Η Πορεία προς την Ποίηση

   Πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων (και μη) νιώθουν την ανάγκη να ασχοληθούν, ερασιτεχνικά ή και με την ελπίδα της ανάδειξης σε επαγγελματίες, με την ποίηση. Λίγο-πολύ όλοι μας έχουμε μια μικρή επαφή με το τι είναι ποίηση απ' τα παιδικά μας χρόνια. Έχουμε διαβάσει ή ακούσει μικρά, απλά κι ευανάγνωστα ποιηματάκια με χαριτωμένο νόημα και ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία.
   Η εικόνα αυτή της ποίησης δεν αλλάζει στο μυαλό των περισσοτέρων καθώς τα χρόνια περνούν. Οπότε όταν ξεκινάνε να δημιουργούν, να δοκιμάζουν τον εαυτό τους γράφοντας ποίηση, ασχολούνται κυρίως με τη μορφή. Δειλά στην αρχή, με περιέργεια στη συνέχεια και με αυτοπεποίθηση ακόμα πιο μετά ανακαλύπτουν τα όρια του εαυτού τους σε έμμετρο στίχο, με αυστηρή δομή και ομοιοκαταληξία. Είναι μια πρωτόγνωρη χαρά η στιχουργική: ο επίδοξος ποιητής εκπλήσσεται ευχάριστα καθώς βλέπει πως καταφέρνει μια χαρά να φτιάχνει ρίμες και διασκεδάζει με τις προσπάθειες και τα δημιουργήματά του. Πριν το καταλάβει, μπορεί να έχει γράψει καμιά εικοσαριά τέτοια και να νιώθει φοβερός ποιητής. Τα αγαπάει τα γραπτά του και κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει γι' αυτό: αυτό δε σημαίνει πως το να σκαρφίζεται κανείς ρίμες είναι σοβαρή ποίηση.
   Πολλές φορές γίνεται αντιληπτή -ή ήταν απ' την αρχή- μια άλλη όψη της ποίησης: στιχουργήματα άναρχα, παράξενα, αλλόκοτα κι ανορθόδοξα. Λέξεις άσχετες μεταξύ τους που πάνε τον συνειρμό σε άλλο επίπεδο. Αλόγιστα ίσως μα ωραία (συνήθως) τοποθετημένες λέξεις η μία δίπλα στην άλλη. Χωρίς κάποιο βαθύ νόημα ή με κάποιο τρομερά βαθύ νόημα που δε γίνεται κατανοητό από κανέναν άλλον παρά από τον/την δημιουργό. Όταν ο νέος ποιητής εισέλθει στο επίπεδο αυτό, μαγεύεται από τις περίτεχνα δομημένες λέξεις κι από την εξαίσια ακουστική τους. Θέλει κι ο ίδιος να εισέλθει σ' αυτόν τον χορό ομορφιάς, χωρίς να νοιάζεται αν στερείται νοήματος -εξάλλου αφού ο ίδιος δεν καταλαβαίνει τα νόηματα των άλλων ποιημάτων, γράφει κι ο ίδιος ανάλογα. Τι εξυπηρετεί όμως αυτού του είδους η ποιητική; Μάλλον τίποτα, αφού ένα τέτοιου είδους "ποίημα" έχει αξία, ας πούμε, μόνο απ' την πένα κάποιου ήδη γνωστού προσώπου: το δικό του θα είναι ένα "εκκεντρικό ποίημα, με βαθύ νόημα", ενώ το ίδιο συνονθύλευμα λέξεων γραμμένο απ' τον νέο και άσημο ποιητή θα είναι αδιάφορο και ανούσιο. Ακόμα και στην ποίηση, πολλά είναι θέμα μάρκετινγκ.
