάστηκε. Πολλά έπαθαν κι ας μην το είπαν. Έζησαν σε εποχές με μεγάλες δυσκολίες και χωρίς ανέσεις. Όσο κι αν εξωραϊστούν εκείνες οι εποχές (επειδή επιλέγουν κάποιοι να θυμούνται μόνο τα καλά του χτες και μόνο τα στραβά του σήμερα), η εποχή μας έχει ξεπεράσει πολλά απ' τα προβλήματα τους. Ποιος όμως είναι ο καταλυτικός παράγοντας για αυτήν την κατακλυσμιαία αλλαγή; Η πρόοδος κι όχι η παράδοση. Πώς έρχεται η πρόοδος; Με εντατική έρευνα, επιστημονικά πορίσματα κι όχι με φευγαλέες κι εύκολες απαντήσεις από εύκολους ανθρώπους.