   Ένας ποιητής όμως ή μία ποιήτρια που ασχολείται πραγματικά διαφέρει απ' αυτούς που θέλουν απλά να δείξουν πως είναι ποιητές. Αρχίζει σταδιακά να καταλαβαίνει πως η ποίηση ελάχιστα έχει να κάνει με τη μορφή του ποιήματος αλλά εξαρτάται άμεσα απ' το νόημά του. Όσο πιο πολύ εμμένει και περιφέρεται γύρω από μια σοβαρή, κεντρική ιδέα το ποίημα, τόσο λιγότερο κινδυνεύει να γίνει μια απλή αλληλουχία λέξεων. Έπειτα, αρχίζει να καταλαβαίνει πως η ποίηση δε θέλει ποσότητα: δεν είναι η οποιαδήποτε καθημερινή του ιδέα άξια για να γραφτεί. Δεν αξίζει να θεωρεί ποίημα ένα στιχούργημα που σκέφτηκε με βάση μια χτυπητή ομοιοκαταληξία. Η πραγματική ποίηση θέλει τον χρόνο της, τη σπανιότητά της και, κυρίως, τον σκοπό της.
   Οπότε αν ο ποιητής -που έχει πάψει να είναι νέος κι ενθουσιώδης, γράφοντας για ό,τι του έρθει στο κεφάλι- νιώθει πια μια στο τόσο πως έχει ανάγκη να γράψει για κάτι, πως οφείλει να εκφράσει μια συγκεκριμένη ιδέα του μέσω της ποίησης, τότε ας γράψει. Σε έμμετρο ή ελεύθερο στίχο. Με αυστηρή δομή ή χωρίς. Με παράξενο και περίτεχνο λεξιλόγιο ή με απλούστερο και πιο κατανοητό.  Εκείνο το ποίημα, η μία ιδέα που -κατά τη γνώμη του - αξίζει να γραφτεί είναι απείρως πολυτιμότερη από τα υπόλοιπα προσχέδια, γυμνάσματα και σκαριφήματα. Είναι μέρος της "δουλειάς" του ποιητή αυτό το αισθητήριο που έχει για το "καλό" ποίημα που ετοιμάζεται να γεννηθεί.
   Βέβαια, για να μη γίνω άδικος, ο καθένας έχει δικαίωμα να γράψει όσα πρόχειρα, προσχέδια και γυμνάσματα θέλει. Μπορεί ακόμα και να το κάνει καθημερινά, αν αυτό τον καλύπτει και θεωρεί πως έτσι βελτιώνεται. Είναι όμως απαραίτητο να γνωρίζει πως αυτά ελάχιστη σχέση έχουν με την ποίηση, η οποία έχει καρδιά: δεν είναι απλώς μέσον διασκέδασης, αλλά το θέμα της εκπορεύεται από πραγματικό συναίσθημα, αληθινή ανάγκη γραφής και νόημα. Χωρίς αυτά, ποιητές θα υπήρχαν πολλοί.
   Καταληκτικά, η ποίηση είναι κάτι που πρέπει να γράφεται σπάνια για συναισθήματα και καταστάσεις ειδικές και εξεζητημένες. Επίσης, το ότι κατάφερα εγώ ή κάποιος άλλος να γράψω κάποια όμορφα ποιήματα δε σημαίνει πως καθετί που γράφω από κει και πέρα είναι χρυσός. Σ' εκείνο το σημείο η ποίηση γίνεται, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, θέμα μάρκετινγκ: αντί να ελέγξει κανείς το περιεχόμενο, ελέγχει τον γράφοντα. Αν είναι άσημος, το καλύτερο ποίημα περνά αδιάφορο. Αν είναι διάσημος, το πιο ανάξιο στιχούργημα υμνείται σαν αριστούργημα.
   Γι' αυτό ευθύνεται η υποκειμενικότητα της ποίησης και της τέχνης γενικότερα. Τα κριτήρια της καλής ποίησης είναι ασαφή, υποκειμενικά και ρευστά. Αυτό που για έναν κριτικό ποίησης ή διάσημο ποιητή είναι ορόσημο στη λογοτεχνία, για κάποιον άλλον ίσως περνάει αδιάφορο. Κατά τη γνώμη μου, αξίζει να γράφει κανείς ακόμα και μόνο για τον εαυτό του. Η ικανοποίηση που του δίνει αυτή η δημιουργία είναι λόγος αρκετός. Δε χρειάζεται απαραίτητα να γράφει υψηλή ποίηση. Βέβαια αν υπάρχει κάποιο περαιτέρω νόημα στα γραψίματα αυτά, θα γίνει αντιληπτό από εξασκημένους αναγνώστες.